Википедија

Miloš Forman

чешки амерички режисер, сценариста и професор

Jan Tomaš Forman (češ. Jan Tomáš Forman; [2] Časlav, 18. februar 1932 — Danberi, 13. april 2018), poznatiji kao Miloš Forman (češ. Miloš Forman), bio je čehoslovački i američki filmski režiser, scenarista, glumac i profesor.

Miloš Forman
Forman (2009)
Lični podaci
Puno imeJan Tomaš Kon-Forman
Datum rođenja(1932-02-18)18. februar 1932.
Mesto rođenjaČaslav, Čehoslovačka
Datum smrti13. april 2018.(2018-04-13) (86 god.)
Mesto smrtiDanberi (Konektikat), SAD
Državljanstvo
  • Američko (od 1977)
  • Češko
Zanimanje
  • režiser
  • scenarista
  • glumac
Porodica
SupružnikJana Brejhova (1958—1962)
Vera Kresadlova (1964—1999)
Martina Zborilova (v. 1999 —  s. 2018)
Deca4
Rođaci
Rad
Aktivni period1953—2011
Potpis
Veza do IMDb-a

Forman je bio važna ličnost u Čehoslovačkom novom talasu. Filmski naučnici i čehoslovačke vlasti videli su njegov film The Firemen's Ball iz 1967. kao gorku satiru o istočnoevropskom komunizmu. Film je prvobitno prikazan u bioskopima u njegovoj domovini u reformističkoj atmosferi Praškog proleća. Međutim, kasnije ga je zabranila komunistička vlada nakon invazije zemalja Varšavskog pakta 1968. godine.[3] Forman je potom bio primoran da napusti Čehoslovačku i ode u Sjedinjene Države, gde je nastavio da snima filmove, postižući širi kritički i finansijski uspeh. Godine 1975, režirao je One Flew Over the Cuckoo's Nest (1975) sa Džekom Nikolsonom kao pacijentom u mentalnoj ustanovi. Film je dobio široko priznanje i bio je drugi u istoriji koji je osvojio svih pet velikih Oskara: najbolji film, režija, scenario, glumac u glavnoj ulozi i glumica u glavnoj ulozi.

Godine 1978, on je režirao antiratni mjuzikl Kosa koji je premijerno prikazan na Filmskom festivalu u Kanu 1979. godine. Godine 1981, on je režirao dramski film sa početka veka, Ragtime, koji je bio poznat po velikom glumačkom ansamblu. Film je dobio osam nominacija za Oskara. Njegov sledeći igrani film bio je istorijski biografski film, Amadeus (1984), zasnovan na životu čuvenog klasičnog muzičara Volfganga Amadeusa Mocarta sa Tomom Halsom i F. Marejom Abrahamom u glavnim ulogama. Film je bio kritički i finansijski uspeh, zaradio je jedanaest nominacija sa osam pobeda, uključujući za najbolji film, i još jednu pobedu za Formana kao najboljeg reditelja. Godine 1996, Forman je dobio još jednu nominaciju za Oskara za najbolju režiju za film The People vs. Larry Flynt (1996).

Tokom svoje karijere osvojio je dve Oskara, tri Zlatna globusa, Gran pri na Filmskom festivalu u Kanu, Zlatnog medveda na Berlinskom filmskom festivalu, nagradu Britanske akademije, nagradu Cezar, nagradu Dejvid di Donatelo i Češkog lava.[4]

Biografija uredi

Forman je rođen kao sin Ane Forman, koja je vodila ljetnji hotel, i Rudolfa Formana, profesora. Roditelji su mu bili protestanti. Otac mu je uhapšen za dijeljenje zabranjenih knjiga tokom nacističke okupacije i umro je 1944. u Buhenvaldu, a majka mu je umrla u Aušvicu 1943. godine. Forman je za to vrijeme živio kod rodbine i tek kasnije otkrio da je njegov pravi otac bio jevrejski arhitekta.[5]

Nakon rata, Forman je pohađao nastavu na Koledžu „Kralj Džordž” (engl. King George College) u banjskom gradu Podjebradiju, gdje su mu kolege bile Vaclav Havel i braća Mašin. Kasnije je studirao scenografiju na Akademiji muzičkih umjetnosti u Pragu.

Miloš Forman je preminuo 13. aprila 2018. godine u Danberiju u Okrugu Ličfild (Konektikat, Sjedinjene Američke Države).[6][7]

Karijera uredi

Forman je režirao nekoliko čeških filmova u Čehoslovačkoj. Međutim, kada su vojne snage Sovjetskog Saveza i Varšavskog pakta 1968. godine ušle u Prag da bi prekinule „Praško proljeće“, on je već bio u Parizu pregovarajući oko snimanja svog prvog američkog filma. Filmski studio u kojem je radio u Pragu ga je otpustio, uz tvrdnje da bespravno boravi van zemlje. Preselio se u Njujork, gdje je kasnije počeo da radi kao predavač Univerzitetu Kolumbija; postao je jedan od dva predsjednika odsjeka za film na ovom univerzitetu. Jedan od njegovih učenika je bio i Džejms Mangold, kog je Forman savjetovao u vezi sa scenografijom.

Zajedno sa kinematografom Miroslavom Ondričekom i dugogodišnjim školskim prijateljem Ivanom Paserom, Forman je snimio nemi dokumentarac Semafor o pozorištu Semafor.[8] Formanova prva važna produkcija bila je Audicija, dokumentarac o takmičarskim pevačima.[9] On je režirao nekoliko čeških komedija u Čehoslovačkoj. Bio je u Parizu pregovarajući o produkciji svog prvog američkog filma tokom Praškog proleća 1968. godine.[10] Njegov poslodavac, Češki studio, dao mu je otkaz, te je odlučio da se preseli u SAD.[11] Preselio se u Njujork, gde je kasnije postao profesor filma na Univerzitetu Kolumbija 1978. i kopredsedavajući (sa svojim bivšim nastavnikom Františekom Danijelom) na odseku za film Kolumbije.[10] Jedan od njegovih štićenika bio je budući režiser Džejms Mangold, kome je bio mentor na Kolumbiji.[12] Redovno je sarađivao sa kinematografom Miroslavom Ondričekom.[11]

Uprkos početnim teškoćama u tuđoj zemlji, Miloš je postigao zavidan uspjeh 1975. godine filmskom adaptacijom romana Kena Kizija (Let iznad kukavičjeg gnijezda), koja je nagrađena sa pet Oskara od kojih je jedan bio i za režiju. Godine 1977. Forman je postao naturalizovani državljanin SAD. U njegove kasnije uspjehe spadaju filmovi Amadeus, koji je osvojio osam Oskara, i Narod protiv Larija Flinta, koji je bio predložen za Oskara za najbolju režiju a osvojio je nagradu Zlatni globus. Godine 1979. je režirao film Kosa za koji je bio predložen za nagrade Sezar i Zlatni globus.

Godine 1997. Forman je dobio nagradu Kristalni globus za izuzetan doprinos svjetskoj kinematografiji Međunarodnom filmskom festivalu u Karlovim Varima. Godine 2000. Forman je glumio u režiserskom debiju Edvard Norton, Čuvajući vjeru.[13]

Privatni život uredi

Forman je imao dva sina blizanca, Petra i Mateja, koji se takođe bave filmom i pozorištem. Inače, asteroid 11333 Forman je dobio ime po Milošu Formanu.

Filmografija uredi

Režiser uredi

Scenarista uredi

  • 1955 — Nechte to na mne (Leave It to Me)
  • 1957 — Stenata
  • 1960 — Laterna magika II (Magic Lantern II)
  • 1963 — Kdyby ty muziky nebyly (Why Do We Need All the Brass Bands?)
  • 1963 — Konkurs (Audition)
  • 1964 — Cerný Petr (Black Peter)
  • 1965 — Lásky jedné plavovlásky (The Loves of a Blonde)
  • 1967 — Horí, má panenko (The Fireman's Ball)
  • 1969 — Pince à ongles, La (The Nail Clippers)
  • 1971 — Mâle du siècle, Le (Male of the Century)
  • 1971 — Taking Off
  • 1989 — Valmont
  • 2006 — Gojini duhovi

Glumac uredi

Producent uredi

  • 1990 — Dreams of Love
  • 2000 — Way Past Cool
  • 2004 — Nomad

Počasti i nasleđe uredi

In 1977, he became a naturalized citizen of the United States.[9] In 1985, he headed the Cannes Film Festival and in 2000 did the same for the Venice Film Festival.[16] He presided over a César Award ceremony in 1988.[17] In April 2007, he took part in the jazz opera Dobře placená procházka, itself a remake of the TV film he made in 1966.[18] It premiered at the Prague National Theatre, directed by Forman's son, Petr Forman.[18] Named 30th greatest Czech by Největší Čech[19] Forman's films One Flew Over the Cuckoo's Nest and Amadeus were selected for the National Film Registry as being "culturally, historically, or aesthetically significant" in 1993 and 2019 respectively[20]

Reference uredi

  1. ^ „Formanová: Z dědových filmů mám nejradši Přelet nad kukaččím hnízdem”. iDNES.cz. 1. 6. 2018. Pristupljeno 15. 1. 2021. 
  2. ^ „Say How: F”. National Library Service for the Blind and Physically Handicapped. Pristupljeno 23. 2. 2019. 
  3. ^ Hoberman, J. „The Firemen's Ball”. The Criterion Collection (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-11-11. 
  4. ^ „List of Milos Forman nominations”. Pristupljeno 23. 6. 2011.  Arhivirano 11 januar 2012 na sajtu Wayback Machine. Awardsdatabase.oscars.org (29 January 2010)..
  5. ^ „Turnaround Review — Milos Forman — Salem on Literature”. Pristupljeno 13. 4. 2013.  Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. februar 2009)
  6. ^ Milos Forman, Oscar-Winning Director of 'Cuckoo's Nest' and 'Amadeus,' Dies at 86. Hollywood Reporter. 14. april 2018.
  7. ^ Odlazak Miloša Formana („Politika”, 14. april 2018)
  8. ^ „The Story of Famed Czech Director Miloš Forman”. Cityspy. 28. 8. 2017. Arhivirano iz originala 04. 08. 2020. g. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  9. ^ a b „The Story of Famed Czech Director Miloš Forman (Part II)”. CitySpy. 6. 9. 2017. Arhivirano iz originala 04. 08. 2020. g. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  10. ^ a b „Milos Forman, Oscar-Winning Director of 'One Flew Over the Cuckoo's Nest', Dies at 86”. The New York Times. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  11. ^ a b „Milos Forman's Masterclass”. Grapevine. 6. 10. 2009. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  12. ^ „A Visit to James Mangold's Office”. Criterion.com. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  13. ^ „Miloš Forman”. Česko-Slovenská filmová databáze. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  14. ^ „Festival de Cannes: The Fireman's Ball”. festival-cannes.com. Arhivirano iz originala 20. 01. 2015. g. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  15. ^ „Filmography”. MilosForman.com. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  16. ^ „Milos Forman, Oscar-Winning Director of 'One Flew Over the Cuckoo's Nest,' Dies at 86”. Variety. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  17. ^ „Présidences de Cérémonie”. Academie des Arts et Techniques du Cinema. Arhivirano iz originala 22. 05. 2017. g. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  18. ^ a b „A Walk Worthwhile”. MilosForman.com. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  19. ^ „Největší Čech”. Ceskatelvize.cz. Pristupljeno 14. 4. 2018. 
  20. ^ „Complete National Film Registry Listing”. Library of Congress. Pristupljeno 5. 1. 2020. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Милош_Форман&oldid=27717854”