Mitropolit zvornički Dionisije
Dionisije Ilijević (Kopilovci, 1838 — Carigrad, 11. april 1894) bio je mitropolit zvornički i dabrobosanski.
| Dionisije II (Ilijević) | |
|---|---|
 Mitropolit Dionisije Ilijević | |
| Osnovni podaci | |
| Pomesna crkva | Carigradska patrijaršija |
| Mitropolija | Zvornička |
| Čin | mitropolit |
| Titula | mitropolit zvornički prečasni i egzarh Dalmacije |
| Sedište | Tuzla |
| Godine službe | 1872—1891 |
| Naslednik | Nikolaj (Mandić) |
| Posljednja eparhija | Dabrobosanska |
| Godine službe | 1868—1871 |
| Prethodnik | Ignjatije II |
| Naslednik | Pajsije III |
| Prethodna eparhija | Zvornička |
| Godine službe | 1866—1868 |
| Prethodnik | Dionisije I |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1838. |
| Mesto rođenja | Kopilovci, Osmansko carstvo |
| Datum smrti | 11. april 1894. (55/56 god.) |
| Mesto smrti | Carigrad, Osmansko carstvo |
Biografija uredi
Rođen je 1838. godine u Kopilovcima kod Berkovice, od oca Ilije i majke Vasilike. Protosinđel Dionisije, koji ga je poznavao, u kratkom članku o zvorničkim mitropolitima, nastalom na Halki 1892, navodi da mu je otac Srbin iz Makedonije a majka Grkinja. Završio je patrijaršijsku Teološku školu na Halki kod Carigrada U čin đakona rukopoložen je 1854, a u čin prezvitera 1855. godine.[1] Već kao arhiđakon postao je arhijerejski namesnik u Berkovici, svom rodnom kraju,[2] a 1860. sekretar Carigradske patrijaršije.[3]
Posle smrti zvorničkog mitropolita Dionisija I, 5. januara 1866. godine, izabran je za njegovog naslednika Dionisije Ilijević. Prema istoričaru Nedeljku Radosavljeviću, njegovo prezime je Ilijev, da bi po dolasku u Zvorničku mitropoliju dodao nastavk ić, potpisujući se kao Ilijević. Četiri godine pre njegovog dolaska na čelo mitropolije, januara 1862. godine, ona je svrstana u treću klasu, kao 67. u celokupnom crkvenom poretku.[4] Mitropolija je obuhvatala severoistočni deo Bosanskog pašaluka. Od većih centara, u njoj se nalazio utvrđeni grad Zvornik na levoj obali reke Drine, na granici prema Kneževini Srbiji, i Tuzla, sve važniji privredni centar, u koji je iz Zvornika premeštena mitropolitska rezidencija. Po dolasku u Zvorničku mitropoliju, u kojoj je vladao dobar crkveni poredak, Ilijević je uspostavio dobre odnose sa sveštenicima i vernicima. O poverenju koje je u njega imala i malobrojna srpska inteligencija u Bosni, govori činjenica da ga je, ubrzo po dolasku, banjalučki sveštenik Vasilije Pelagić obavestio o želji da se u mestu Obudovac u Posavini otvori Bogoslovija, koja bi služila za stvaranje obrazovanog svešteničkog kadra.[5]
Sarajevska mitropolija uredi
Nakon smrti sarajevskog mitropolita Ignjatija II, na njeno čelo stupa Dionisije Ilijević. Odmah po stupanju, uputio je 6. juna 1868. godine dve Poslanice u vidu cirkulara. Prva je bila namenjena celokupnom sveštenstvu mitropolije, a druga, učiteljima koji su delovali u školama pri crkvenim opštinama mitropolije. To su bile prve arhijerejske poslanice koje su jednoobrazno štampane, a ne pisane od pisara, i bile su pisane na reformisanom srpskom književnom jeziku i pravopisu koji je standardizovao Vuk Karadžić.
U poslanici sveštenicima, Ilijević ističe da je do tada imao eparhiju, kojom je bio sasvim zadovoljan, i u kojoj je sa hristijanima u uzajamnoj slozi i ljubavi mirno živeo. Kaže da nikada nije imao pojma o višem stepenu i višoj eparhiji, ali da se odmah povinovao naredbi Carigradske patrijaršije da stupi na čelo Sarajevske mitropolije.[6] Od sveštenstva traži da odgovorno vrši svoju misiju i da daju primer vernicima pomažući siromašne i gladne, tešeći bolesne i one koji su duhom slabi. Takođe, traži da sveštenici uvek treba da imaju knjigu u rukama, da budu trezveni, pametni, vredni, dobronamerni, da redovno služe Službu božiju u crkvama, da ne lutaju pod izgovorom sakupljanja milostinje, da se ne zadržavaju po dućanima i kafanama, ne puše duvan na javnom mestu, ne psuju i da izbegavaju svaku svađu i prepirku, osim ukoliko ne deluju da zavađene strane izmire. Na kraju, blagosiljajući ih, ističe da će svi koji se ne budu pridržavali njegovih naredbi i saveta biti strogo kažnjeni, i ostati bez parohije i svešteničkog čina. U poslanici učiteljima, on ukazuje da moraju odgovorno vršiti svoju dužnost, da nastava mora biti redovna, da u svemu budu primer deci, ali i njihovim roditeljima,[7] da se prema deci ophode tiho, blago i očinski, a da kazne budu određene sa umerenom očinskom ljubavi.
Mitropolit Dionisije Ilijević je najviše pažnje posvetio verskim pitanjima, ali nije zapostavljao ni druge sadržaje svakodnevnog života svojih vernika.[8] Za vreme svoje uprave mitropolit se ponašao u skladu kako sa pravima koje je kao arhijerej dobio od Patrijaršije, tako i sa pravima koje mu je beratom prilikom stupanja na dužnost potvrdio sultan. Međutim, zbog loših odnosa sa sarajevskom crkvenom opštinom, on je povučen sa čela mitropolije,[9] i na zahteve vernika Zvorničke mitropolije vraćen na njeno čelo 1872. godine.
Povratak u Zvorničku mittropoliju uredi
O vremenu koje je Ilijević proveo na čelu Zvorničke mitropolije, od povratka na njeno čelo do austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine, nema mnogo podataka.[10] Nakon okupacije, crkvena uprava se našla u svojevrsnom provizorijumu, jer su osmanski zakoni prestali da važe, a zakoni Austrougarske za nove pokrajine još nisu doneti. Nije se znalo šta će u administrativnom pogledu biti sa eparhijama u Bosni i Hercegovini. Vaseljenski patrijarh Joakim II je u ime Patrijaršije zaključio ugovor sa Austrougarskom 28. marta 1880, po kome je država preuzela pravo imenovanja episkopa u eparhijama, dok je Patrijaršiji ostalo samo pravo prigovora ukoliko nisu zadovoljni izborom episkopa. Vaseljenski patrijarh je izabrane episkope potvrđivao i slao iz Carigrada Sveto miro. Svi arhijereji u Bosni i Hercegovini su bili nezadovoljni, ali nisu mogli ništa da učine.[11]
Mitropolit Dionisije Ilijević je u promenjenim okolnostima nastavio da vrši svoju duhovnu misiju, okrenut pre svega vernicima. Držao je besede širom eparhije, koje su u određenom broju objavljene u Bosanskohercegovačkom istočniku, službenom glasilu pravoslavne crkve u Bosni i Hercegovini.[12] U svojoj besedi na Savindan 1890. godine, prilikom kanonske posete Brčkom, on se prvo osvrnuo na značaj Svetog Save za srpsku istoriju, pre svega na ulogu u stavranju Srpske pravoslavne crkve i u prosvetnoj delatnosti. On ističe značaj opšte srpske solidarnosti kako bi se opstalo u tom vremenu, i kako bi se sve nevolje lakše prevazišle.[13] Ovakvi govori, iako pažljivo odmereni kako ne bi proizveli negarivnu reakciju austrougarskih vlasti, izazivali su kod njih određeno podozrenje, jer je Ilijević već odavno bio zagovornik srpskog nacionalnog jedinstva i odanosti poretku Carigradske patrijaršije. On se protivio bilo kakvim tešnjim vezama koje je vlast pokušavala da uspostavi sa pravoslavnom crkvom, poput štampanja bogoslužbenih knjiga.[14] Ilijević je 24. maja 1891. uklonjen sa čela Zvorničke mitropolije, a za privremenog administratora je određen protoprezviter Aleksandar Simić. Na njegovo mesto je 14. maja 1892. postavljen Nikolaj Mandić, dotadašnji arhimandrit manastira Gomirje.[15]
Mitropolit Dionisije Ilijević je, nakon odlaska sa čela mitropolije, kraće vreme proveo u Kraljevini Srbiji, u Beogradu i u Nišu, da bi se potom stalno nastanio u Carigradu. Umro je u Carigradu 30. marta (11. aprila) 1894. godine.[16]
Izvori uredi
- ^ Radosavljević 2009, str. 105.
- ^ Radosavljević 2009, str. 106.
- ^ Radosavljević 2009, str. 108.
- ^ Radosavljević 2009, str. 109.
- ^ Radosavljević 2009, str. 110.
- ^ Radosavljević 2009, str. 111.
- ^ Radosavljević 2009, str. 112.
- ^ Radosavljević 2009, str. 113.
- ^ Radosavljević 2009, str. 114.
- ^ Radosavljević 2009, str. 116.
- ^ Radosavljević 2009, str. 117.
- ^ Radosavljević 2009, str. 1118.
- ^ Radosavljević 2009, str. 119.
- ^ Radosavljević 2009, str. 120.
- ^ Radosavljević 2009, str. 121.
- ^ Radosavljević 2009, str. 122.
Literatura uredi
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd.
- Kraljačić, Tomislav (1987). Kalajev režim u Bosni i Hercegovini (1882-1903). Sarajevo: Veselin Masleša.
- Puzović, Predrag (2004). Srpska pravoslavna eparhija dabro-bosanska: Šematizam. Srbinje.
- Radosavljević, Nedeljko (2009). Šest portreta pravoslavnih mitropolita 1766 — 1891. Beograd.
Spoljašnje veze uredi
- Dabrobosanski episkopi i mitropoliti mitropolijadabrobosanska.org
