Википедија

Mučenje i zlostavljanje zatvorenika u Abu Graibu

амерички ратни злочини током рата у Ираку

Mučenje i zlostavljanje zatvorenika u Abu Graibu odnosi se na niz ratnih zločina i kršenja ljudskih prava u zatvoru Abu Graib, u Iraku, od strane vojske SAD i CIA-e tokom američke nnvazije na Irak. Incidenti su prvi put privukli pažnju javnosti objavljivanjem fotografija zlostavljanja od strane CBS News u aprilu 2004.[1] Zlostavljanja su izazvala šok i naišla na osudu u SAD i širom svijeta. Ratni zločini u Abu Graibu obuhvatali su fizičko i seksualno zlostavljanje, mučenje, silovanje kao i ubistvo iračkog državljanina Manadela el Džamadija.[1][2][3]

Irački zatvorenik u Abu Graibu stoji na kutiji, pod prijetnjom od strujnog udara prilikom pada na pod

Administracija tadašnjeg predsjednika SAD, Džordža Buša, tvrdila je kako su zločini u Abu Graibu izolovani incidenti sa kojima se ne slaže politika SAD. Ovo su osporile humanitarne organizacije uključujući Crveni krst, Amnesty International i Human Rights Watch. Ove organizacije navele su da su zlostavljanja u Abu Graibu bila dio šireg obrasca mučenja i brutalnog postupanja u američkim prekomorskim pritvorskim centrima, uključujući one u Iraku, Avganistanu i zalivu Gvantanamo.[4]

Nekoliko godina kasnije pojavili su se memorandumi o mučenju, koji su pripremljeni nekoliko mjeseci prije američke invazije na Irak, a od strane Ministarstva pravde SAD. Ovi dokumenti dozvoljavali su određene „poboljšane metode ispitivanja“ (za koje se generalno smatralo da uključuju mučenje) stranih pritvorenika. Memorandumi su takođe tvrdili da se međunarodni humanitarni zakoni, kao što su Ženevske konvencije, ne primjenjuju na američke prekomorske vojne ispitivače.[5]

Kao odgovor na događaje u Abu Graibu, Ministarstvo odbrane SAD uklonilo je 17 vojnika i oficira sa dužnosti. Jedanaest vojnika optuženo je za nepoštovanje dužnosti, maltretiranje, teški fizički napad i batinanje. U periodu od maja 2004. do aprila 2006. ovi vojnici su izvedeni pred vojni sud, osuđeni na vojni zatvor i nečasno otpušteni iz službe. Tri vojnika, za koje je utvrđeno da su počinili mnoge od najgorih krivičnih djela u zatvoru, specijalista Čarls Grejner, narednik Ajvan Frederik i redov prve klase Lindi Ingland, bili su pod težim optužbama i dobili su strože kazne. Grejner je osuđen na 10 godina zatvora i gubitak čina, plate i beneficija.[6] Frederik je osuđen na osam godina zatvora, oduzimanje plate, nečasno otpuštanje i degradiranje čina u redov.[7] Ingland je osuđena na tri godine zatvora.[8][9] Brigadni general Dženis Karpinski, komandant svih zatvorskih objekata u Iraku, ukorena je i degradirana u čin pukovnika.[10] Još nekoliko vojnih lica koja su optužena za izvršenje ili odobravanje mjera, uključujući i mnoge višeg čina, nisu procesuirana. Godine 2004. predsjednik SAD, Džordž Buš i ministar odbrane, Donald Ramsfeld izvinili su se za zlostavljanja u Abu Graibu.[11][12]

Pozadina

uredi

Rat protiv terorizma

uredi

Rat protiv terorizma, takođe poznat kao globalni rat protiv terorizma, je međunarodna vojna kampanja koju je pokrenula vlada SAD nakon terorističkih napada na Svjetski trgovinski centar, 11. septembra 2001. godine.[13]

Rat u Iraku

uredi

Rat u Iraku počeo je 20. marta 2003. godine vojnom invazijom, predvođenom od strane SAD.[14] Iračka vlada predvođena Sadamom Huseinom srušena je za mjesec dana. Nakon ovog sukoba, uslijedila je duža faza borbi u kojoj se pojavila pobuna, suprotstavljajući se okupatorskim snagama i novoj iračkoj vladi nakon invazije.

Zatvor Abu Graib

uredi
 
Unutrašnjost zatvora u Abu Graibu, 2005.

Zatvor Abu Graib nalazi se u istoimenom gradu, 32 kilometra zapadno od Bagdada. Izgrađen je pedesetih godina 20. vijeka i važio je za jednog od najozloglašenijih zatvora u Iraku tokom vlade Sadama Huseina. Nakon invazije, američka vojska ga je renovirala i pretvorila u vojni zatvor. Na ulazu u zatvor, umjesto Sadamovog portreta, američki vojnici su okačili znak na kojem je pisalo: „Amerika je prijatelj svih ljudi u Iraku”.[15][16] Bio je to najveći od nekoliko pritvorskih centara u Iraku koje je koristila američka vojska. U martu 2004. godine, dok je američka vojska koristila zatvor Abu Graib kao pritvorski objekat, u njemu je bilo smješteno oko 7.490 zatvorenika.

U zatvor su smještani pojedinci osumnjičeni da su vođe pobune kao i oni osumnjičeni za zločine protiv okupacionih snaga. Međutim, mnogi izvori tvrde da su većinu zatvorenika činili nedužni civili.[15][17]

Zatvor je više puta bio meta oružanih napada pobunjenika, u pokušajima da se zatvorenici oslobode. U martu 2006. američka vojska je sve zatvorenike Abu Graiba prebacila u druge zatvore, te je kontrolu nad zatvorom predala iračkim vlastima.[18][19] U avgustu iste godine objavljeno je da u zatvoru više nema nijednog zatvorenika. Zatvor je ponovo otvoren u februaru 2009. godine pod novim imenom (Centralni zatvor Bagdada), ali je zatvoren 15. aprila 2014. zbog straha da će ga preuzeti Islamska Država koja je u to vrijeme kontrolisala regiju u kojoj se zatvor nalazi.[20]

Ratni zločini u Abu Graibu

uredi

Prvi izvještaji o mučenjima i zlostavljanjima zatvorenika

uredi
 
Lindi Ingland drži zatvorenika na povocu
 
Čarls Grejner i Sabrina Harman poziraju iza gomile zatvorenika

U junu 2003. Amnesty International je objavio izvještaje o kršenju ljudskih prava u pritvorskim centrima i zatvorima u Iraku. Ista organizacija je 23. jula 2003. izdala saopštenje za štampu u kojem osuđuje rasprostranjena kršenja ljudskih prava od strane američkih i koalicionih snaga. U saopštenju se navodi da su zatvorenici bili izloženi ekstremnoj vrućini, da im nije davana odjeća i da su bili primorani da koriste otvorene jarke kao toalet. Takođe su bili mučeni, metodama koje uključuju uskraćivanje sna tokom dužeg perioda, izlaganje jakom svjetlu i glasnoj muzici i zadržavanje u neudobnim položajima.[2][17][21]

Dana 1. novembra 2003. novinska agencija Associated Press predstavila je specijalni izvještaj o masovnim kršenjima ljudskih prava u Abu Graibu. U izvještaju su opisane metode torture vojnika u američkim zatočeničkim logorima u Iraku; zatvorenici su vezani izlagani suncu satima, fizički su zlostavljani i ponižavani. Kao odgovor, američki brigadni general Dženis Karpinski, koja je nadgledala sve američke pritvorske objekte u Iraku, tvrdila je da se prema zatvorenicima postupa „humano i pošteno”.[22] U izvještaju je takođe navedeno da su od 1. novembra 2003. godine bila u toku dva pravna slučaja protiv vojnog osoblja SAD; jedan je uključivao premlaćivanje iračkog zatvorenika, dok je drugi nastao kao posljedica smrti zatvorenika u pritvoru.[23]

Od početka invazije, Međunarodnom komitetu Crvenog krsta je bilo dozvoljeno da nadgleda zatvor i podnosi izvještaje o postupanju sa zatvorenicima. U odgovoru na izvještaj, Karpinski je navela da su neki od zatvorenika bili doušnici, te da stoga nemaju pravo na potpunu zaštitu prema Ženevskim konvencijama.

General-major Antonio Taguba je, istražujući navode o krivičnim djelima u zatvoru, podnio svoj izvještaj u kojem se navodi da su „brojni incidenti sadističkih i bezobzirnih krivičnih djela izvršeni nad zatvorenicima.[2] Ovo sistemsko i protivzakonito zlostavljanje zatvorenika počinilo je nekoliko pripadnika vojne policije SAD”. U izvještaju je navedeno da postoje dokazi o ovom zlostavljanju, uključujući i fotografije. Izvještaj tada nije bio javno objavljen.[24]

Objavljivanje skandala i medijska pokrivenost

uredi

Zlostavljanja u Abu Graibu bila su prikrivena sve do januara 2004, kada je vodnik Džozef Darbi došao do kompakt-disk-a koji je sadržao fotografije mučenja.[25] Darbi je, nakon što je pregledao fotografije, predao CD Odjeljenju za krivične istrage SAD, time pokrenuvši istragu koja je dovela do otkrivanja incidenata. Darbiju je potom obećana anonimnost, ali je njegovo ime ipak objavljeno u magazinu The New Yorker. Kasnije se i sam ministar odbrane SAD Donald Ramsfeld javno zahvalio Darbiju u jednom od svojih govora.[26][27]

Skandal je privukao ogromnu pažnju javnosti u aprilu 2004. godine. Dana 28. aprila 2004. u emisiji 60 Minutes II na CBS News emitovan je izvještaj u kojem je opisano zlostavljanje, uključujući i fotografije na kojima se vidi kako američki vojnici muče i ponižavaju iračke zatvorenike.[1][2][28][29] Magazin The New Yorker objavio je članak istraživačkog novinara Sejmura Herša, 10. maja 2004, što je takođe imalo ogroman uticaj na širenje vijesti.[30] Izvještaji general-majora Antonija Tagube su javno objavljeni u maju 2004.[2] Tadašnji predsjednik SAD, Džordž Buš, izjavio je da će „odgovorni pojedinci biti privedeni pravdi”.

Odobrenja mučenja i zlostavljanja

uredi
 
Ajvan Frederik ispituje zatvorenika, vezanog za ćeliju u stresnom položaju

Iako je tadašnji predsjednik SAD, Džordž Buš, izjavio kako je skandal u Abu Graibu „izolovan slučaj”, mnoge humanitarne organizacije i organizacije za zaštitu ljudskih prava okrivile su upravo Bušovu administraciju za zločine u Iraku.[4][31][32]

Dokumenti do kojih su došli Washington Post i organizacija za zaštitu ljudskih prava, American Civil Liberties Union, pokazuju da je Rikardo Sančez, koji je bio general-pukovnik i viši američki vojni oficir u Iraku, odobrio upotrebu vojnih pasa, ekstremnih temperatura, uskraćivanja sna i senzorne deprivacije kao metode ispitivanja u Abu Graibu. Izvještaj brigadnog generala Ričarda Formike iz novembra 2004. otkrio je da su mnoge trupe u zatvoru Abu Graib jednostavno slijedile naređenja zasnovana na Sančezovom memorandumu.[33] Advokat ACLU-a, Amrit Sing rekla je u saopštenju organizacije da je „general Sančez odobrio metode ispitivanja koje su jasno kršile zakone Ženevskih konvencija i odstupale od standarda same vojske”.[34] U intervjuu za novine The Signal brigadni general Dženis Karpinski izjavila da je vidjela neobjavljena dokumenta ministra odbrane SAD, Donalda Ramsfelda, koji su dozvoljavali upotrebu ovih metoda na iračkim zatvorenicima.[35]

Ministar odbrane SAD, Donald Ramsfeld, po mnogima je bio glavni krivac za incidente u Abu Graibu. Izvještaj magazina The New Yorker iz 2004. navodi da je Ramsfeld odobrio taktiku ispitivanja koja se koristila u Abu Graibu, a koju su SAD ranije koristile u Avganistanu.[36] U novembru 2006. Dženis Karpinski je rekla španskom listu El País da je vidjela pismo koje je potpisao Ramsfeld, u kojem je ispitivačima dozvoljeno da koriste metode kao što su lišavanje sna, prinudno slušanje preglasne muzike, stajanje duži vremenski period i postavljanje zatvorenika u stresne položaje tijela tokom ispitivanja.[37] Osmoro bivših vojnika i obavještajnih operativaca, uključujući Karpinski, podnijeli su krivičnu prijavu njemačkom sudu protiv Ramsfelda.[38][39]

Pravna pitanja

uredi

Skup pravnih memoranduma poznatih kao „memorandumi o mučenju“ sastavio je Džon Ju kao zamjenik pomoćnika državnog tužioca Sjedinjenih Država, a potpisao ih je u avgustu 2002. pomoćnik državnog tužioca, Džej Bajbi, šef Kancelarije pravnih savjetnika Ministarstva pravde SAD. Memorandumi su savjetovali Centralnu obavještajnu agenciju, Ministarstvo odbrane SAD i predsjednika o upotrebi „pojačanih tehnika ispitivanja” (torturi) zatvorenika.[40] Džon Ju je tvrdio da status ratnog zarobljenika prema Ženevskim konvencijama ne važi za „neprijateljske borce“ zarobljene tokom rata u Avganistanu i držane u zatvoru u zalivu Gvantanamo.

Sjedinjene Države su usvojile mjere iz Avganistana i zaliva Gvantanamo kako bi zaobišle zakonska ograničenja nametnuta Ženevskim konvencijama o postupanju pri ispitivanju zatvorenika. Američka vlada je dozvolila da se ove metode primjenjuju u Iraku. Komandant centra Gvantanamo, general Džefri Miler, otišao je u Abu Graib i uspostavio ove metode u iračkom zatvoru.[41][42][43]

Time su SAD prekršile zakone propisane Ženevskim konvencijama, kao i zakone Konvencije ujedinjenih nacija protiv torture.

Za potrebe ove konvencije, izraz „tortura” označava svaki čin kojim se licu namjerno nanosi jak bol ili patnja, bilo fizička ili psihička, u svrhe kao što je pribavljanje informacija ili priznanja od njega ili trećeg lica, kažnjavanje za djelo koje je on ili treće lice počinilo ili za koje se sumnja da su ga počinili, ili zastrašivanje ili prinuda njega ili trećeg lica, ili iz bilo kog razloga zasnovanog na bilo kojoj vrsti diskriminacije, kada je takav bol ili patnja nanesena uz ili na podsticaj, ili uz saglasnost ili pristanak javnog funkcionera ili drugog lica koje djeluje u službenom svojstvu. Ne uključuje bol ili patnju koji proizilaze iz (tj. koji su posljedica) zakonskih sankcija.

— definicija torture prema Konvenciji UN protiv torture[44]

Metode zlostavljanja

uredi
 
Sabrina Harman pozira pored tijela Manadela el Džamadija

Smrt Manadela el Džamadija

uredi

Manadel el Džamadi bio je irački državljanin koji je umro 4. novembra 2003. nakon ispitivanja od strane agenta CIA, Marka Svenera. Svener je mučio el Džamadija pri ispitivanju, ne očekujući da će Manadel podleći povredama.[3] Obdukcijom je dokazano da se radilo o ubistvu.[45][46] Nakon smrti, el Džamadijevo tijelo je obmotano kesama sa ledom. Vojnici Čarls Grejner i Sabrina Harman pozirali su pored el Džamadijevog leša za fotografije koje su kasnije obišle svijet.[47] Za ubistvo Manadela el Džamadija niko nije odgovarao.[48][49]

Silovanje

uredi
 
Čarls Grejner udara zatvorenike

Postoje brojni dokazi o slučajevima silovanja u zatvoru u Abu Graibu.[50] General-major Antonio Taguba je u svom poznatom izvještaju naveo slučaj silovanja zatvorenika, vjerovatno drškom od metle.[51] Jedan od zatvorenika opisao je slučaj silovanja dječaka od strane vojnog prevodioca, dok je jedan od ženskih vojnika fotografisao kamerom.[52] U zatvoru su opisani i slučajevi silovanja žena, kao i nasilno skidanje odjeće kako bi se otkrili intimni dijelovi tijela.[50][53][54] Navodi se da su neke od žena i zatrudnile tokom zatočeništva, te da su kasnije, zbog sramote, ubijane od strane porodica.[55] Takođe, prema izjavama novinara Sejmura Herša, postoji video koji dokazuje i silovanje djece.[56] General-major Taguba je podržao odluku novog predsjednika Baraka Obame da ne objavi fotografije silovanja. Obama je naveo kako bi njihovo objavljivanje bilo opasno po vojsku SAD, te da bi raspalilo antiameričko javno mnjenje.[50]

 
Majkl Smit koristi psa prilikom ispitivanja

Ostale metode

uredi

U zatvoru u Abu Graibu su se koristile razne vrste zlostavljanja: batinanje, psihičko zlostavljanje, senzorna deprivacija, izgladnjivanje, oduzimanje odjeće, stavljanje vreća na glavu, crtanje i pisanje uvreda po tijelima zatvorenika, prijetnje silovanjem, mokrenje po zatvorenicima, polivanje fosfornom kiselinom, vezanje konopaca za noge ili polne organe, vučenje po podu, strujni udari, izlaganje preglasnoj muzici i buci, izlaganje ekstremnim vrućinama, upotreba pasa za plašenje zatvorenika, prisiljavanje na međusobne oralne i polne odnose, prisiljavanje na masturbaciju itd. Na fotografijama se takođe mogu vidjeti i tzv. „piramide”, sačinjene od golih zatvorenika, pored kojih su se vojnici fotografisali.[57][58] Mnoge od metoda korištenih u Abu Graibu razvijene su u zatvorskom centru u zalivu Gvantanamo.[59]

Broj žrtava

uredi

Vlada SAD nikada nije objavila zvaničan broj žrtava u zatvoru Abu Graib. Istraživanjem iz 2006. izbrojana su 63 smrtna slučaja, od kojih je najviše stradalo usljed minobacačkih i bombaških napada pobunjenika.[60] Ostali su ubijeni ili su umrli od bolesti.[61]

Reakcije

uredi

Reakcija vlade SAD

uredi

Bušova administracija u početku nije priznala zlostavljanja u Abu Graibu. Nakon što su objavljene fotografije i dokazi postali neosporni, početna reakcija administracije okarakterisala je skandal kao izolovani incident koji nije svojstven akcijama SAD u Iraku. Buš je opisao zloupotrebe kao postupke nekoliko pojedinaca, koji su zanemarivali vrijednosti SAD. Ovaj stav je bio široko osporavan, posebno u arapskim zemljama. Pored toga, Međunarodni komitet Crvenog krsta je podnosio izjave o zlostavljanju zatvorenika više od godinu dana prije objavljivanja fotografija. Buš se 7. maja 2004. javno izvinio za zlostavljanje iračkih zatvorenika u Abu Graibu, navodeći da mu je „žao zbog poniženja koje su pretrpjeli irački zatvorenici i njihove porodice”.[11] Istog dana, izvinio se i tadašnji ministar odbrane SAD, Donald Ramsfeld.

Reakcije u Iraku

uredi

Reakcije u Iraku na izvinjenje Džordža Buša povodom incidenata u Abu Graibu bile su pomiješane. Neki su izvinjenje okarakterisali kao hrabar i pošten potez, navodeći kako se Buš otvoreno suočio sa problemom, podržavajući njegovo obećanje u vezi privođenja odgovornih prestupnika.

Mnogi su, ipak, smatrali kako Bušov govor nije bio iskren, te da je izvinjenje nedovoljno za počinjene zločine.[62] Smatra se da su česti oružani napadi na zatvor koji su uslijedili nakon objavljivanja fotografija mučenja, predstavljali odgovor iračkih pobunjenika na skandal u Abu Graibu.[15]

Dana 7. maja 2004. godine, Nika Berga, američkog biznismena koji je otišao u Irak nakon invazije SAD, islamistička militantna organizacija al Ansars uhvatila je i obezglavila na video-snimku kao odgovor na zlostavljanja u Abu Graibu.[63]

Reakcije širom svijeta

uredi

Mučenje? Ozbiljniji udarac za SAD od napada 11. septembra 2001. godine. Samo što udarac nisu zadali teroristi, već Amerikanci sami sebi.

— italijanski kardinal, Đovani Lajolo, povodom skandala u Abu Graibu[64][65]

Britanski časopis, The Economist, koji je podržao ministra odbrane SAD Donalda Ramsfelda na izborima 2000. godine, objavio je fotografiju iz zatvora Abu Graib na naslovnoj strani časopisa, uz naslov: „Podnesi ostavku, Ramsfelde!”[66][67] Na fotografiji se nalazi irački zatvorenik koji stoji na kutiji, sa vrećom na glavi i električnim žicama spojenim za ruke.[68]

Posljedice

uredi

Suđenje vojnicima

uredi

Jedanaest vojnika je osuđeno po raznim optužbama u vezi sa incidentima, pri čemu su sve presude uključivale i optužbu za nepoštovanje dužnosti. Većina vojnika je dobila samo manje kazne. Tri preostala vojnika su ili oslobođena optužbi ili nisu ni optužena. Za ubistva zatočenika niko nije osuđen.

  • Specijalista Čarls Grejner proglašen je krivim 14. januara 2005. za zavjeru, maltretiranje zatvorenika, propust da zaštiti zatvorenike od zlostavljanja, okrutnosti kao i za optužbe za napad, nepristojnost, preljubu i ometanje pravde. 15. januara 2005.[69] osuđen je na 10 godina zatvora, nečasno otpuštanje i degradiranje čina u redov.[6] Grejner je 6. avgusta 2011. pušten iz zatvora nakon što je odslužio šest i po godina kazne.[70]
  • Narednik Ajvan Frederik izjasnio se krivim 20. oktobra 2004. za zavjeru, nepoštovanje dužnosti, maltretiranje zatvorenika, napad i činjenje nepristojnog djela, u zamjenu za odbacivanje drugih optužbi. Njegovo zlostavljanje uključivalo je prisiljavanje tri zatvorenika na masturbaciju.[7] Takođe je jednog zatvorenika udario toliko jako u grudi da mu je bila potrebna reanimacija. Osuđen je na osam godina zatvora, oduzimanje plate, nečasno otpuštanje i degradiranje čina u redov. Pušten je na uslovnu slobodu u oktobru 2007, poslije četiri godine zatvora.[71][72]
  • Redov prve klase Lindi Ingland osuđena je 26. septembra 2005. po jednoj tački za zavjeru, četiri tačke za maltretiranje zatvorenika i jednu tačku za činjenje nepristojnog djela. Oslobođena je optužbe po drugoj tački zavjere. Ingland se suočila sa maksimalnom kaznom od deset godina zatvora. Osuđena je 27. septembra 2005. na tri godine zatvora, oduzimanje svih plata i naknada, degradiranje čina na redov i nečasno otpuštanje.[73] Uslovno je puštena na slobodu 1. marta 2007. godine, nakon što je odslužila godinu i pet mjeseci.[74]
  • Specijalista Džeremi Sivic je 19. maja 2004. godine osuđen od strane Specijalnog vojnog suda na maksimalnu kaznu od godinu dana, uz otpuštanje zbog lošeg ponašanja i snižavanje čina na redov, po priznanju krivice. Umro je od infekcije izazvane koronavirusom, 16. januara 2022.[75]
  • Specijalista Roman Krol izjasnio se krivim 1. februara 2005. za zavjeru i maltretiranje zatvorenika u Abu Graibu. [76]Osuđen je na deset mjeseci zatvora, degradiranje čina u redov i otpuštanje zbog lošeg ponašanja.[77]
  • Specijalista Armin Kruz je 11. septembra 2004. osuđen na osam mjeseci zatvora, degradiranje čina u redov i otpuštanje zbog lošeg ponašanja u zamjenu za svjedočenje protiv drugih vojnika.[78]
  • Specijalista Sabrina Harman osuđena je 17. maja 2005. na šest mjeseci zatvora i otpuštanje zbog lošeg ponašanja nakon što je proglašena krivom po šest od sedam tačaka.[79] Prvobitno je bila osuđena na maksimalnu kaznu od pet godina zatvora.
  • Narednik Džaval Dejvis izjasnio se krivim 4. februara 2005. za nepoštovanje dužnosti, davanje lažnih zvaničnih izjava i batinanje. Osuđen je na šest mjeseci zatvora, degradiranje čina u redov i otpuštanje zbog lošeg ponašanja. Dejvis je priznao da je u jednom navratu gazio po rukama i nogama grupe zatvorenika, te da se svom težinom srušio na njih.[80]
  • Narednik Majkl Smit je 21. marta 2006. proglašen krivim po dvije tačke za maltretiranje zatvorenika, jednoj tački za fizički napad, jednoj tački za zavjeru radi maltretiranja, jednoj tački za nepoštovanje dužnosti i konačnoj optužbi za nedolično djelo. Osuđen je na 179 dana zatvora, novčanu kaznu od 2.250 dolara, degradaciju čina u redove i otpuštanje zbog lošeg ponašanja.[81]
  • Narednik Santos Kardona osuđen je za nepoštovanje dužnosti i teški fizički napad. Vojni sudija je izrekao novčanu kaznu i degradiranje čina, a on je odslužio 90 dana teškog rada u Fort Bragu, u Sjevernoj Karolini. Kardona je 29. septembra 2007. godine napustio vojsku uz počasni otpust. Poginuo je 28. februara 2009. dok je radio kao vladin izvođač radova u Avganistanu.[82]
  • Potpukovnik Stiven Džordan postao je drugi najviši oficir protiv koga je podignuta optužnica u vezi sa zlostavljanjem u Abu Graibu, 29. aprila 2006. godine. Džordan je 28. avgusta 2007. oslobođen svih optužbi u vezi sa zlostavljanjem zatvorenika i dobio je ukor zbog nepoštovanja naredbe o neraspravljanju o istrazi iz 2004. godine.[83][84]
  • Pukovnik Tomas Papas je razriješen komande 13. maja 2005. godine, nakon što je dobio nesudsku kaznu za dva slučaja nepoštovanja dužnosti, uključujući i korišćenje pasa tokom ispitivanja. On je kažnjen novčanom kaznom od 8000 dolara. Takođe je dobio generalni oficirski memorandum o ukoru kojim je praktično okončana njegova vojna karijera. Nije se suočio sa krivičnim gonjenjem.[85]
  • Specijalista Megan Ambul osuđena je 30. oktobra 2004. zbog nepoštovanja dužnosti. Ona je nečasno otpuštena i degradirana u čin redova.
  • Specijalista Izrael Rivera, koji je bio prisutan tokom zlostavljanja 25. oktobra, bio je pod istragom, ali nikada nije optužen niti je svjedočio protiv drugih vojnika.

Viši oficiri i zvaničnici

uredi
  • Brigadni general Dženis Karpinski, koja je bila komandant zatvora, degradirana je u pukovnika 5. maja 2005. Karpinski je u intervjuu za BBC rekla da je ona ispala „žrtveni jarac”, osudivši general-pukovnika Rikarda Sančeza za zlostavljanja.[86]
  • Ministar odbrane Donald Ramsfeld je u februaru 2005. izjavio da je nakon skandala u Abu Graibu dva puta nudio ostavku, ali je američki predsjednik Džordž Buš odbio obe ponude.[87]
  • Džej Bajbi, autor memoranduma Ministarstva pravde koji definiše torturu kao aktivnost koja izaziva bol koji je ekvivalentan bolu koji se osjeća tokom smrti ili otkazivanja organa,[88] nominovan je od strane predsjednika Buša u Apelacioni sud devetog okruga, gdje je počeo da radi 2003. godine.
  • Majkl Čertof, koji je kao šef kriminalističkog odjeljenja Ministarstva pravde savjetovao CIA-u o gornjim granicama zakonitosti u mjerama prinudnog ispitivanja, postavljen je na mjesto sekretara za unutrašnju bezbjednost.[89][90]
  • General-major Valter Vojdakovski, pomoćnik general-pukovnika Rikarda Sančeza, oslobođen je svih optužbi, a potom je imenovan za načelnika pješadijske škole američke vojske u Fort Beningu.[91]
  • Viši vojni obavještajac, Barbara Fast kasnije je imenovana za šefa Obavještajnog centra američke vojske u Fortu Huačuka.[92]

Nakon Abu Graiba

uredi

Vrhovni sud SAD je 27. juna 2011. odbio da sasluša žalbe grupe od 250 Iračana koji su željeli da tuže privatnu američku kompaniju KAKI (engl. CACI; California Analysis Center, Inc.). i korporaciju „Titan” (engl. Titan Corporation); dvije privatne američke kompanije u Abu Graibu, zbog tvrdnji o zlostavljanju od strane ispitivača i prevodilaca u zatvoru.[93][94] Nižestepeni sudovi su odbacili tužbe na osnovu toga što su kompanije posjedovale suvereni imunitet od tužbi na osnovu njihovog statusa vladinih ugovarača. Ipak, u junu 2014, američki Apelacioni sud u Ričmondu, u Virdžiniji, utvrdio je da je jedan od zakona iz 18. vijeka dozvoljavao neameričkim državljanima pristup američkim sudovima zbog kršenja „zakona nacija ili ugovora SAD”. Ovo je omogućilo zlostavljanim zatvorenicima da podnesu tužbu protiv kompanije KAKI, čiji su zaposleni optuženi su da su podsticali torturu i zlostavljanje, kao i da su sami učestvovali u tome.[95][96] Slučaj je još uvijek aktivan.[97][98]

U oktobru 2010. skoro 400.000 tajnih terenskih izvještaja i ratnih dnevnika vojske SAD, sa detaljima o mučenju, pogubljenjima i ratnim zločinima, proslijeđeno je britanskom listu The Guardian putem veb-sajta Vikiliks. Između ostalog, u evidenciji se navodi kako američke vlasti nisu istražile stotine prijava zlostavljanja, mučenja, silovanja, pa čak i ubistava od strane iračke policije i vojnika, kao i da su američke trupe godinama zlostavljale zatvorenike čak i poslije skandala u Abu Graibu.[99][100]

Prema navodima novinske agencije Associated Press iz januara 2013. godine, američka kompanija Engility Holdings iz Šantilija u Virdžiniji platila je 5,28 miliona dolara u nagodbi za 71 bivšeg zatvorenika koji su držani u Abu Graibu i drugim zatvorima pod upravom SAD između 2003. i 2007. godine.[101] Ova kompanija je jedna od optuženih za zavjeru i učešće u mučenju zatvorenika u Abu Graibu. Nagodba je bila prvi uspješan pokušaj zatvorenika da dobiju odštetu za zlostavljanja koja su pretrpjeli.[102][103]

Reference

uredi
  1. ^ a b v „Abuse At Abu Ghraib”. CBS News. 5. 5. 2004. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  2. ^ a b v g d „Iraqi POW Abuse Report Excerpts”. CBS News. 5. 5. 2004. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  3. ^ a b „A Deadly Interrogation”. The New Yorker. 6. 11. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  4. ^ a b „Getting Away with Torture”. Human Rights Watch. 12. 7. 2011. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  5. ^ „MEMO REGARDING THE TORTURE AND MILITARY INTERROGATION OF ALIEN UNLAWFUL COMBATANTS HELD OUTSIDE THE UNITED STATES”. American Civil Liberties Union. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  6. ^ a b „Graner gets 10 years for Abu Ghraib abuse”. NBC News. 6. 1. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  7. ^ a b „Eight years for US soldier who abused prisoners”. The Guardian. 22. 10. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  8. ^ „England sentenced to 3 years for prison abuse”. NBC News. 26. 9. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  9. ^ „Abu Ghraib scandal haunts W.Va. reservist”. The Daily Independent. 29. 6. 2009. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  10. ^ „Only one general to be punished for Abu Ghraib”. The Baltimore Sun. 6. 5. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  11. ^ a b „Bush 'sorry' for abuse of Iraqi prisoners”. CNN. 7. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  12. ^ „Rumsfeld Offers Apology for Abuse of Iraqi Prisoners”. The New York Times. 7. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  13. ^ „U.S. Officials Retool Slogan for Terror War”. The New York Times. 26. 7. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  14. ^ „Iraq war illegal, says Annan”. BBC. 16. 9. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  15. ^ a b v „Abu Ghraib: The legacy of torture in the war on terror”. Al Jazeera. 1. 10. 2017. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  16. ^ „The Priest of Abu Ghraib”. Smithsonian Magazine. 2. 1. 2019. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  17. ^ a b „'I hated myself for Abu Ghraib abuse'”. BBC. 16. 5. 2018. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  18. ^ „Shamed US to hand over Abu Ghraib prison to Iraqis”. The Guardian. 10. 3. 2005. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  19. ^ „Abu Ghraib, symbol of America's shame, to close within three months”. The Guardian. 10. 3. 2006. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  20. ^ „Iraq closes Abu Ghraib prison amid security concerns”. The Guardian. 15. 4. 2014. Pristupljeno 15. 9. 2022. 
  21. ^ „'It Was Torture': An Abu Ghraib Interrogator Acknowledges 'Horrible Mistakes'”. NPR. 4. 4. 2016. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  22. ^ „US officer says prison guards tried to cover up abuse of Iraqi prisoners”. The Guardian. 3. 5. 2004. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  23. ^ „AP Enterprise: Former Iraqi detainees tell of riots, punishment in the sun, good Americans and pitiless ones”. The San Diego Union-Tribune. 1. 11. 2003. Arhivirano iz originala 22. 2. 2014. g. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  24. ^ „The General’s Report”. The New Yorker. 18. 6. 2007. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  25. ^ „Am I a Torturer?”. Mother Jones. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  26. ^ „Blowing The Whistle: Abu Ghraib and Joe Darby”. Leeds Human Rights Journal. 16. 12. 2018. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  27. ^ „When Joseph Comes Marching Home”. The Washington Post. 17. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  28. ^ „Iraq Prison Abuse Scandal Fast Facts”. CNN. 11. 3. 2022. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  29. ^ „“60 Minutes II” Broadcasts Exposé of Abu Ghraib Prison Abuse”. Today in Civil Liberties History. 28. 4. 2004. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  30. ^ „TORTURE AT ABU GHRAIB”. The New Yorker. 10. 5. 2004. Arhivirano iz originala 1. 8. 2016. g. Pristupljeno 13. 9. 2022. 
  31. ^ „ACLU LETTER TO PRESIDENT BUSH REGARDING THE ABUSE OF PRISONERS AT ABU GHRAIB”. American Civil Liberties Union. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  32. ^ „The Road to Abu Ghraib”. Human Rights Watch. 8. 6. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  33. ^ „Wrong advice blamed for US abuse”. BBC. 17. 6. 2006. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  34. ^ „US memo shows Iraq jail methods”. BBC. 30. 3. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  35. ^ „Karpinski: Rumsfeld OK'd Methods at Abu Ghraib”. The Signal. 2. 7. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  36. ^ „Rumsfeld approved Iraq interrogation methods: report”. ABC News. 15. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  37. ^ „Rumsfeld okayed abuses says former U.S. general”. Reuters. 20. 1. 2007. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  38. ^ „Karpinski to testify against Rumsfeld”. Salon. 13. 11. 2006. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  39. ^ „Rumsfeld faces renewed war crimes claims”. The Guardian. 14. 11. 2006. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  40. ^ „A memo on torture to John Yoo”. The Guardian. 2. 6. 2011. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  41. ^ „Torturer's paradise”. The Guardian. 8. 5. 2004. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  42. ^ „French judge summons former Guantanamo chief in torture probe”. France24.com. 18. 2. 2016. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  43. ^ „GEOFFREY D. MILLER”. Trial International. 27. 7. 2016. Arhivirano iz originala 20. 09. 2022. g. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  44. ^ „Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment”. OHCHR. 10. 12. 1984. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  45. ^ „Reports detail Abu Ghraib prison death; was it torture?”. NBC News. 17. 2. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  46. ^ „Ex-CIA officer's role in Abu Ghraib death probed”. CBS News. 13. 7. 2011. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  47. ^ „Thumbs up and smiles in new horror pictures”. The Guardian. 21. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  48. ^ „No Charges Filed on Harsh Tactics Used by the C.I.A.”. The New York Times. 30. 8. 2012. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  49. ^ „US justice department rules out prosecutions over CIA prison deaths”. The Guardian. 31. 8. 2012. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  50. ^ a b v „Abu Ghraib abuse photos 'show rape'”. The Telegraph. 27. 5. 2009. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  51. ^ „The "Taguba Report" On Treatment Of Abu Ghraib Prisoners In Iraq”. Findlaw. 2004. Arhivirano iz originala 13. 5. 2007. g. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  52. ^ „New Details of Prison Abuse Emerge”. The Washington Post. 21. 3. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  53. ^ „After Abu Ghraib”. The Guardian. 20. 9. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  54. ^ „Focus shifts to jail abuse of women”. The Guardian. 12. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  55. ^ „Journalist: Women raped at Abu Ghraib were later 'honor killed'”. Raw Story. 11. 9. 2010. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  56. ^ „Hersh: Children sodomized at Abu Ghraib, on tape”. Salon. 15. 7. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  57. ^ „Inmates tell of Abu Ghraib abuse”. The Guardian. 12. 1. 2005. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  58. ^ „Detainees Describe Abuses by Guard in Iraq Prison”. The New York Times. 12. 1. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  59. ^ „U.S. Senate report ties Rumsfeld to Abu Ghraib abuse”. Reuters. 12. 12. 2008. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  60. ^ „Insurgents attack Abu Ghraib prison”. The Guardian. 4. 4. 2005. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  61. ^ „Deaths of Detainees in the Custody of US Forces in Iraq and Afghanistan From 2002 to 2005”. National Library of Medicine. 5. 12. 2006. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  62. ^ „Latest Suicide Bombing in Iraq; Iraqi Reaction to President Bush's Talk About the Prisoner Abuse Scandal”. CNN. 6. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  63. ^ „American beheaded in revenge for torture”. The Guardian. 12. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  64. ^ „Vatican calls prison abuse a bigger blow to U.S. than Sept. 11”. USA Today. 12. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  65. ^ „Congressman, group blast Vatican over comments on abuse”. The Record. 14. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  66. ^ „Resign, Rumsfeld”. The Economist. 6. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  67. ^ „'Economist' Urges Rumsfeld Resignation”. NPR. 8. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  68. ^ „Inside Abu Ghraib: Meeting Ali Shallal al-Qaisi”. The New Arab. 27. 11. 2015. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  69. ^ „US soldier guilty of Iraq jail abuse”. The Guardian. 15. 1. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  70. ^ „Key figure in Abu Ghraib scandal freed from prison”. NBC News. 6. 8. 2011. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  71. ^ „Oslobođen osuđeni za zlostavljanje”. B92. 2. 10. 2007. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  72. ^ „Soldier convicted of Abu Ghraib abuse paroled”. NBC News. 2. 10. 2007. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  73. ^ „Abu Ghraib soldier sentenced to three years in jail”. The Guardian. 28. 9. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  74. ^ „England back in Mineral County”. Cumberland Times-News. 25. 3. 2007. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  75. ^ „Abu Ghraib soldier gets one year in jail”. The Guardian. 19. 5. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  76. ^ „Abu Ghraib soldiers plead guilty”. CNN. 2. 2. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  77. ^ „The soldiers in the Abu Ghraib scandal”. Al Jazeera. 15. 2. 2006. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  78. ^ „Prva presuda za slučaj Abu Graib”. B92. 11. 9. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  79. ^ „Harman Convicted for Role in Abu Ghraib Abuse”. NPR. 17. 5. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  80. ^ „Soldier gets six months for Abu Ghraib abuse”. NBC News. 5. 2. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  81. ^ „Dog Handler in Abu Ghraib Photo Found Guilty”. NPR. 21. 3. 2006. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  82. ^ „Abu Ghraib MP Slain In Bid for Redemption”. The Washington Post. 6. 3. 2009. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  83. ^ „Slučaj Abu Graib: Oslobođen oficir”. B92. 29. 8. 2007. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  84. ^ „Army clears officer court-martialed for Abu Ghraib”. Reuters. 10. 1. 2008. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  85. ^ „Colonel loses command for abuses”. The Washington Times. 12. 5. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  86. ^ „Iraq abuse 'ordered from the top'”. BBC. 15. 6. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  87. ^ „Rumsfeld tried to resign during prison scandal”. NBC News. 3. 2. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  88. ^ „Justice Dept. Memo Says Torture 'May Be Justified'”. The Washington Post. 13. 6. 2004. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  89. ^ „Chertoff and Torture”. The Nation. 27. 1. 2005. Arhivirano iz originala 29. 8. 2016. g. 
  90. ^ „Bush names new US security chief”. BBC. 11. 1. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  91. ^ „Controversial general headed to Fort Benning”. Stars and Stripes. 10. 6. 2005. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  92. ^ „Despite critics, Huachuca's leader focuses on future”. INSCOM. 31. 7. 2005. Arhivirano iz originala 18. 2. 2006. g. Pristupljeno 14. 9. 2022. 
  93. ^ „Former Abu Ghraib detainees sue US contractors”. The Guardian. 30. 6. 2008. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  94. ^ „CACI's Forgotten Role in Abu Ghraib (I)”. Huffspot. 29. 8. 2013. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  95. ^ „Abu Ghraib torture suit against contractor revived by federal court”. The Guardian. 30. 6. 2014. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  96. ^ „Former Abu Ghraib detainees ask US appeals court to reinstate lawsuit”. The Guardian. 18. 3. 2014. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  97. ^ „Al Shimari, et al. v. CACI”. Center for Constitutional Rights. 30. 8. 2008. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  98. ^ „Contractor Must Face Claims Over Abu Ghraib Abuse”. Courthouse News Service. 26. 6. 2018. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  99. ^ „Iraq war logs: secret files show how US ignored torture”. The Guardian. 22. 10. 2010. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  100. ^ „WikiLeaks' Iraq War Logs: U.S. Troops Abused Prisoners For Years After Abu Ghraib”. Huffpost. 22. 10. 2010. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  101. ^ „Ex-Abu Ghraib inmates get $5m settlement from US firm”. BBC. 9. 1. 2013. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  102. ^ „APNewsBreak: $5M paid to Iraqis over Abu Ghraib”. Associated Press. 9. 1. 2013. Pristupljeno 18. 9. 2022. 
  103. ^ „U.S. contractor to pay $5.28 million to Abu Ghraib prisoners”. CBS News. 8. 1. 2013. Pristupljeno 18. 9. 2022. 

Spoljašnje veze

uredi
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мучење_и_злостављање_затвореника_у_Абу_Граибу&oldid=27822377”