Narodna Republika Kampućija
Narodna Republika Kampućija (kmer. Sathearanakrath Pracheameanit Kampuchea) je bila socijalistička država, koju su 1979. godine osnovali pripadnici Fronta narodnog spasa, nakon zbacivanja Crvenih Kmera od strane vijetnamske armije. NR Kampućija tokom svog postojanja nije uspela da stekne međunarodno priznanje, dok su Ujedinjene nacije i dalje legitimnom smatrali koalicionu vladu Pola Pota. Ime države je 1989. godine promenjeno u Država Kambodža s ciljem da vlast na taj način stekne više simpatija u svetu.[1] Godine 1991, vladajuća struktura napustila je marksizam-lenjinizam kao zvaničnu državnu ideologiju. NR Kampućija je tokom svog postojanja bila okarakterisana kao marionetska država Vijetnama.[2]
| Narodna Republika Kampućija សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា | |||
|---|---|---|---|
.svg) | |||
| Geografija | |||
| Prestonica | Pnom Pen | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | kmerski | ||
| Politika | |||
| Oblik države | socijalistička republika | ||
| Vladari | |||
| — Predsednik | Čea Sim | ||
| — Premijer | Hun Sen | ||
| Vladajuća partija | Narodna revolucionarna partija Kampućije | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | Hladni rat | ||
| Događaji | |||
| — Proglašenje | 10. januar 1979. | ||
| — Preimenovana u Država Kambodža | 1. maj 1989. | ||
| — Ukinuta | 24. septembar 1993. | ||
| Geografske i druge karakteristike | |||
| Površina | |||
| — ukupno | 181.035 km² | ||
| Valuta | rijel | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Kambodže | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
|
| ||
.svg)
Istorijska pozadina uredi
Vijetnam je bio glavni saveznik Crvenih Kmera tokom borbe za vlast u građsnskom ratu od 1970. do 1975. godine. Čim su Crveni Kmeri osovjili vlast 1975. godine, njihovi vojnici su napali vijetnamska ostrva Fu Kvok i To Čau pobivši pritom oko 500 Vijetnamaca. Tokom vladavine Crvenih Kmera vršeni su progoni Vijetnamaca unutar Kambodže, pa je vlada Vijetnama od 1978. počela da finansira gerilce duž kambodžanske istočne granice.
Novembra 1978. godine, provijetnamski vođa Crvenih Kmera, Vorn Vet,[3] izveo je neuspešan državni udar, nakon čega je uhapšen, mučen i ubijen.[4] Uskoro su u Vijetnam prebegli deseci hiljada kambodžanskih i vijetnamskih izbeglica.
Najjača organizacija koju je finansirao Vijetnam bio je Ujedinjeni front narodnog spasa Kampućije, osnovan 3. decembra 1978. godine. Front narodnog spasa ubrzo je stekao veliku popularnost među izbeglim Kmerima.
Vijetnam je 22. decembra 1978. godine pokrenuo veliku ofanzivu s namerom da sruše vladu Demokratske Kampućije. Vijetnamska armija ušla je u glavni grad Pnom Pen 7. januara 1979. godine. Prilikom povlačenja, Crveni Kmeri palili su za sobom polja riže, posledica čega je bila epidemija gladi koja je trajala do sredine 1980-ih.[5]
Narodna republika uredi
Do 10. januara 1979, armija Demokratske Kamupćije bila je poražena, a Front narodnog spasa proglasio je Narodnu Republiku Kampućiju. Nova vlada bila je prosovjetski orijentisana i primala je materijalnu pomoć od Vijetnama. NR Kina se od početka angažovala protiv novoproklamovane vlade zbog toga što su sa vlasti bili svrgnuti prokineski Crveni Kmeri, u čemu ih je podržala i vlada Sjedinjenih Država, koja se još uvek sećala ponižavajućeg povlačenja i poraza u Vijetnamskom ratu.[6]
Uprkos manjku podrške u ostatku sveta i vijetnamskom patronatu, većina stanovnika Kambodže oduševljeno je pozdravila vladu Fronta narodnog spasa, srećna zbog završetka brutalne vladavine Crvenih Kmera. Iako je vijetnamska armija po dolasku u ispražnjeni Pnom Pen izvršila transport određenih dobara u Vijetnam, njena uloga bila je veoma značajna u izgradnji i osposobljavanju institucija Kampućije posle Crvenih Kmera.
Vođa NR Kampućije postao je Heng Samrin, a vladajućom partijom proglašena je novoformirana Narodna revolucionarna partija Kampućije. Nova vlada nastavila je sa izgradnjom socijalizma u Kambodži, ali je odbacila Maoizam, koji je bio temeljna ideologija prokineskih Crvenih Kmera. Takođe je usko sarađivala sa Sovjetskim Savezom i bila član Saveta za uzajamnu ekonomsku pomoć.
Jedna od prvih koraka u restaurisanju države bila je veća tolerancija prema budizmu kao državnoj religiji u Kambodži. Budističkim monasima u određenoj je meri dozvoljeno da praktikuju duhovni život. Nova vlada obnovila je preko 700 budističkih hramova, od ukupno 3.600 razrušenih ili teško oštećenih od strane Crvenih Kmera.[7]
Pošto su Crveni Kmeri istrebili velik broj intelektualaca, vlada NR Kampućije slala je velik broj građana na školovanje u zemlje Istočnog bloka. Vlada je tokom celog svog postojanja imala problema sa manjkom partijskih kadrova, birokrata i tehničara.
Za potrebe vlastitog legitimiteta, nova vlast je otvarala javne izložbe ljudskih lobanja i muzeje u kojima su prikazivani užasi koje su počinili Crveni Kmeri. „Dan mržnje“ prema Crvenim Kmerima bio je dan u godini kada je Front narodnog spasa posebno podsećao stanovnike na vladavinu Crvenih Kmera.[8]
Građanski rat uredi
Od 1980. godine, preostali Crveni Kmeri u zapadnim područjima Kambodže počeli su sa regrupisanjem uz materijalnu pomoć SAD. Dodatnu pomoć Crvenim Kmerima pružili su američki saveznici u regionu, Tajland, Singapur i Malezija. Kmerski napadi tokom svake godine odvijali su se za vreme kišne sezone, a vijetnamske ofanzive za sušne sezone. Godine 1982. Vijetnam je pokrenuo bezuspešnu ofanzivu protiv Crvenih Kmera. Sve češće prisustvo Vijetnamaca u svakodnevnom životu Kmera potaklo je stvaranje antivijetnamske atmosfere.[9]
Godine 1986, službeni Hanoj objavio je povlačenje vijetnamskih trupa iz NR Kampućije. Povlačenje trupa ubrzano je tokom 1989/'90., usled ekonomsko-političkih promena u Istočnom bloku.
Država Kambodža (1989—1993) uredi
Narodna skupština Kampućije sastala se 29. i 30. aprila 1989. godine, na zahtev tadašnjeg premijera Hun Sena, i izglasala određene promene u ustavu. Ime države promenjeno je u Država Kambodža, na zastavu dodana plava boja, uvedena nova himna, a budizam proglašen državnom religijom.
Na ekonomskom planu su takođe izvršene promene, pa je uvedeno pravo na privatno vlasništvo i slobodno tržište. Novim ustavom Kambodža je postala neutralna i nesvrstana zemlja, no i dalje je bila jednopartijska država. Kineska manjina u Kambodži je od 1989. dobila veća prava, te im je dozovljeno da nastavu u školama slušaju na kineskom jeziku.[10]
Ubrzani su i mirovni pregovori kambodžanske vlade sa Crvenim Kmerima. Pariskim dogovorima 1991. završen je građanski rat, a za 1993. je određeno da se u Kambodži održe slobodni izbori pod pokroviteljstvom Ujedinjenih nacija. S tim je ciljem u Kambodži februara 1992. godine uspostavljena Prelazna vlada Ujedinjenih nacija u Kambodži.[11] Godine 1993. proglašena je Kraljevina Kambodža.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Michael Leifer, Dictionary of the modern politics of South-East Asia
- ^ Sorpong Peou, Intervention & change in Cambodia; Towards Democracy?, ISBN 978-0-312-22717-3. ISBN 978-0-312-22717-3.
- ^ An Elusive Party, Pristupljeno 15. 4. 2013.
- ^ Khmernews - Five KR Ministers Tortured At Tuol Sleng Prison And Killed At Boeng Cheung Aek, Pristupljeno 15. 4. 2013.[nepouzdan izvor?]
- ^ Ben Kiernan, The Pol Pot Regime, 2d ed. Silkworm.
- ^ Ben Kiernan, The Pol Pot Regime, 2d ed. Silkworm.
- ^ Charles F. Keyes, Laurel Kendall & Helen Hardacre,Asian visions of authority, Joint Committee on Southeast Asia
- ^ Alexander Laban Hinton, Annihilating difference: The Anthropology of Genocide ISBN 978-0-520-23029-3. ISBN 978-0-520-23029-3.
- ^ Esmeralda Luciolli, Le mur de bambou, ou le Cambodge après Pol Pot. (jezik: francuski)
- ^ Judy Ledgerwood, Cambodian Recent History and Contemporary Society; 1989-1993 State of Cambodia Arhivirano na sajtu Wayback Machine (14. januar 2017), Pristupljeno 15. 4. 2013.
- ^ Cambodia - UNTAC - Mandat, Pristupljeno 15. 4. 2013.