Википедија

Narodna i univerzitetska biblioteka „Ivo Andrić”

библиотека која се налази у Приштини

Narodna i univerzitetska biblioteka „Ivo Andrić” najviša je bibliotečka institucija na Kosovu i Metohiji, a nalazi se u Prištini. Misija biblioteke je da sakuplja, čuva, promoviše i učini dostupnim dokumentarno i intelektualno nasleđe. Biblioteka je poznata po jedinstvenoj istoriji i stilu zgrade koji je projektovao jugoslovenski i hrvatski arhitekta Andrija Mutnjaković.

Narodna i univerzitetska biblioteka „Ivo Andrić”
Osnivanje1944.
LokacijaPriština
 Srbija
Koordinate42° 39′ 26″ S; 21° 09′ 44″ I / 42.657222° S; 21.162222° I / 42.657222; 21.162222
AdresaZvanični veb-sajt

Istorijat uredi

Zbirke hrišćanske i muslimanske verske zajednice smatraju se najstarijim arhivskim bibliotekama na Kosovu i Metohiji. Biblioteka je zvanično otvorena u novembru 1944. godine u Prizrenu.[1][2][3] Godine 1982. biblioteka je preseljena u sadašnju zgradu u Prištini, a više puta je menjala ime.[4]

Godina Naziv
1944—1953. Oblasna narodna biblioteka
1956—1962. Bibliotečki centar AKMO
1962—1970. Pokrajinska narodna biblioteka
1970—1990. Narodna i univerzitetska biblioteka Kosova
1990—1999. Narodna i univerzitetska biblioteka Kosova i Metohije
1999—danas Narodna i univerzitetska biblioteka „Ivo Andrić”

Tokom devedesetih godina 20. veka, biblioteka je korišćena za smeštaj velikog broja izbeglica iz Bosne i Hercegovine, koji su izbegli tokom raspada SFRJ. Nakon NATO okupacije Kosova i Metohije u junu 1999. godine otkriveno je da je Jugoslovenska vojska koristila biblioteku kao komandni centar.[2]

Posle rata na Kosovu i Metohiji postojala je velika volja i želja za rekonstrukcijom zgrada biblioteke i ponovnim uspostavljanjem bibliotečkih usluga na svim nivoima. To je urađeno uz pomoć posebne grupe stručnjaka iz Uneska, Saveta Evrope i Međunarodne federacije bibliotečkih udruženja i institucija.[5]

Posebna grupa stručnjaka kreirala je različite programe obuke kao što su: Zakonodavstvo i administracija, mobilna biblioteka, rekonstrukcija, knjige i čitanje, stručno usavršavanje i razvoj informacionih tehnologija, kulturno nasleđe, deca i mladi, program otvorenog pristupa, inicijativna podrška i program bratimljenja. Tokom godina reorganizacije, pomagale su joj mnoge institucije kao što su američka ambasada, Organizacija za evropsku bezbednost i saradnju, nemačke umetničke inicijative, Rajfajzen banka i druge.[6]

Arhitektura uredi

Najznačajniji deo sadašnje biblioteke je njena zgrada. Postoje kontradiktorna mišljenja o stilu gradnje. Sadašnja zgrada biblioteke svečano je otvorena 25. novembra 1982. godine. Projektovao ju je hrvatski i jugoslovenski arhitekta Andrija Mutnjaković. Njen prostor se sastoji od 16.500 kvadratnih metara. Izrađena je sa zenit prozorima, sa ukupno 99 kupola različitih veličina i u potpunosti je pokrivena metalnom mrežom, koja ima svoju posebnu arhitektonsku simboliku.[4] U njoj se nalaze dve čitaonice sa 300, odnosno 100 mesta, čitaonica za periodiku, prostorije za posebne zbirke, katalogizaciju i istraživanje, amfiteatar sa 150 mesta i sala za sastanke sa 75 mesta. Biblioteka ima kapacitet da primi oko dva miliona svezaka. Materijali koji se nalaze na dva nivoa ispod zemlje zatvoreni su za javnost.[7]

Predvorje biblioteke služi za razne kulturne događaje. Pod hola je jedinstveno delo raznovrsnog od mozaičnog mermernog kamena. Najveća kupola biblioteke glavni je ukras visokog plafona sale, pružajući tako dovoljno prirodnog osvetljenja.[8]

Godine 2009. sajtu Virtual turist proglazio je Narodnu i univerzitetsku biblioteku „Ivo Andrić” za jednu od deset najružnijih građevina na svetu.[9]

  •  
    Glavna sala sa mermernim podom
  •  
    Jedan od amfiteatara u biblioteci
  •  
    Jedna od čitaonica u biblioteci
  •  
    Pogled na treći sprat

Prema arhitekti Narodne i univerzitetske biblioteke „Ivo Andrić”, zgrada treba da predstavlja stil koji meša vizantijske i islamske arhitektonske forme.[7][10] Neke arhitekte i deo javnosti smatra da je ova zgrada reakcija na bezličnost međunarodnog stila i pokušaj kombinovanja savremenih sredstava sa regionalnim tradicijama i ruralnom arhitekturom, ali i da je primerak modernog metaboličnog stila gradnje.[11][12] Uprkos zvaničnim izjavama arhitekte o stilu biblioteke, postoje mnoge druge kontroverze kada je reč o izgledu zgrade i njenom značenju.[13][13][14]

Bibliotečka saradnja uredi

Narodna i univerzitetska biblioteka „Ivo Andrić” odgovorna je za koordinaciju velikog broja biblioteka na Kosovu i Metohiji. Takođe je odgovorna za pružanje informacija za visoko obrazovanje i istraživanje i pristup različitim bazama podataka. Ima 1.890.194 bibliotečke jedinice, sa 475.324 naslova, od čega su 382.806 knjige, 281.591 časopisi, 984.022 novine i 241.775 ostalih jedinica. Između 2004. i 2009. biblioteka je obogaćena sa 30.000 novih naslova.[4]

U 2013. godini broj zbirki biblioteke dostigao je 2 miliona jedinica.[15] Kolekcije retkih starih knjiga, starih novina i časopisa, albanski rukopisi sa latiničnom, grčkom i arapskom grafikom dragoceno su bogatstvo kulturnog nasleđa koje se čuvaju u ovoj instituciji. Takođe, mape, foto dokumenti i drugi vredni dokumenti predstavljaju kulturno nasleđe.[4] Najstarija knjiga pronađena u Nacionalnoj biblioteci je Historia de vita et gestis Scanderbegi Epirotarum , Marina Barletija, napisana na latinskom jeziku.[16]

Narodna i univerzitetska biblioteka „Ivo Andrić” koristi tri međunarodna standarda za katalogizaciju. AACR2 koji je ISNC standard, ISBD koji je IFLA standard i MARC 21 standard. Biblioteka koristi dve standardne klasifikacije materijala, Univerzalnu decimalnu klasifikaciju i Predmetnu klasifikaciju.[17]

Organizacija uredi

U okviru biblioteke postoji nekoliko mini biblioteka kao što su američki kutak, biblioteke savreme umetnosti, NATO biblioteke, muzičke biblioteke, biblioteke za slepe i druge.[4][18]

Svako može da koristi njene usluge, ali korisnici moraju da imaju najmanje 18 godina da bi tražili i naručivali materijale iz kolekcija. Njeni predmeti ne mogu se pozamljivati za kućnu upotrebu i moraju se čitati u nekoj od čitaonica. Godišnje se registruje oko 5.000 korisnika, što ovu biblioteku čini jednom od najposećenijih na Kosovu i Metohiji.[19][20]

Digitalizacija uredi

Digitalizacija za Narodnu i univerzitetsku biblioteku „Ivo Andrić” je projekat od velikog značaja. Tokom ovog procesa, ima za cilj da stavi na mrežu nacionalno nasleđe i druge materijale, kako bi ih promovisali i olakšali pojedincima iz drugih zemalja pristup. Godine 2008. osnovan je Dokumentarni centar.

Zbog veoma velikog broja dokumenata koji se moraju digitalizovati, i procesa koji traje puno vremena, biblioteka je uspostavila niz kriterijuma za dokumente koji se moraju digitalizovati pre ostalih, a jedan od osnovnih kriterijuma je kulturna i istorijska vrednost. Na osnovu tih kriterijuma, ovo su dokumenti koji imaju prioritet u digitalizaciji: najtraženiji materijal koji je u lošem fizičkom stanju, istorijske knjige i rukopisi, mikrofilmovi i drugi vrlo potrebni materijali. Generalno, materijali koji se najčešće digitalizuju su retke knjige (49%), fotografije (44%), rukopisi (39%), monografije (35%), muzika (30%), novine (9%) i mape (1%).[21]

Galerija uredi

Reference uredi

  1. ^ BKUK (2009). „65-vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës” (PDF). Bibloletra. 2: 1. Arhivirano iz originala (PDF) 2014-05-01. g. 
  2. ^ a b Riedlmayer, Andras. „Libraries and archives in Kosova: a postwar report”. Fine Arts Library, Harvard University. Bosnian Institute. Arhivirano iz originala 2017-09-15. g. Pristupljeno 2014-03-02. 
  3. ^ BKUK (2004). „60 vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës” (PDF). Bibloletra. 3: 1. Arhivirano iz originala (PDF) 2014-03-10. g. Pristupljeno 2014-03-02. 
  4. ^ a b v g d BKUK (2009). „65-vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës” (PDF). Bibloletra. 2: 10. Arhivirano iz originala (PDF) 2014-05-01. g. 
  5. ^ Carsten Frederiksen, Frode Bakken (april 2000), Libraries in Kosovo, IFLA/FAIFE Report, str. 4 
  6. ^ BKUK (2009). „65-vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës” (PDF). Bibloletra. 2: 12. Arhivirano iz originala (PDF) 2014-05-01. g. 
  7. ^ a b Carsten Frederiksen, Frode Bakken (april 2000), Libraries in Kosovo, IFLA/FAIFE Report, str. 23 
  8. ^ „Kosovo National Library, Prishtina, Kosovo”. Strange, Weird, Wonderful and Cool Buildings. 
  9. ^ „Ruglo iznad Prištine”. 
  10. ^ Patricia Kiš. „Andrija Mutnjaković: Mislili su da se rugam, a ja nisam želio biti prosječan”. Arhivirano iz originala 30. 04. 2011. g. Pristupljeno 19. 12. 2020. 
  11. ^ World Architecture Map. „Kosovo National Library”. 
  12. ^ Onup Magazine. „National Library”. Arhivirano iz originala 12. 12. 2013. g. Pristupljeno 19. 12. 2020. 
  13. ^ a b Dnevno. „The strangest library in the world?”. Arhivirano iz originala 16. 07. 2014. g. Pristupljeno 19. 12. 2020. 
  14. ^ Qeveria e Kosoves. „Biblotekat”. Arhivirano iz originala 27. 03. 2009. g. Pristupljeno 19. 12. 2020. 
  15. ^ kultplus (2013). „BKUK shënoi 69-të vjetorin e themelimit”. 
  16. ^ BKUK (2004). „60 vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës” (PDF). Bibloletra. 3: 14. Arhivirano iz originala (PDF) 2014-03-10. g. Pristupljeno 2014-03-02. 
  17. ^ The National Library of Kosova. „Standarde Bibliotekare”. 
  18. ^ GAZETA ZYRTARE E REPUBLIKËS SË KOSOVËS. „LIGJ PËR BIBLIOTEKAT” (PDF). 
  19. ^ Bibloteka Kombetare e Kosoves. „Bibloteka Kombetare e Kosoves”. 
  20. ^ Kosovo Tourism. „Kosovo Tourism” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 02. 03. 2014. g. Pristupljeno 19. 12. 2020. 
  21. ^ BKUK (2009). „65-vjet të Biblotekës Kombëtare dhe Universitare të Kosovës” (PDF). Bibloletra. 2: 13—17. Arhivirano iz originala (PDF) 2014-05-01. g. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Народна_и_универзитетска_библиотека_„Иво_Андрић”&oldid=27687183”