Naučno-istraživački rezervat Lojanik

Naučno-istraživački rezervat Lojanik
Naučno-istraživački rezervat Lojanik
IUCN kategorija III (spomenik prirode)
Mjesto	Srbija
Najbliži grad	Kraljevo
Koordinate	43° 41′ 05″ N 20° 36′ 52″ E / 43.68472° S; 20.61444° I
Površina	5-6 ha
Osnovano	1963. godine
Upravljačko tijelo	Srbija

Lojanik je retko nalazište paleobotaničkog karaktera sa fosilnim ostacima silifikovanog drveta. Kao lokalitet impresivne geološke pojave, Lojanik je zaštićen pre više od četiri decenije po osnovu zakona o zaštiti prirode, na predlog Republičkog zavoda za zaštitu prirode.

Geografski položaj uredi

Lojanik se nalazi na severnim padinama Stolova u podibarskog mikroregiji, 8 km jugozapadno od Kraljeva, nalazi se na nadmorskoj visini od 200 metara. Okružen je ograncima šumovitih planina - Stolovi (1375 m), Troglav (1209 m) i Čemerno (1579 m). Severno od Lojanika su obronci Kotlenika i Gledićkih planina, a između je Donjegružanska udolina. Od zapada prema istoku pružaju se delovi Starovlaških planina (Radočelo, Čemerno, Troglav i deo Jelice), a na istoku su ogranci Kopaonika (obronci Željina, Studene i Ravne planine, Stolova i Goča). Predeone karakteristike zaštišenog prirodnog dobra Lojanik upotpunjuje dolina reke Ibra i Mataruška banja. U blizini su Bogutovačka i Vrnjačka banja.

Fizičko-geografske karakteristike^[1] uredi

Brdo Lojanik, nadomak Mataruške banje, predstavlja jedinstveno nalazište paleobotaničkog karaktera na čijem prostoru su otkriveni fosilni ostaci fragmenata silifikovanog - okamenjenog drveta.

Anatomskim, mineraloškim i hemijskim ispitivanjem utvrđen je visok sadržaj SiO₂ koji je nastao kao posledica tercijarne vulkanske aktivnosti odnosno dejstva vrućih silicijumskih izvora na organsku materiju drveta. Pored osnovnih paleobotaničkih vrednosti koji su od izuzetnog značaja za izučavanje tercijarne flore u Srbiji, u neposrednoj blizini lokaliteta nalazi se praistorijski rudnik opala sa indikativnom produkcijom okresanog kamena na kome se mogu proučavati svi aspekti tehnokompleksa neolita i starijeg gvozdenog doba.

Lojanik kao paleontološki lokalitet predstavlja i veoma značajno arheološko nalazište, što ovom prirodnom dobru da je jedinstvenost u srodnim pojavama u Srbiji.

Klima^[2] uredi

Prema klimatskoj rejonizaciji, teritorija na kojoj se nalazi prirodno dobro Lojanik odlikuje se klimom koja ima najizrazitije kontinentalne karakteristike. Srednja godišnja temperatura je 11,2 °C, sa prosečnom amplitudom od 22,5 °C. Prvi jesenji mrazevi počinju krajem oktobra, a poslednji prolećni krajem aprila meseca.

Geološke karakteristike^[3] uredi

U geološkom smislu, širi prostor Mataruške banje i Lojanika, kao nalazište fosilne flore i odlomaka neogenih vrsta drveća, pripada Kraljevačkoj depresiji izgrađenoj od velike mase ultrabazičnih magmatita, većinom harcburgitskog tipa. Formiranje ove depresije vezuje se za ulogu gravitacionih raseda orijentasinih po parketnom sistemu. Mlađe neogene sedimente predstavljaju konglomerate, peščare, glince, laporce, koji se često smenjuju u slojevima, a mestimično se javljaju i krečnjaci.

Vegetacione karakteristike uredi

Ukupnu vegetacijsku specifičnost zaštićenog prostora Lojanika, na kojoj se nalaze ostaci okamenjene petroficirane šume, predstavljaju lišćarski hrastovi kserofilne i kseromezofilne zajednice i njihove faze razvoja u kojima često ima učešće i balkanski kitnjak.

Koncept zaštite^[1] uredi

Koncept zaštite se ogleda u zaštiti, razvoju, uređenju, unapređenju i upravljanju, a usklađen je sa osnovnim karakteristikama i stvorenim vrednostima i vrstom i kategorijom prirodnog dobra. Polazeći od utvrđenih prirodnih vrednosti spomenika prirode „Lojanik - okamenjena šuma“ koncept zaštite se pre svega odnosi na očuvanje svih prirodnih vrednosti i što manje narušavanje ambijentalnih vrednosti, ali i stvorenih vrednosti okoline.

Reference uredi

^ ^a ^b Zavod za zaštitu prirode (2014). Spomenik prirode Lojanik - okamenjena šuma. Beograd: Zavod za zaštitu prirode Srbije.
^ Vojinović, S. (2002). Banje i klimatska mesta Srbije. Beograd - Mladenovac: IP GEO d. o.o.
^ Stevanović. P. (1977). Geologija Srbije. Beograd: Zavod za regionalnu geologiju i paleontologiju

Vidi još uredi

Spoljašnje veze uredi

[:0-1] Zavod za zaštitu prirode (2014). Spomenik prirode Lojanik - okamenjena šuma. Beograd: Zavod za zaštitu prirode Srbije.

[2] Vojinović, S. (2002). Banje i klimatska mesta Srbije. Beograd - Mladenovac: IP GEO d. o.o.

[3] Stevanović. P. (1977). Geologija Srbije. Beograd: Zavod za regionalnu geologiju i paleontologiju

[1]

[2]

[3]