Nikola Arsenović
Nikola Arsenović (1823 – 18. jul 1887) bio je srpski ilustrator i dizajner narodne nošnje. Posthumno je prozvan „jugoslovenskim etnografom”. Po zanimanju krojač, počeo je da ilustruje seljačku odeću putujući zemljom. Većinu njegovih radova nabavio je Etnografski muzej u Beogradu.
Nikola Arsenović | |
|---|---|
 Self-portrait | |
| Datum rođenja | 1823. |
| Mesto rođenja | Osijek, Kraljevina Slavonija, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 18. jul 1887. (63/64 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Srbija |
| Zanimanje | Krojač Ilustrator |
| Značajni radovi | Jugoslovenska narodna nošnja |
Biografija
urediRođen je 1823. u Retfali kod Osijeka[1] na području Kraljevine Slavonije u sastavu Austrijskog carstva.
Osnovnu školu završio je u Osijeku, a potom se odlučio za zanat krojača.[2] Kao mladić putovao je u Peštu i Beč, da usavršava zanat, potom dalje u Pariz i Nemačku.[2] Nakon sedam godina se vratio u zavičaj i nastanio u Vukovaru, gde se oženio i otvorio veliku krojačku radnju sa osam radnika.[2] Osim seljačke (ili „narodne“) odeće, krojio je i za vojne starešine, sveštenstvo i građane.[2]
1868. pokušao je da osnuje umetničko-zanatske škole u Velikom Bečkereku, Rumi i Irigu. Svoju ogromnu kolekciju slikanih narodnih nošnji 1873. nudi imućnim ljudima u Beču, Zagrebu i Beogradu. Njegovu zbirku konačno je 1879. godine otkupilo Ministarstvo prosvete u Beogradu za Narodni muzej, koje objavljuje nekoliko knjiga sa njegovim crtežima: Album narodne nošnje, Atlas ornamenata i Tehnomatski kompendijum, koji se danas nalazi u Etnografskom muzeju Beograda. Njegovi crteži narodnih nošnji postali su kolekcionarski predmeti evropskih kraljevskih porodica i mogu se naći raštrkani u raznim evropskim muzejima. Akvarel sa makedonskom etničkom odećom, napravljen tokom njegove posete Makedoniji oko 1860. godine, nalazi se u kolekciji Muzeja Viktorije i Alberta.[3]
1866. Nikola odlazi iz Vukovara, ostavljajući ženu i četvoro dece, da putuje u one krajeve Austrougarske koji su bili naseljeni Južnim Slovenima. Možda je bio inspirisan romantizmom, ili rastućim Ilirskim pokretom, izdanakom panslavizma koji je nastojao da ujedini Južne Slovene u jednu zemlju.[4]
Na poziv samog kneza Milana Obrenovića, Arsenović od 1879 – 1880. putuje po nedavno nezavisnoj Kneževini Srbiji, a posebno ga pleni najjužnija nošnja. Vranje, Niš, Pirot, Gnjilane sve su uvrštene u njegovu kolekciju. U istom vremenskom periodu istražuje i Sarajevo i Brod.[4]
Preminuo je u Beogradu, 18. jula 1887.[1] Sahranjen je na beogradskom Novom groblju. Nakon proširenja i restrukturiranja groblja 1920-ih i 1930-ih, grob Nikole Arsenovića je izgubljen.[4]
Nikola Zega, nekadašnji kustos Etnografskog muzeja u Beogradu, uporedio je Arsenovića sa Vukom Karadžićem; ono što je Vuk bio jeziku i nematerijalnoj kulturi Srba, to je bio i Nikola Arsenović za srpsku materijalnu tekstilnu baštinu. Zega je 1923. napisao:
“To što nam je Vuk o narodnom odelu ostavio, dopunio je slikama Nikola Arsenović. Kad se slike Arsenovićeve uporede sa opisom Vukovim, naći će se pouduarnosti, naći će se mnogi aljetci, koje Vuk ukratko opisuje, u slikama Arsenovićevim pošto su odela na svima Arsenovićevim slikama verno i marljivo izrađena.”[4]
Delo
uredi- Arsenović, Nikola (1930). Jugoslovenska narodna nošnja. Etnografski muzej u Beogradu.
Reference
uredi- ^ a b Gavrilović 2004, str. 37
- ^ a b v g Gavrilović 2004, str. 38
- ^ Miloševski, Vlatko (2020-04-13). „Arsenović Nikola”. Art Lexicon (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-05-14.
- ^ a b v g „Nikola Arsenović – Nikola Arsenović”. Svilen konac Silken Thread (na jeziku: engleski). 2017-05-12. Pristupljeno 2024-05-14.
Dodatna literatura
uredi- Zec, Tatjana (2004). SERBIAN FOLK COSTUMES From the Album of Nikola Arsenović. Etnografski Muzej.
- Gavrilović, Ljiljana (2004). Balkanski Kostimi Nikole Arsenovića. Etnografski institut SANU. ISBN 978-86-7587-030-2.
- Gavrilović, Ljiljana; Radojičić, Dragana (2006). Jugoslovenski etnograf Nikola Arsenović. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, Etnografski institut. ISBN 9788675870340.
- Arsenović, Nikola, Mitar S. Vlahović, i Bosiljka Radović. Srpska narodna nošnja u Etnografskom muzeju u Beogradu: Akvareli Nikole Arsenovića, 1823-1885. Beograd: Magazin “Jugoslavija“, 1954.
- Pantelić, Nikola; Đorđević, Miodrag. Narodna Umetnost Jugoslavije. Beograd: Jugoslovenska Revija, 1984.
- Pantelić, Nikola. Etnografski Muzej U Beogradu, 1901-1984. Beograd: Etnografski Muzej U Beogradu, 1984.
- Zega, Nikola. Zbirka Nikole Arsenovića. Narodna Starina, Tom. 2 i 5, Novembar 1923.
Spoljašnje veze
uredi- Gavrilović, Ljiljana (2004). Balkanski kostimi Nikole Arsenovića (PDF). Etnografski institut SANU. ISBN 978-86-7587-030-2.
- Gavrilović, Ljiljana (2006). A Yugoslav Ethnographer Nikola Arsenović (PDF). Etnografski institut SANU. ISBN 86-7587-034-5.