Oman
Oman (arap. عُمان), ili zvanično Sultanat Oman (arap. سلطنة عُمان), je država u jugozapadnom delu Azije, na južnoj obali Arabijskog poluostrva.[4] Graniči se sa Ujedinjenim Arapskim Emiratima na severozapadu, Saudijskom Arabijom na zapadu, i Jemenom na jugozapadu. Izlazi na Arabijsko more na jugu i istoku, i na Omanski zaliv na severoistoku. Glavni grad je Maskat.
| Sultanat Oman سلطنة عُمان (arapski) | |
|---|---|
Krilatica: nema | |
.svg) | |
| Glavni grad | Maskat |
| Službeni jezik | arapski[1] |
| Vladavina | |
| — Sultan | Hajtam Bin Tarik Al Suad |
| — Potpredsednik Vlade | Fahad ibn Mahmud el Said |
| Istorija | |
| Nezavisnost | Od Portugala 1650. |
| Geografija | |
| Površina | |
| — ukupno | 309.550 km2 (70) |
| — voda (%) | 0 |
| Stanovništvo | |
| — 2014.[2][3] | 4.018.000 (129) |
| — 2006. | 2.577.000 |
| — gustina | 12,98 st./km2 |
| Ekonomija | |
| Valuta | Omanski rijal |
| — stoti deo valute | 100 центи |
| Ostale informacije | |
| Vremenska zona | UTC +4 |
| Internet domen | .om |
| Pozivni broj | +968 |
Od 17. veka, Omanski sultanat je bio carstvo, koja se borila sa Portugalskim i Britanskim carstvom za uticaj u Persijskom zalivu i Indijskom okeanu. Na svom vrhuncu u 19. veku, uticaj ili kontrola Omana proširio se preko Ormuškog moreuza do današnjeg Irana i Pakistana, i sve do Zanzibara na jugu.[5] Kada je njegova moć opala u 20. veku, sultanat je došao pod uticaj Ujedinjenog Kraljevstva. Više od 300 godina, odnosi između dve imperije bili su zasnovani na obostranoj koristi. Velika Britanija je prepoznala geografsku važnost Omana kao trgovačkog čvorišta koje je obezbedilo njihove trgovačke puteve u Persijskom zalivu i Indijskom okeanu i zaštitilo njihovo carstvo na indijskom potkontinentu. Istorijski gledano, Maskat je bio glavna trgovačka luka u regionu Persijskog zaliva.
Sultan Kabus bin Said je bio nasledni vođa zemlje koja je apsolutna monarhija, od 1970. do svoje smrti 10. januara 2020. godine.[6] Prema pravilima za sukcesiju na sultanskom prestolu Omana, sultanov sin se obično najavljuje kao novi monarh. Sultan Kabus bin Said nije imao dece. Sultanska porodica je objavila da je Kabus bin Said u pismu imenovao svog rođaka Hajtama bin Tarika za svog naslednika, a porodica ga je potvrdila za novog sultana Omana.[7]
Geografija uredi
Položaj uredi
Države sa kojima se Oman graniči su: Saudijska Arabija, Jemen i Ujedinjeni Arapski Emirati. Omanu pripada i eksklava Musandam, odvojena od ostatka zemlje teritorijom UAE, koja zauzima strateški važan položaj na južnoj obali Ormuskog prolaza na ulazu u Persijski zaliv. Površina države iznosi 309.500 km².
Geologija i reljef uredi
Većinu zemlje zauzima ravna pustinja, a planinski lanci nalaze se duž obale na severu (najviši vrh zemlje, Šams, 2.980 m) i jugu.
Vode uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Flora i fauna uredi
U Omanu je uobičajena pojava pustinjskog rastinja i pustinjske trave. Vegetacija je bujnija u onim delovima Omana koji su izloženi većim padavinama kao što je mesto Dofar. U Omanu rastu kokosove palme, akacija i oleander. Al Hadžar planine predstavljaju udaljeni ekološki region Omana. Što se faune tiče, Oman nastanjuju životinjske vrste poput: leoparda, hijene, lisice, vuka, divokoze. Od ptica najčešće vrste su: orao, arapska jarebica, sup (lešinar), soko...
Klima uredi
Klima u Omanu se može okarakterisati kao pustinjsko-tropska. U unutrašnjosti zemlje je vrela i suva, u priobalju, vlažnost se povećava, ali temperature ostaju visoke.[8] Klimu Omana takođe karakterišu i veoma topla leta, sa malom količinom padavina tokom godine. Tokom leta maksimalna dnevna temperatura može dostići 40 °C i više stepeni celzijusa. Proleće i leto imaju nešto prijatniju klimu sa maksimalnom dnevnom temperaturom do 35 °C, dok tokom noći temperatura može dostići 22 °C. Tokom proleća i leta duva topao vetar šamal koji nekada može biti veoma jak i proizvesti peščane oluje. Padavine se uglavnom pojavljuju tokom zime i mogu biti praćenje grmljavinom.[9]
| Klima Maskata | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 34,6 (94,3) |
38,2 (100,8) |
41,5 (106,7) |
44,9 (112,8) |
48,3 (118,9) |
48,5 (119,3) |
49,1 (120,4) |
49,2 (120,6) |
47,2 (117) |
43,6 (110,5) |
39,4 (102,9) |
37,8 (100) |
49,2 (120,6) |
| Maksimum, °C (°F) | 25,5 (77,9) |
26,1 (79) |
29,8 (85,6) |
34,7 (94,5) |
39,5 (103,1) |
40,4 (104,7) |
38,6 (101,5) |
36,2 (97,2) |
36,3 (97,3) |
35,0 (95) |
30,5 (86,9) |
27,1 (80,8) |
33,31 (91,96) |
| Prosek, °C (°F) | 21,3 (70,3) |
21,9 (71,4) |
25,2 (77,4) |
29,8 (85,6) |
34,2 (93,6) |
35,2 (95,4) |
34,3 (93,7) |
32,0 (89,6) |
31,4 (88,5) |
29,7 (85,5) |
25,7 (78,3) |
22,6 (72,7) |
28,61 (83,5) |
| Minimum, °C (°F) | 17,3 (63,1) |
17,6 (63,7) |
20,7 (69,3) |
24,7 (76,5) |
29,1 (84,4) |
30,6 (87,1) |
30,4 (86,7) |
28,4 (83,1) |
27,5 (81,5) |
24,9 (76,8) |
20,9 (69,6) |
18,9 (66) |
24,25 (75,65) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | 1,6 (34,9) |
2,3 (36,1) |
7,0 (44,6) |
10,3 (50,5) |
17,2 (63) |
21,6 (70,9) |
23,5 (74,3) |
21,3 (70,3) |
19,0 (66,2) |
14,3 (57,7) |
9,4 (48,9) |
4,5 (40,1) |
1,6 (34,9) |
| Količina padavina, mm (in) | 12,8 (0,504) |
24,5 (0,965) |
15,9 (0,626) |
17,1 (0,673) |
7,0 (0,276) |
0,9 (0,035) |
0,2 (0,008) |
0,8 (0,031) |
0,0 (0) |
1,0 (0,039) |
6,8 (0,268) |
13,3 (0,524) |
100,3 (3,949) |
| Relativna vlažnost, % | 63 | 64 | 58 | 45 | 42 | 49 | 60 | 67 | 63 | 55 | 60 | 65 | 57,6 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 268,6 | 244,8 | 278,3 | 292,5 | 347,4 | 325,7 | 277,7 | 278,6 | 303,9 | 316,9 | 291,9 | 267,0 | 3.493,3 |
| Izvor: NOAA (1961–1990)[10] | |||||||||||||
| Klima Salale | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 32,3 (90,1) |
33,8 (92,8) |
36,7 (98,1) |
43,6 (110,5) |
42,3 (108,1) |
43,0 (109,4) |
32,7 (90,9) |
31,3 (88,3) |
33,0 (91,4) |
40,1 (104,2) |
37,4 (99,3) |
34,2 (93,6) |
43,6 (110,5) |
| Maksimum, °C (°F) | 27,5 (81,5) |
27,9 (82,2) |
29,9 (85,8) |
31,7 (89,1) |
32,4 (90,3) |
31,8 (89,2) |
28,4 (83,1) |
27,3 (81,1) |
29,0 (84,2) |
30,5 (86,9) |
30,8 (87,4) |
28,7 (83,7) |
29,66 (85,38) |
| Prosek, °C (°F) | 22,9 (73,2) |
23,7 (74,7) |
25,5 (77,9) |
27,6 (81,7) |
29,0 (84,2) |
29,0 (84,2) |
26,4 (79,5) |
25,2 (77,4) |
26,3 (79,3) |
26,3 (79,3) |
25,9 (78,6) |
23,9 (75) |
25,97 (78,75) |
| Minimum, °C (°F) | 17,9 (64,2) |
19,2 (66,6) |
21,0 (69,8) |
23,4 (74,1) |
25,6 (78,1) |
26,5 (79,7) |
24,2 (75,6) |
23,1 (73,6) |
23,4 (74,1) |
21,6 (70,9) |
20,4 (68,7) |
18,8 (65,8) |
22,09 (71,77) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | 12,6 (54,7) |
10,8 (51,4) |
14,5 (58,1) |
18,0 (64,4) |
20,6 (69,1) |
23,5 (74,3) |
21,9 (71,4) |
20,5 (68,9) |
19,1 (66,4) |
16,5 (61,7) |
15,0 (59) |
14,1 (57,4) |
10,8 (51,4) |
| Količina padavina, mm (in) | 2,2 (0,087) |
7,0 (0,276) |
6,3 (0,248) |
19,8 (0,78) |
17,1 (0,673) |
10,6 (0,417) |
24,6 (0,969) |
24,5 (0,965) |
4,1 (0,161) |
4,1 (0,161) |
9,6 (0,378) |
1,1 (0,043) |
131 (5,158) |
| Relativna vlažnost, % | 50 | 58 | 62 | 68 | 75 | 80 | 89 | 90 | 81 | 67 | 55 | 50 | 68,8 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 289,6 | 256,8 | 297,6 | 308,3 | 335,1 | 199,5 | 43,9 | 42,4 | 188,0 | 314,7 | 304,7 | 296,8 | 2.877,4 |
| Izvor: NOAA (period of record varies, see source)[11] | |||||||||||||
Administrativna podela uredi
Oman se administrativno deli na jedanaest pokrajina (muhafaza), koji se dalje sastoje iz ukupno 6 vilajeta:
| № | Naziv | Arapski naziv | Glavni grad | Površina km² |
Stanovništvo popis 2003. |
vilajeti | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Regioni (mintaki) | ||||||||
| 1 | Ed-Dahilija | منطقة الداخلية | Nizva | 31 900 | 267 140 | 8 | ||
| 2 | El-Batina | منطقة الباطنة | Sohar | 12 500 | 653 505 | 13 | ||
| 3 | El-Vusta | المنطقة الوسطى | Hajma | 79 700 | 22 983 | 4 | ||
| 4 | Eš-Šarkija | المنطقة الشرقية | Sur | 36 800 | 313 761 | 11 | ||
| 5 | Ed-Dahira | منطقة الظاهرة | Ibri | 37 0001) | 130 177 | 3 | ||
| Guvernat (muhafaza) | ||||||||
| 6 | Maskat | محافظة مسقط | Sib | 3 500 | 632 073 | 6 | ||
| 7 | Musandam | محافظة مسندم | Hasab | 1 800 | 28 378 | 5 | ||
| 8 | Dofar | محافظة ظفار | Salala | 99 300 | 215 960 | 9 | ||
| 9 | Burajmi | محافظة البريمي | Burajmi | 7 0001) | 76 838 | 3 | ||
| Ukupno | Oman | سلطنة عمان | Maskat | 309 500 | 2 340 815 | 62 | ||
| 1)Guvernat Burajmi se izdvojio iz regiona Ad-Dahira 15. oktobra 2006. ukazom Sultana № 108[12]. | ||||||||
Istorija uredi
Oman je vekovima bio važno trgovačko središte. Godine 1508. Portugalci su zauzeli glavnu luku, Maskat i držali je do dolaska Osmanlija 1659. Turci su isterani 1741. kad je Ahmed ibn Said osnovao sadašnju vladarsku dinastiju.
U početku 19. veka Oman je izrastao u značajnu regionalnu silu sa posedima u Beludžistanu i Zanzibaru. Od 1891. do 1971. bio je britanski protektorat. Godinu dana pre odlaska Britanaca današnji sultan je zbacio svog oca, Saida ibn Taimura, nakon čega je započeo modernizaciju zemlje, a 1996. i ograničenu demokratizaciju.
Stanovništvo uredi
Islam je najzastupljenija religija. Oman je jedina islamska zemlja u kojoj dominira ibadizam, islamska verska struja različita od sunitskog i šijitskog. Arapski odnosno njegov lokalni dijalekt je jezik većine stanovništva. Velik broj stanovnika su strani državljani na radu u industriji nafte. Oko 6 procenata je hrišćana i 5 procenata hinduista.
Privreda uredi
Omanska privreda zavisni od izvoza sirove nafte. Prihodi od prodaje nafte omogućili su izgradnju infrastrukture i poboljšanje socijalnog standarda nekada siromašne i zaostale zemlje. BDP je u 2007. bio 19.879 USD po glavi stanovnika, mereno po PPP-u.
Što se tiče poljoprivrede uzgajaju se urme, limun, duvan, pšenica i kukuruz.
Reference uredi
- ^ „Basic Statute of the State promulgated by Royal Decree 101/96”. MINISTRY OF JUSTICE AND LEGAL AFFAIRS. MINISTRY OF JUSTICE AND LEGAL AFFAIRS. Arhivirano iz originala 07. 07. 2020. g. Pristupljeno 25. 10. 2022.
- ^ Nacionalna agencija za statistiku [1] Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. maj 2014)
- ^ „Final Results of Census 2010” (PDF). National Center for Statistics & Information. Arhivirano iz originala (PDF) 18. 5. 2013. g. Pristupljeno 7. 1. 2012.
- ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 08. 12. 2015. g. Pristupljeno 10. 04. 2014.
- ^ Kharusi, N. S. (2012). „The ethnic label Zinjibari: Politics and language choice implications among Swahili speakers in Oman”. Ethnicities. 12 (3): 335—353. S2CID 145808915. doi:10.1177/1468796811432681.
- ^ „Country Report: Oman”. BTI Project. 2016. Arhivirano iz originala 12. 3. 2020. g. Pristupljeno 19. 8. 2016.
- ^ „Haitham bin Tariq sworn in as Oman's new sultan”. Al Jazeera. 12. 1. 2020. Arhivirano iz originala 11. 1. 2020. g. Pristupljeno 12. 1. 2020.
- ^ „Geografija za gimnazije”. Pristupljeno 23. 01. 2018.
- ^ „Climate of Oman”. www.weatheronline.co.uk. Pristupljeno 23. 01. 2018.
- ^ „Seeb Climate Normals 1961-1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 19. 12. 2012.
- ^ „Salalh Climate Normals”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 16. 1. 2013. (HTTPS version Retrieved March 7, 2022)
- ^ ولاية السنينة - ويكيبيديا، الموسوعة الحرة
Spoljašnje veze uredi
- Ministarstvo spoljnih poslova
- Ministarstvo informisanja Sultanata Oman Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. decembar 2008)
- Zvanična turistička prezentacija Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. februar 2009)
- Ministry of Information (official government website).
- "Oman" – Encyclopædia Britannica
- Oman. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
- Oman from the BBC News.
