Oravica
Oravica (rum. Oraviţa, nem. Orawitz, mađ. Oravicabánya) grad je u Rumuniji. On se nalazi u zapadnom delu zemlje, u istorijskoj pokrajini Banat i blizu granice sa Srbijom. Oravica se nalazi u okviru županiji Karaš-Severin. Grad Oravica obuhvata i naseljena mesta Agadići, Bradišoru de Žos , Brošteni , Marila, Rakitova i Čiklova Montana.
| Oravica Oraviţa | |
|---|---|
.JPG) Oravica | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rumunija |
| Županija | Karaš-Severin |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2021. | 7.739[1] |
| Aglomeracija (2021.) | 9.346 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 02′ 25″ S; 21° 41′ 07″ I / 45.040278° S; 21.685278° I |
| Površina | 168,9 km² km2 |
  Oravica Oravica na karti Rumunije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Jon Goga |
| Veb-sajt | |
| www.oravita.ro | |
Oravica je prema poslednjem popisu iz 2021. godine imala 7.739 stanovnika.
Geografija
urediGrad Oravica nalazi se u istočnom delu istorijske pokrajine Banat, oko 110 km južno do Temišvara.
Oravica se nalazi u središnjem, brežuljkastom delu istorijske pokrajine Banat. Grad je smešten na zapadnim padinama Karpata, nekih 30 km istočno od Vršca. Zapadno od grada počinje Panonska nizija.
Istorija
urediTo je važno rudarsko mesto[2], i sedište sreza u Lugoškom okrugu. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto pripada Rakaždijskom okrugu, Novopalanačkog distrikta. Tu se nalaze tada: rudnik srebra, rudnik bakra, poštanska stanica, podupravni podured i rimokatolička crkva. Stanovništvo je bilo izmešano nemačko i vlaško.[3]
Oravica je vrlo rano u prvoj polovini 19. veka dobila pozorišnu zgradu. Kada je 1817. godine održavana pozorišna predstava u loži je sedeo austrijski car.[4]
Dana 28. avgusta 1854. godine otvorena je željeznička pruga (gvozdeni put) duga 7 km, između Oravice i Bazjaša.[5] U Oravici je 14. septembra 1871. godine bio državni vašar.[6] Državno Željezničko društvo je u Oravici imalo fabriku - Rafineriju petroleuma, u kojoj se desila velika eksplozija marta 1897. godine.[7]
Mesnu gimnaziju su pohađali Srbi učenici ne samo iz okoline nego i Srbije. Tako su 1839. godine tu učili Vladimir Jakšić, Arsenije i Aksentije Tucaković. Njih trojica preveli su u Oravici na srpski jezik delo "La Peruz, pozorišna igra"[8] koje je odštampano u Kragujevcu. Gimnaziju je tu završio i mladi Bečkerečanin Đorđe Radić, potonji poljoprivredni stručnjak i praktičar, autor više knjiga, kalendara i drugih radova.[9] Početkom 20. veka u Oravici su muška i ženska građanska škola.
Kod Oravice se osamdesetih godina 19. veka otvorila nova klimatska banja "Marila".[10]
Maja 1924. godine harala je epidemija kolere u Oravici. Tu je 30 obolelih osoba umiralo.[11] Godine 1925. u rumunskom delu Banata oformljeni su novi okruzi. u Oravici je ustanovljeno sedište Severinskog okruga.[12]
Srbi u Oravici
uredi
Paroh oravički pop Petar Jorgović bio je prenumerant Stojkovićeve "Fizike", 1801. godine. Još je 1824. godine geografsku knjigu nabavio pretplatom u Vršcu, Aleksandar Petrović učenik iz Oravice.[13] Trgovac oravički Vasilije Petrović je bio prenumerant "Banatskog almanaha" 1827. godine. Zbirku narodnih srpskih pesama koju je Vuk sačinio, pretplatom je pribavio 1845. godine, Josif Jovanović trgovački kalfa iz Oravice.[14] Pravničku knjigu o ugarskim zakonima nabavio je 1845. godine Aleksandar Petrović "ot Čudanovice" u Oravici. Mladi trgovac Marko Pavlović je 1857. godine kupio istorijsko delo o Aleksandru Makedonskom, prevedeno na srpski jezik.[15]
Srbi u Oravici su 1855. godine skupili prilog za podizanje spomenika pesniku i vladici Lukijanu Mušickom u Karlovcu. Priložili su pored gostiju meštani: Aleksa Petrović, Marko Pavlović trgovac, Ana Mandžuka, Todor Demetrović trgovac i Jova Lacković kulundžija.[16] Vasilije Petrović (sa Sin i Društvom) bio je trgovac 1857. godine. Za javnog notara (beležnika) u Oravici postavljen je 1860. godine Stefan Lebanović. u to vreme u mestu je državni aktuar gruntovnih knjiga Jovan Jovanović Mitrovčan.
Ikonopisac Đoka Putnik (iz Bele Crkve) je 1863-1865. godine učio slikanje u Oravici, kod majstora Mihajla Popovića.[17] Mihajlo Popović (umro 1865) se tu rodio, živeo i umro. Bio je oženjen Rumunkom koja nije znala srpski jezik. Slikarstvo je učio kod poznatog ikonopisca Pavela Đurkovića kada je ovaj slikao pravoslavnu crkvu u Oravici. Jedan od poznatih Mihajlovih učenika je i rumunski ikonopisac Popeskul.
Od 1863. godine radila je (i 1877) u mestu srpska trgovačka firma "Pavlović i sin". Osnovao ju je Marko Pavlović sa sinom Antonijem, a bavili su se mešovitom trgovinom.[18]
Početkom 20. veka u Oravici su Srbi osnovali svoje Tamburaško i Pevačko društvo. Pred Novu godinu su organizovali zabavu, a najviše zasluga za pokretanje društvenog života imao je Mihailo Bogdanović zvaničnik tamošnje Narodne banke. Pop Mita Šajić iz Jasenova, postavljen je u to vreme za katihetu srpskoj deci u Oravici.[19]
Stanovništvo
urediU odnosu na popis iz 2002., broj stanovnika na popisu iz 2011. se smanjio.
| 1966. | 1977. | 1992. | 2002. | 2011. |
|---|---|---|---|---|
| 9.912 | 14.987 | 15.293 | 15.222 | 11.382 |
Matični Rumuni čine većinu gradskog stanovništva Oravice, a od manjina prisutni su Mađari i Romi. Do sredine 20. veka u gradu su bili znatno brojniji Jevreji i Nemci.
| Oravica[20] | |
|---|---|
| jezik | vera |
ukupno: 4.079 Rimokatol. 2.440 (59,81%) Pravoslavci 1.403 (34,39%) Jevreji 101 (2,47%) Kalvinisti 59 (1,44%) Grkokatolici 39 (0,95%) Luterani 36 (0,88%) Unitaristi 1 (0,02%)
| |
Napomena: U rubrici ostalih jezika najveći broj osoba iskazao je češki jezik.
Reference
uredi- ^ „Tab8. Populația stabilă după etnie – județe, municipii, orașe, comune”. Institutul Național de Statistică din România. jul 2013. Arhivirano iz originala 18. 01. 2016. g. Pristupljeno 5. 8. 2013.
- ^ "Školski list", Novi Sad 1859.
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ Pravda", Beograd 1933.
- ^ "Svetovid", Beč 1854.
- ^ "Glas naroda", Novi Sad 1871. godine
- ^ "Zastava", Novi Sad 1897.
- ^ Tihomir Đorđević: "Iz Srbije kneza Miloša", Beograd 1922.
- ^ "Težak", Beograd 1922.
- ^ "Srpska nezavisnost", Beograd 1882.
- ^ "Vreme", Beograd 28. maj 1924.
- ^ "Vreme", Beograd 1925.
- ^ Vasilije Bulić: "Zemljeopisanija vseopšćeg", prvi deo, Budim 1824.
- ^ Vuk St. Karadžić: "Srpske narodne pjesme...", druga knjiga, Beč 1845. godine
- ^ K. K. Ruf: "Život Aleksandra Velikog...", Beč 1857.
- ^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1855. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1901. godine
- ^ Kastner, Leopold; Machan, Rudolph: "Handels- und Gewerbe-Adressbuch des österreichischen Kaiserstaates" (1867—1877), Beč 1877.
- ^ "Zastava", Novi Sad ????
- ^ „Jezički i verski sastav stanovništva Kraljevine Ugarske po naseljima, Popis 1910. godine”. Arhivirano iz originala 13. 1. 2018. g. Pristupljeno 9. 4. 2019.
