Oraško Kale

Oraško Kale je rudarska tvrđava sa regionalnim centarom u selu Orašje kod Tetova.

Rudarska tvrđava
Opšte informacije
Mesto	Orašje
Opština	Jegunovce
Država	Severna Makedonija
Vrsta spomenika	tvrđava
Vreme nastanka	18. vek
Tip kulturnog dobra	tvrđava
Vlasnik	Severna Makedonija

Lokalitet

Nalazi se na najvišem delu dugog i tesnog ogranka planinskog venca Šar-planine i spušta se sve do Vardara. Južni ogranak završava u Dervenskoj klisuri i završava se na severnoj strani. Tvrđava je udaljena jedan kilometar od Vardara i tri kilometra jugoistočno od Orašja. Uzdiže se 110 metara visoko iznad reke.

Obe strane tvrđave, veoma su strme. Naginju se dubokim brazdama prema Ljubotinskoj reci i potocima.

Istočno od Gradišta, na padinama, nalaze se stari rudnici gvožđa, srebra i sadašnji rudnik Raduša . Kroz dervensku klisuru vodi stari put od Skoplja prema Gradištu. Kod Gradišta, odvaja se put za Vratnicu prema severu, i vodi prema Kačaniku, Kosovu i Prizrenu.

Nalazište

Arheolog, Velimir Cvetanovski, viši kustos muzeja u Tetovu, radio je na iskopavanju ovog ranog srednjevekovnog lokaliteta.

Na ovom lokalitetu, pronađeni su dokazi o postojanju grada, površine od 9.600 kvadratnih metara. Na njemu se nalaze kule, bedemi i rezervoari, kao i episkopski prostori u kojima je sačuvana ranohrišćanska bazilika.

Na osnovu dimenzija i stepena očuvanja, veoma je slična Plašniku. Lokalitet je definisan utvrđeno naselje Akropolja i predgrađa koje obuhvata i prateće objekte.

Objekat najveći procvat doživeo u kasnoj antici između 4 i 6 veka.

Postoje i arheološka iskopavanja koja su sprovedena u periodu od 1983. do 2010. godine.

Najstarije iskopine

Prostor površine od 0,8 hektara, ojačan je zidovima i brojnim kulama.

U sredini je pronađen veliki široki hodnik na čijim su golim stenama, a sa obe strane nalazile su se kuće sa nekoliko pravougaonih soba smeštenih u jedan ili dva reda. Kuće su postavljene u pravilnom obliku sa ranim vizantijskim karakteristikama. Pretpostavlja se da su kasnije obnovljene i korišćene u srednjem veku.

Srednjovekovni ostaci

U kasnom srednjem veku, u blizini akropolja nalaze se dva predgrađa u čijem se produžetku nalazi naselje. Sa severne strane nalaze se ostaci srednjovekovne crkve.

Južni deo Akropolja je u potpunosti izgrađen i očuvan i dostiže visinu od 9-11 metara. To daje utisak izuzetne veličine i atraktivnosti, koja se ubraja među najbolje očuvane tvrđave iz srednjeg veka.

Na čitavom području nađeni su ostaci srednjovekovne keramike, grčarije i tazni alati od gvožđa (noževi, alati, šarke i šnale, kopče, delovi brava i ekseri). Pronađena je i jedna gvozdena mamuza koja ima specifičnu formu, koja ukazije da potiče iz peroda 9. i 10. veka.

Monumentalno utvrđenje grada Sobranja pokazuje da je grad, nakon pada Vizantijskog centra Lešoka 1190. godine, postao glavni uporište u regionu, zahvaljujući ekonomskom centru za rudarstvo i metalurgiju. Osim u tvrđavi i u obližnim naseljima i u celoj oblasti pronađeni su brojni tragovi obrade, žarenja i topljenje gvožđa, bakra i srebra.

Rudnike su koristile Osmanlije izvesno vreme, među njima i tvrđavu u Sobranju. Najnovije izmene na tvrđavi potiču iz vperioda vladavine Osmanlija.