Ohridsko-bitoljska eparhija

Ohridsko-bitoljska eparhija je nekadašnja eparhija Srpske pravoslavne crkve koja je osnovana 1931. godine. Počevši od 1967. godine bila je zahvaćena raskolom, koji je izazvan nekanonskim proglašenjem autokefalnosti Makedonske pravoslavne crkve. U sklopu sprovođenja Niškog sporazuma od 2002. do 2005. godine, njeno područje je uključeno u sastav Pravoslavne ohridske arhiepiskopije.

Ohridsko-bitoljska eparhija
Srpska pravoslavna crkva
Osnovni podaci
SjedišteBitolj
Država Kraljevina Jugoslavija,
FNRJ/SFRJ
Osnovana1931. (zahvaćena raskolom od 1967)
Ukinutapreuređena 2002-2005.
Arhijerej
Čin arhijerejaepiskop
Titula arhijerejaepiskop ohridsko-bitoljski

Istorija

uredi
 
Srpski patrijarh Varnava i ohridsko-bitoljski vladika Nikolaj, prilikom posete Bitolju
 
Ohridsko-bitoljski vladika Platon, potonji vladika banjalučki

Prilikom donošenja prvog Ustava SPC (1931) sprovedeno je preuređenje eparhijske uprave na području tadašnje Vardarske banovine, usled čega je izvršeno spajanje dotadašnjih eparhija Ohridske i Bitoljske u jedinstvenu Ohridsko-bitoljsku eparhiju, sa sedištem u Bitolju. Novoj eparhiji je u isto vreme priključeno i područje Porečkog sreza, koje je izdvojeno iz sastava Skopske eparhije.[1]

Prvi episkop ove objedinjene eparhije je bio Nikolaj Velimirović (1931—1936), dotadašnji episkop ohridski, koji je nakon potonjeg prelaska na drugu dužnost (1936) nastavio da administrira ovom eparhijom sve do 1938. godine, kada je za novog ohridsko-bitoljskog episkopa izabran Platon Jovanović (1938—1939). Nakon njegovog prelaska na drugu dužnost, eparhijom je počevši od 1940. godine administrirao zletovsko-strumički episkop Vikentije Prodanov.

Tokom bugarske okupacije (1941—1944) eparhija je teško postradala, a usljed ratnih prilika administrator Vikentije Prodanov nije bio u prilici da vrši svoju dužnost.[2][3]

Nakon oslobođenja (1944) nove komunističke vlasti nisu dopustile administratoru eparhije da se vrati na svoju dužnost, tako da su na području ove eparhije zavladale neredovne prilike usled pokreta za stvaranje posebne crkvene uprave u tadašnjoj Narodnoj Republici Makedoniji.[4]

Nakon dugih i složenih pregovora koji su vođeni tokom 1958. i 1959. godine, postignut je sporazum o stvaranju samoupravne Pravoslavne crkve u Makedoniji, koja je ostala u kanonskoj zajednici sa Srpskom patrijaršijom. Prema postignutom dogovoru, izvršeni su izbor i hirotonija Klimenta Trajkovskog za novog episkopa ove eparhije, sa naslovom „episkop prespansko-bitoljski“.[5]

Uprkos tome, episkop Kliment je 1967. godine učestvovao u nekanonskom proglašenju autokefalnosti „Makedonske pravoslavne crkve“ usljed čega je od strane Srpske patrijaršije stavljen pod crkveni sud.[6]

Pošto je došlo do potpunog raskola, Srpska pravoslavna crkva nije priznavala razne promene koje je u eparhijskom ustrojstvu nakon 1967. godine često vršila "Makedonska pravoslavna crkva", a neke od tih promena su se odnosile i na područje ove eparhije, na kojem je MPC vremenom stvorila dve nekanonske eparhije, Prespansko-pelagonijsku i Debarsko-kičevsku.

Nakon proglašenja nezavisnosti Republike Makedonije u proleće 1992. godine, Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve je na vanrednom zasedanju doneo odluku da se zbog izmenjenih okolnosti za sve eparhije u Makedoniji postavi poseban administrator. Na narednom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora SPC u proleće 1993. godine za administratora je izabran Jovan Mladenović, novoizabrani titularni episkop tetovski. Iako je vladika Jovan kao administrator pokušao da poseti eparhije SPC u Republici Makedoniji, rad na tom području mu je bio onemogućen. Stoga je privremeno boravio u manastiru Prohor Pčinjski i odatle je obavljao svoje administratorske dužnosti. Nakon njegovog izbora za episkopa zapadnoameričkog (1994), dužnost administratora je poverena vranjskom episkopu Pahomiju Gačiću koji je takođe nailazio na velike poteškoće u radu na organizaciji pravilnog crkvenog života u tadašnjoj BJRM. Svi ovi napori Srpske pravoslavne crkve bili su usmereni ka otklanjanju crkvenog raskola i pronalaženju rešenja za uspostavljanje kanonskog poretka u Republici Makedoniji.[7]

Takvo stanje je trajalo sve do sklapanja Niškog sporazuma i njegovog sprovođenja u život (2002—2005) putem stvaranja kanonskih episkopija, Prespansko-pelagonijske i Debarsko-kičevske, u okviru autonomne Pravoslavne ohridske arhiepiskopije.

Episkopi

uredi
Portret Ime i prezime Vreme službe Napomene
  Nikolaj Velimirović episkop 1931—1936. administrator 1936—1938.
  Platon Jovanović episkop 1938—1939. administrator 1939—1940.
  Vikentije Prodanov administrator 1940—1958.
Kliment Trajkovski episkop 1959-1967. sa naslovom „episkop prespansko-bitoljski“
(od 1967. godine u raskolu)
  German Đorić administrator 1967—1990.
  Jovan Mladenović administrator 1993—1994.
Pahomije Gačić administrator 1995—2002.

Vidi još

uredi

Reference

uredi
  1. ^ „Sprovedbena naredba Svetog arhijerejskog sinoda za Ustav Srpske pravoslavne crkve (1931)”. Arhivirano iz originala 23. 07. 2009. g. 
  2. ^ Slijepčević 1969, str. 41.
  3. ^ Radić 2002a, str. 54.
  4. ^ Radić 2002a, str. 287-288.
  5. ^ Puzović 1999, str. 167.
  6. ^ Puzović 1999, str. 167-171.
  7. ^ Puzović 1999, str. 171.

Literatura

uredi