Pavao Markovac
Pavao Markovac (Zagreb, 5. april 1903 — Zagreb, 17. jul 1941), muzikolog, muzički publicista, kritičar i reditelj.
| pavao markovac | |
|---|---|
 Pavao Markovac | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 5. april 1903. |
| Mesto rođenja | Zagreb,  Austrougarska |
| Datum smrti | 17. jul 1941. (38 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb,  ND Hrvatska |
| Profesija | muzikolog |
Biografija uredi
Rođen je 5. aprila 1903. godine u Zagrebu.[1] Njegovo pravo prezime je bilo Ebenspanger, ali ga je 1923. godine promenio u Markovac.[2]
Muzičko školovanje je započeo u Zagrebu, a studije je od 1921. do 1926. godine pohađao u Beču. Studirao je muzikologiju i kompoziciju, ali je doktorirao muzikologiju sa disertacijom o harmonijskim problemima u muzici Modesta Musorgskog.[1] Godine 1927. se vratio u Zagreb, gde je radio na Radiju Zagreb i u fabrici gramofonskih ploča „Edison Bel Penkala“.[3] Uređivao je list „Glazbeni vjesnik”, tokom 1927. i 1928. godine, kao i „Muzičku reviju“, tokom 1932. godine sa Zlatkom Grgoševićem.
U periodu od 1927. do 1941. godine objavio je nekoliko stotina članaka, studija, eseja, rasprava i kritika u listovima „Hrvatska revija“, „Jutarnji list“, „Izraz“, „Književnik“, „Muzički glasnik“, „Nova riječ“, „Slobodi glas“ i dr.[2] Neki od njegovih poznatijih kritika i članak su bili - „Impresionizam u muzici“, „Idejni svijet Ričarda Vagnera“, „Muzika i društvo“, „Radnička mizika“, „Socijalni smer u muzici“, „Umetničko stvaralaštvo žene“ i dr. Bio je prvi jugoslovenski mzikolog, koji je pisao o muzici sa marksističkog ugla.[3]
Bio je marksisitički opredeljen i kato takav je bio simpatizer Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), sa čijim je članovima aktivno sarađivao. Bio je član Sindikalne komisije pri Centralnom komitetu Komunističke partije Hrvatske (KPH), gde je bio zadužen za kulturno-prosvetni rad sa radnicima.[4] Bio je organizator Radničke kulturno-prosvetne zajednice i dirigent Radničkog pevačkog društva „Sloboda“.[2][1]
Zbog svoje društvene i političke aktivnosti, zajedno sa grupom poznatih zagrebačkih komunista i levičara, bio je uhapšen od strane policije Banovine Hrvatske, 30. marta 1941. godine i sporoveden u logor Kerestinec, kod Zagreba.[4] Posle okupacije Jugoslavije i proglašenja ustaške Nezavisne Države Hrvatske (NDH), ustaše su preuzele kontrolu nad ovim logorom. Bio je učesnik masovnog neuspelog bega iz logora, u noći 13/14. jul, ali je već sutradan 14. jula bio zarobljen u šumi, u blizini Rakovog Potoka, kod Samobora.[4]
U znak odmazde za bekstvo iz logora, streljan je 17. jula 1941. godine u parku Dotršćina, U Zagrebu, zajedno sa grupom od 30 uhvaćenih zatvorenika, među kojima su bili - Divko Budak, Ivan Krndelj i August Cesarec.[1][4]
Markovac je napisao oko 170 muzičkih kompozicija, pretežno vokalnih.[3] Njegovim likom i delom, bavio se muzikolog Andrija Tomašek, koji je njegove izabrane članke i eseje objavio je 1957. godine. Potom je 1983. godine objavio knjigu „Pavao Markovac - čovjek i delo“, a 2007. godine je objavio pregled njegovih malo poznatih muzičkih dela pod nazivom „Pavao Markovac - Sačuvana glazba“.[2]
Reference uredi
- ^ a b v g Enciklopedija Jugoslavije 1962.
- ^ a b v g „Muzički informativni centar” (Saopštenje). 14. septembar 2015. Arhivirano iz originala 29. 04. 2018. g.
- ^ a b v „Proleksis enciklopedija” (Saopštenje). 14. septembar 2015.
- ^ a b v g Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1980.
Literatura uredi
- Enciklopedija Jugoslavije (šesti tom). JLZ Zagreb 1962. godina.
- Hronologija Radničkog pokreta i SKJ 1919-1979 (knjiga druga). „Institut za savremenu istoriju“ Beograd i „Narodna knjiga“ Beograd, 1980. godina.
