Pokolj u Čelebiću
Pokolj u Čelebiću je događaj koji se zbio 29. i 30. jula 1941. na pravoslavni praznik Ognjenu Mariju. Tog dana, na početku Drugog svetskog rata, u osnovnoj školi u Čelebiću kod bosanskohercegovačkog grada Livna je od strane hrvatskih ustaša pobijeno 403 Srba koji su potom zatrpani u rupe i jame oko Čelebića.
Masakr
urediTenzije među nacionalno mešovitim stanovništvom Livanjskog polja se osetila na samom početku rata kada je Jugoslovenska kraljevska vojska položila oružje pred okupatorom.
Kako se tradicionalni zbor srpskog stanovništva svake godine održavao za Ilindan u Crnom Lugu, ustašama je taj dan 1941. godine bila prilika da potpuno uništi i istrebi srpsko stanovništvo sa područja Livanjskog polja. Tog dana je navodno planirana poseta Anta Pavelića Crnom Lugu gde bi se obratio srpskom stanovništvu povodom osnivanja „Nezavisne Države Hrvatske“. Ustaše su u selu Grkovci pored Crnog Luga formirali žandarmerijski punkt gde su pred Ilindanski zbor doneli nekoliko stotina litara vina i rakije, što su javno obznanili stanovništvu kao da se radi o piću za svečanost povodom dolaska Ante Pavelića.
Dana 27. jula 1941. u Bosanskom Grahovu Sreski narodnooslobodilački odbor pod rukovodstvom Nikice Gašića i Vasa Ivetića iz Peulja diže ustanak protiv ustaškog režima, a ustaše se povlače iz Grahova i Grkovaca.
Dana 28. jula 1941. godine u rano jutro, putem od Livna prema Bosanskom Grahovu ustaše su krenule ka Crnom Lugu sa jednim autobusom i nekoliko kamiona, a ispred njih crna limuzina u kojoj je bio ustaški glavešina, advokat Urumović. Kolona je stigla do sela Grkovaca i tu je naišla na zasedu ustanika. Bitka koja se tog dana dogodila završila se neslavno po ustaše koji su se povukli nazad ka Čelebiću. Istog dana su počela hapšenja Srba u Čelebiću. Svi muškarci koji su se zatekli u selu odvedeni su u osnovnu školu gde su najpre mučeni i zlostavljani a potom sutradan 29. jula odvedeni i bačeni u jamu Bikušu nekoliko kilometara u brdu iznad Čelebića.
Dana 30. jula Hrvatske ustaše su srpske žene i decu odvele u školu gde su ih mučili, silovali, masakrirali i i bez upotrebe vatrenog oružja ubijali na razne zverske načine. Njihova tela su prevožena konjskim kolima do jama koje su kopale meštanke Hrvatice i tamo su ih pobacali. Masovna grobnica se nalazi ispod samog sela Čelebić na mestu zvanom Barjak.
Spomen-groblje žrtvama ustaškog pokolja
uredi
Sedamnaest godina nakon ovog zločina 29. novembra 1958. godine Sreski odbor Saveza boraca NOR iz Livna je podigao spomen-ploču na kamenoj ogradi spomen-groblja u Čelebiću gde su bila ispisana imena domaćina sa brojem članova njihovih porodica koje su ustaški zločinci na zverski način poubijali 1941. godine u Čelebiću - ukupno 403 nevinih ljudi, žena i dece.[1]
Škola u kojoj je izvršen masakr je nakon 1945. nastavila normalno da funkcioniše. O zločinu se do kraja 80-ih godina nije govorilo javno, a po kazivanju onih koji su je pohađali pod škole je bio crn, jer je tako bilo najlakše sakriti fleke od krvi koje nisu bile očišćene.
Spomen-ploča i ograda oko pomen-groblja su tokom građanskog rata u BiH od strane hrvatske vojske uništeni.
Zahvaljujući Udruženju „Ognjena Marija Livanjska“ spomen groblje je obnovljeno 2014. godine i sada se na tom prostoru svake godine održava pravoslavna liturgija u sećanje na stradale Čelebićane.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ „Obnova spomen-groblja u Čelebiću”. Udruženje „Ognjena Marija Livanjska“. 2011.
Literatura
uredi- Simonović, Budo; Bulović, Svetozar (1991). Ognjena Marija Livanjska. Stručna knjiga.