Prva bitka za Grozni
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Prva bitka za Grozni vođena je tokom Prvog čečenskog rata kada ruske snage napadaju glavni čečenski grad u decembru 1994. i zauzimaju ga do kraja februara 1995. uz velike gubitke na obe strane. Najviše poginulih je, ipak, na strani civilnog stanovništva. Ova će pobeda ruskih snaga biti samo privremena, jer već 1996. čečenski gerilci vraćaju grad u svoje ruke.
| Prva bitka za Grozni | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Prvog čečenskog rata | |||||||||
 Ruševine Groznog 1995. godine. (Mikhail Evstafijev) | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Rusija |
 Čečenski separatisti | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Pavel Gračev Ivan Babičev |
Džohar Dudajev Aslan Mashadov | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 5.000[traži se izvor] | 15.000[traži se izvor] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| 1.784 mrtvih | više hiljada | ||||||||
Bitka uredi
Glavni ruski napad na Grozni je počeo 31. decembra 1994. Oko šest hiljada ruskih vojnika napredovalo je prema središtu grada iz tri smera. Iako malobrojniji, dobro motivisani čečenski borci iskoristili su sve prednosti urbanog ratovanja. Stvorili su tri prstena odbrane oko predsedničke palate u centru grada, koja je bila cilj ruskih snaga. Čečenskim je snagama iz podruma predsedničke palate zapovedao njihov načelnik generalštaba Aslan Mashadov, bivši artiljerijski oficir Crvene armije. Važnu ulogu u odbrani grada imao je i Šamil Basajev. On je zapovedao iskusnom skupinom čečenskih dobrovoljaca koji su se borili protiv gruzijske vojske u ratu u Abhaziji. Čečenska taktika u napadu na ruske tenkove bila je krajnje jednostavna - podeljeni u brojčano male jedinice naoružane ručnim bacačima i snajperima na uskim ulicama Groznog uništavali su prvi i posljednji tenk u koloni, onemogućujući tako manevrisanje ostalim tenkovima te su tako cijele ruske jedinice postale lake mete.
Bitka za Grozni idućih se dana pretvorila u ogorčenu borbu za svaku kuću. Čečeni su puštali ruske snage u središte Groznog, nakon čega su zatvarali odstupnicu i uništavali ruske snage na središnjem gradskom trgu. Posebno je teško stradala ruska 131. brigada, koja je u borbama oko željezničke stanice u Groznom izgubila 20 od 26 tenkova i 100 od 120 oklopnih vozila te je imala gotovo hiljadu ubijenih vojnika, uključujući i zapovednika brigade. Ruska artiljerija i ratno vazduhoplovstvo teško su bombardovali grad. Povremeno je na Grozni padalo četiri hiljade granata na sat. Čečenski položaji su napadani i iz vazduha, pri čemu su ruske snage u više navrata otvorile tzv. „prijateljsku vatru“ na vlastite vojnike. Uprkos brojčanoj i tehničkoj premoći, ruske snage u prvom pokušaju nisu uspele zauzeti Grozni te su se povukle iz središta grada. Rusi su iza sebe ostavili desetine tela poginulih vojnika, a pretpostavlja se da je u prvih nekoliko dana bitke poginulo čak dvije hiljade Rusa. Borbe u Groznom privukle su i veliku medijsku pažnju u inostranstvu, zbog čega se Rusija našla pod međunarodnim pritiskom da prestane sukob.
Nakon prvih dana borbi ruske jedinice su pregrupisane, promenjena je taktika napada na grad te su dovedena velika vojna pojačanja, među njima i elitne jedinice. Rusi su 3. januara 1995. ponovno intenzivirali napad na grad, no ovaj put su se fokusirali na postupno zauzimanje gradskih kvartova umjesto celoga grada, uz istovremeno iskorištavanje prednosti koje im je donosila vazdušna dominacija i moćna artiljerija. No, Čečeni su odbili da se predaju te su i nadalje pružali ogorčen otpor, a u jednom od čečenskih minobacačkih napada poginuo je i ruski general-pukovnik Viktor Vorobjov. Na kraju, ruske su snage 20. januara uspele zauzeti središte grada i predsedničku palatu, a Mashadov seli svoj generalštab u bolnicu na jugu grada. Borbe i izdvojeni čečenski otpor u više delova grada nastavljene su i idućih dana.
Na dan kada je zauzeta predsednička palata (koja je napuštena još od januara), Boris Jeljcin objavljuje kako su ratne operacije ubrzo gotove. Nekoliko dana kasnije Rusi uspevaju da zatvore „rupu“ u južnom delu centra grada, preko koje su Čečeni dobijali pojačanja. Tada Čečeni stvaraju novu frontu na reci Sunži u jugoistočnom delu grada, te su tamo još neko vreme trajali sukobi. Nakon teškog bombardovanja tog dela grada, Čečeni predaju i taj, poslednji deo pod svojom kontrolom.
Konačno, do kraja februara 1995. ruske su snage potpuno kontrolisale Grozni, te su 7. marta proglasile pobedu čime je opsada Groznog završena. Nadzor nad gradom preuzele su snage ruskog ministarstva unutrašnjih poslova, a za zapovednika ruskih mešovitih snaga u Čečeniji imenovan je zamenik ministra unutrašnjih poslova, general-pukovnik Kulikov. Preživeli čečenski borci iz grada potisnuti su preko rijeke Sunže, a potom još južnije, u planine na jugu Čečenije otkuda su nastavili gerilski rat.
Posledice uredi
Ruski artiljerijski i vazdušni napadi razorili su veliki deo čečenskog glavnog grada. Upravo u takvim napadima je najviše civila izgubilo svoje živote. Borba čečenskih gerilaca se nakon ove bitke nije zaustavila, već je nastavljena u planinama, te sa njih često napadaju ruske snage u gradovima. Kasnije, 1996, oni će i osvojiti Grozni.
Ova bitka dokazala je slabost današnje konvencionalne vojske u urbanoj sredini. Tenkovi bez zaštite pešadije bili su laka meta ručnim bacačima raketa.[1] Borba od ulice do ulice iscrpila je obe sukobljene snage i imala kao posledicu velike ljudske gubitke.
Reference uredi
- ^ Lovell 2006, str. 144.
Literatura uredi
- Lovell, Stephen (2006). Destination in Doubt: Russia Since 1989. Zed Books. str. 144. ISBN 978-1-84277-665-0.
Spoljašnje veze uredi
Napomena: Ovaj tekst ili jedan njegov deo je preuzet sa veb sajta hrvatskog časopisa Hrvatski vojnik. Vidi dozvolu.
