Википедија

Preljub

Preljub (oko 1312 — 1355/1356) bio je srpski plemić i vojskovođa, iz doba Dušana Silnog (kralj 1331 — 1346, car 1346 — 1355) i njegovih osvajanja. On je predvodio srpske odrede u bici kod Stefanijane (1344) i komandovao je uspešnom odbranom Srbice (1350) tokom opsade Jovana Kantakuzina. Posle osvajanja Tesalije u jesen 1348, Preljub je, sa titulom kesara, postavljen da upravlja njom i njegovo sedište se nalazilo u Trikali. On je spadao među uticajne velikaše na srpskom dvoru[1], o čemu svedoči pismo pape Inoćentija VI, od 24. decembra.1354. godine, u kome svoje poslanike upućuje na njega, kao nekoga ko bi mogao pomogne tokom pregovora o sklapanju crkvene unije[a]. Bio je oženjen Irinom sa kojom je imao sina Tomu, a poginuo je, krajem 1355. ili početkom 1356. godine u sukobu sa lokalnim Albancima.

Preljub je predstavljen na istorijskoj kompoziciji „Proglašenje Dušanovog zakonika“ Paje Jovanovića, na velikom turnirskom konju, na desnom delu slike.

Biografija uredi

Preljub potiče iz vlastelinske porodice, koja je imala posede oko srednjeg toka Crne reke, Mariova i Selečke planine, u današnjoj Makedoniji. On se, kao već iskusni vojskovođa, pominje maja 1344. godine, kada mu je Dušan poverio odred konjice i uputio ga da uništi odrede emira od Smirne, koji su se povlačili posle napada na Solun. Vizantijski car, hroničar i savremenik dešavanja Jovan Kantakuzin navodi za Preljuba da je izgleda hrabrošću, srčanošću i iskustvom premašivao njegove (Dušanove) velikaše[2]. Koristeći se lukavstvom, emirovi ljudi su pobedili srpske konjanike u bici kod Stefanijane, koja predstavlja prvi okršaj Srba i Turaka na evropskom tlu.

 
Paje Jovanovića „Proglašenje Dušanovog zakonika“, u donjem desnom uglu na turnirskom konju je naslikan kesar Preljub

Posle osvajanja Tesalije, tokom jeseni (pre 1. novembra[1]) 1348. godine, za njenog namesnika je postavljen vojvoda Preljub, kome je tada dodeljena visoka titula kesara[1][3] i on je njom upravljao iz Trikale.

Tokom jeseni 1350. godine, Jovan Kantakuzin je započeo ofanzivu u južnoj Makedoniji protiv Srpskog carstva i njemu su se predalo nekoliko tvrđava oko Bera i Vodena[2], posle čega su se njegove snage uputile ka Srbici. Odbranom grad komandovao je kesar Preljub, koji je lokalne Grke stavio u prve borbene redove[b], a sa srpskom posadom se povukao u citadelu. Iako su Grci u podgrađu grada prešli na Kantakuzinovu stranu, on posle višednevne opsade nije uspeo da osvoji celo utvrđenje koje je branio Preljub i povukao se sa vojskom u Ber, a potom i u Solun[4]. Već tokom zime 1351. godine, Dušan je došao pod Solun i povratio izgubljene gradove.

Kesar Preljub poginuo je u sukobu sa lokalnim Albancima, na samom kraju 1355. ili na samom početku 1356. godine[4]. Njegov posed je već u proleće 1356. godine napao i zauzeo despot Nićifor II Orsini, a njegova udovica i rođaka Dušanove porodice[1] Irina je sa maloletnim sinom Tomom napustila Trikalu i sklonila se na dvor cara Uroša, koji joj je vratio nekadašnje Preljubove posede, istočno od Prilepa.

Napomene uredi

  1. ^ Papa Inoćentije VI je u maju naredne godine (1355) svoje poslanike upućivao i na brata Dušanove polusestre Teodore, despota Dejana.
  2. ^ Preljub nije verovao lokalnim Grcima, pošto su u okolnim gradovima oni prelazili na Kantakuzinovu stranu i predavali utvrđenja bez borbe. Zbog toga ih je stavio u prve borbene redove, dok je njihove porodice ostavio u unutrašnjosti grada pod srpskom stražom.

Reference uredi

  1. ^ a b v g Grupa autora (1981). Istorija srpskog naroda I. Beograd. 
  2. ^ a b Jovan Kantakuzin, „Istorija“
  3. ^ Spasić, Dušan; Palavestra, Aleksandar; Mrđenović, Dušan (1991). Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele (prema tablicama Alekse Ivića) (na jeziku: srpski) (2. izd.). Beograd: Bata. ISBN 978-86-7685-007-5. Pristupljeno 10. 10. 2023. 
  4. ^ a b Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije VI. Beograd: Vizantološki institut SANU. 1986. 

Literatura uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Прељуб&oldid=26982175”