Википедија

Prokop (Beograd)

Prokop je beogradsko naselje u gradskoj opštini Savski venac. Decenijama poznato kao neuređeno naselje "u rupi", u njemu se danas nalazi železnička stanica Beograd centar. Izgradnja još uvek nedovršene stanice započeta je 1977. godine a delimično je počela sa radom 2016. godine. Od početka, Prokop je bio i uobičajeniji naziv za samu stanicu umesto njenog zvaničnog imena.[1] Po imenu glavne ulice u starom delu naselja, kao i mesne zajednice nazvanoj po njoj, a koja obuhvata Prokop, u novinskim izveštajima se povremeno spominje i kao naselje Stjepan Filipović.[2][3][4]

Prokop
Pogled na Beograd centar sa Mostarske petlje
Administrativni podaci
GradBeograd
OpštinaSavski venac
Stanovništvo
 — 2011.1.786
Geografske karakteristike
Koordinate44° 47′ 37″ S; 20° 27′ 14″ I / 44.7936° S; 20.4539° I / 44.7936; 20.4539
Prokop na karti Grada Beograda
Prokop
Prokop
Prokop na karti Grada Beograda

Položaj uredi

Prokop se nalazi na južnom obodu centralne gradske zone, sa kojom je direktno povezan Ulicom kneza Miloša. Celu severnu granicu naselja čini Auto-put A1, koji se u tom delu zove Bulevar Franše d’Eperea. Prokop se na severu graniči sa Zapadnim Vračarom, na zapadu sa Mostarom i Senjakom (Bulevar vojvode Putnika), na jugu i jugoistoku sa Hajd parkom, Topčiderskim brdom i Dedinjem (Bulevar kneza Aleksandra Karađorđevića, Ulica Dragana Mancea), i na istoku sa Maleškim brdom (Gučevska ulica).[5][6]

Istorija uredi

Nastanak uredi

Prokop je najpre bio geografska odrednica za donji deo doline Mokroluškog potoka, koji je danas sproveden ispod zemlje, u gradski kanalizacioni sistem. Postojeća jaruga je krajem 19. veka već predstavljala granicu između gradskog jezgra i slabo urbanizovane periferije. Zemlja i šljunak su iskopavani iz jaruge da bi se koristili za nasipanje i drenažu močvarne Ciganske bare na desnoj obali Save, gde su zatim građena naselja Savamala i Bara Venecija. Iskopavanje se naročito pojačalo zbog izgradnje Glavne železničke stanice, koja je završena 1884. godine. Dok su radovi na nasipanju završeni, produbljena jaruga oko potoka je pretvorena u izduženi, strmo prokopani šanac, zbog čega je i dobio ime.[7]

Knez, kasnije kralj Milan Obrenović lično je predložio da se materijal za nasipanje iskopava sa ovog područja, koje se protezalo od pivare Đorđa Vajferta i novog naselja Smutekovac, koje se nalazilo iznad današnje BIP-ove pivare. Kao razloge, knez je navodio kvalitet iskopane zemlje i blizinu gradilišta železničke stanice čime bi se smanjili bar transportni troškovi jer novca za izgradnju zaista nije bilo. Međutim, zemljište na kome se kopalo je pripadalo kneževoj supruzi, kneginji Nataliji, tako da je knez (od 1882. godine kralj) čak i zaradio novac dok je zgrada izgrađena. Ironijom sudbine, sadašnja centralna železnička stanica u Beogradu nalazi se upravo u Prokopu, u rupi nastaloj iskopavanjem materijala za nasipanje, dok je nekadašnja glavna stanica u Savamali, izgrađena na nasutoj zemlji iz Prokopa, zatvorena 2018. godine.[8]

Iskopavanje materijala iz Prokopa nastavljeno je sve do 1898. godine, kada je nasipanje Bare Venecije konačno završeno.[9] Za to vreme, nekadašnji jarak je proširen, dostigavši dužinu od 500 metara i širinu od 100 metara, dok su okomite ivice postale visoke 15 metara. Zemlja je bila plodna, tako da je lokalno stanovništvo najpre počelo da gaji poljoprivredne proizvode, pre svega kukuruz i povrće.[7]

Naselje uredi

Posle Prvog svetskog rata počelo je da nastaje naselje, kao i u susednoj Jatagan mali koja se nadovezivala na istoku. Prvi stanovnici bili su radnici sa železnice i iz okolnih fabrika koji su se iseljavali iz samog grada. Navodno je prvu udžericu napravio neki Aćim, pa je Prokop nazivan još i Aćimova rupa, takođe i Zemljani majdan. Pred Drugi svetski rat se pominje da naselje ima oko 150 kuća, osvetljenje, vodu i nekoliko radnji.[10]

Njihove već trošne, radničke kućice su bile ili oštećene i uništene tokom rata, ili su rušene u posleratnom periodu kako bi se izgradili novi i moderni stambeni blokovi. Ovako su imali i manje troškove, jer su im radna mesta bila bliža. Kroz centralni deo dna Prokopa izgrađena je glavna ulica, dok su sve sporedne bile paralelne dajući utisak da je naselje zidano planski. Ovaj najstariji deo Prokopa nije imao udžerice, već prave kuće tako da su se čak i niži službenici iz državne administracije doseljavali u naselje.[7]

Srastanjem sa Jatagan malom, neki delovi Prokopa su postali još siromašniji pa je smatran jednim od najsiromašnijih delova Beograda u međuratnom periodu. Naselje nije imalo nikakvu komunalnu infrastrukturu, ništa nije zidano planski a kako se geografski naselje prosto nalazilo na dnu velike rupe, poplave i odroni zemlje i blata bili su česti tokom jakih kiša, poput velikog odrona iz zime 1935. godine.[11] Takođe, zbog topografski klisurastog oblika, tokom veoma snežnih zima dešavalo se da dno Prokopa bude potpuno zatrpano snegom, pa su ljudi iz kuća izlazili kroz dimnjake.[7]

Moderni period uredi

Situacija se nije popravila ni posle Drugog svetskog rata. Prokop je 1957. godine nazvan "crnom rupom grada" i naseljem koje uporno prkosi razvoju Beograda. Te godine objavljen je plan za Prokop, koji se odnosio na rekonstrukciju i uređenje Bulevara Franše d’Eperea (auto-put još nije bio izgrađen) i njene okoline. Ambiociozni planovi su, između ostalog, uključivali veštačko jezero i mnogo restorana sa idejom da Prokop postane "jedan od nejlepših delova Beograda".[12] Plan nije realizovan. Susedna Jatagan mala, koja je bila u još gorem stanju od Prokopa, konačno je raseljena 1961. godine, pred Prvi samit nesvrstanih zemalja a stanovništvo je preseljeno na Ledine.[13]

U aprilu 1965. godine objevljeni su novi planovi za Prokop koji je opisan kao najveće divlje naselje u gradu, koje praktično nema puteve ni prodavnice, i koje je i dalje redovno plavljeno posle kiša. Rušenje Prokopa najavljeno je za 1965. godinu, kao i preseljenje njegovih stanovnika u novo naselje koje je trebalo da se izgradi za njih na Čukarici. Na samom Prokopu, grad je planirao da napravi veliku garažu i depo za Gradsko saobraćajno preduzeće Beograd.[14] Projekat nije realizovan.

U februaru 1969. ponovo je najavljeno raseljavanje Prokopa. Opština Savski venac je kupila 270 stanova u naseljima Žarkovo i Kanarevo brdo gde je planirala da preseli preostale stanovnike iz starog, divljeg dela naselja. U tom trenutku Prokop je među najstarijim divljim naseljima u Beogradu, preostalim iz predratnog perioda. Preseljenje je planirano za proleće 1969. godine.[15] Međutim, ni od ovog plana nije bilo ništa mada su periferni delovi Prokopa već tada, a naročito kasnije, urbanizovani, bilo kao individualna gradnja (prema Maleškom brdu) ili kao višespratnice (prema Dedinju).

Do 1960-ih, najstariji deo naselja ostala je Železnička kolonija, naselje radnika sa železnice. Do nje je vodila, tada iz jednog dela, ulica Stjepana Filipovića, koja ju je povezivala sa zavodom "Rudo". Kako se nalazilo na klizištu, počelo je raseljavanje naselja, ali je išlo sporo. Kolonija je potpuno uništena krajem 1969. godine, kada je klizište proradilo posle veoma kišne jeseni. Tada je i ulica presečena na dva dela.[16]

Ideja o preseljenju glavne železničke stanice u Prokop javno je predstavljena u februaru 1970.[17] Početak radova je predviđen za 1971. godinu sa rokom za završetak od 18 meseci, međutim projekat je bio monumentalan i preskup, neuporediv sa bilo čime u tadašnjoj Jugoslaviji (planiran protok od 10.000 putnika na sat), tako da gradnja nije počela kada je planirano. Idejno rešenje je završeno 1974. godine a preostali deo divljeg naselja konačno je uklonjen i gradnja železničke stanice je počela 8. oktobra 1977.[18][19]

Pored rušenja starog dela Prokopa, projekat je uključivao i rušenje dela već izgrađenog Maleškog brda, odnosno istočnog dela naselja. Planirano je da se dodatno proširi i produži Deligradska ulica, koja se završava kao slepa ulica na strmini iznad auto-puta, na kraju kompleksa Kliničkog centra Srbije. Produžetak je uključivao most preko auto-puta do Maleškog brda, koje bi bilo delimično srušeno kako bi se napravila silazna rampa sa mosta. Ideja je bila da se na taj način još jednom direktnom vezom povežu nova stanica i auto-put sa centrom grada, jer Deligradska ulica počinje od Slavije.[20] Kao i većina planova vezanih za projekat nove železničke stanice, ni ovaj nije izvršen.

Tokom 1970-ih izvršeno je privremeno saniranje klizišta. Krajem 1970-ih i početkom 1980-ih urađen je dugački, betonski podzid, kako bi se sprečilo dalje obrušavanje terena. Zid je usidren za stenu ispod zemlje podzemnim sidrima, od kojih su neka dugačka i po 60 metara. Neki se protežu sve do Bulevara kneza Aleksandra Karađorđevića.[16]

Posle rušenja Avalskog tornja u aprilu 1999. godine tokom NATO bombardovanja, objavljena je vest da su pojedine ruske kompanije ponudile da naprave novi TV toranj, ali u Prokopu, visine 300 metara ili 100 metara više od avalskog. Nikakvi detalji nisu bili poznati, a vest je korišćena u propagandne svrhe od strane tadašnjeg režima.

21. vek uredi

U 2015. godini najavljeni su planovi za izgradnju stanične zgrade. Tom prilikom objavljen je i kompjuterski model budućeg masivnog, polukružnog, ultra-modernog objekta, koji se na ilustraciji izdizao visoko iznad Prokopa i dominirao celim tim delom Beograda. Međutim, ispostavilo se da je u pitanju slika hongkonške železničke stanice Zapadni Kaulun čija gradnja je počela 2009. godine, a koja je nalepljena na panoramu Beograda. I projektant hongkonške stanice je reagovao na plagijarizam.[21] Do 2021. godine, gradnja stanične zgrade u Prokopu nije započela.

U martu 2021. godine, grad je najavio izgradnju novog stambenog bloka u naselju, kao deo šireg staničnog kompleksa koji bi trebalo da uključuje i komercijalne i stambene delove. Zgrade su planirane za površinu između ulica Stjepana Filipovića i Dragana Mancea, i same stanice. Parcela je nekada bila zelena površina, ali su 1990-ih, kada su radovi na stanici nastavljeni, na njoj postavljeni kontejneri i barake kao privremeni smeštaj za radnike "Energoprojekta". Objekti su uglavnom napušteni posle 2005. godine. Početkom aprila 2021. godine na placu se se pojavili bageri koji su srušili preostale objekte. Stanari okolnih zgrada su planirali da, sada neuređenu livadu, ponovo ozelene, posade drveće i naprave dečije igralipte, ali je grad najavio zgrade. Skupštine stanara okolnih zgrada su se udružile u pokret protiv izgradnje sa namerom da obore plan i obnove zelenilo, a i zbog već postojećih komunalnih problema u naselju (na primer, parkiranje), koji bi se samo pogoršali sa doseljavanjem novih stanovnika, dok su iz grada izjavili da "ništa još nije definitivno".[22]

Međutim, kompanija "Belgrejd Rejlvej Siti", koja zida i stanicu Prokop, najavila je izgradnju dva solitera, visine 11 i 23 sprata. Građani su organizovali proteste i šetnje po naselju, tvrdeći, pored svega ostalog, da je u pitanju klizište na kome ne smeju da se zidaju toliki objekti.[16] U decembru 2021. godine, grad objavljuje da odustaje od projekta visokih zgrada, jer su prihvatili zamerke građana, kao i zbog mogućnosti da sanirano klizište ponovo proradi. Novinari su, međutim, odluku povezali sa predstojećim lokalnim izborima u Beogradu. Objekat koji od ranije postoji na placu će biti preuređen u lokalni društveni centar u 2022. godini.[23]

Grad je u novembru 2022. godine objavio da je kompaniji "Belgrejd Rejlvej Siti" dodelio zamenski plac kao kompenzaciju za promenu planova o izgranji dodatnih solitera u Prokopu. Plac se nalazi na uglu ulica Milutina Milankovića i Omladinskih brigada na Novom Beogradu, u Bloku 40. Sa 1,06 hektara, novi plac je manji od starog, 1,8 hektara, međutim planirana izgrađena površina novih objekata, jedne stambene i jedne poslovne zgrade, biće oko 38,000 m2, ili približno ista kao što je planirano i na Prokopu. Kompanija je uslovljena da ne može da počinje nikakve radove na Novom Beogradu dok ne završi staničnu zgradu u Prokopu.[24][25]

Karakteristike uredi

 
Ulica Dragana Mancea

Naselje ima oblik nepravilnog, blago iskošenog romba. Glavna karakteristika današnjeg Prokopa je masivni objekat železničke stanice Beograd-centar, koji deli na pola naselje i teritoriju mesne zajednice kojoj pripada po osi zapad-istok. Severozapadni deo naselja, uz samu Mostarsku petlju u potpunosti zauzima industrijski kompleks BIP-ove pivare. Teren je podložan kliženju, sa lagumima koji su korišćeni u proizvodnji piva. Grad je objavio plan 2019. godine po kome će ceo kompleks biti srušen i zamenjen nizom komercijalnih solitera. U ovom delu se nalazi i Vajfertova vila, koja je u sistemu prethodne zapštite. Preko auto-puta nalazi se objekat beogradske hitne pomoći koja je podvožnjakom povezana sa naseljem i isključenjem sa auto-puta. Između pivare i stanice nalazi se i kompleks "Rudo" za porizvodnju ortopedskih pomagala, koji izlazi na Bulevar vojvode Putnika.[5][6][26]

Severoistočni deo obuhvata urbanizovane i pošumljene zapadne padine Maleškog brda. Uz auto-put se nalazi niz komercijalnih objekata, uključujući NIS-ovu pumpu i restoran Steko. Kompletan južni i jugoistočni deo duž Bulevara kneza Aleksandra zauzimaju zelene i parkovske površine i niz stambenih solitera. Preko oboda naselja, u direktnom produžetku na istok nalazi se Stadion Partizana dok se odmah preko bulevara nalaze Hajd park i Muzej Jugoslavije.[5][6]

Železnička stanica Beograd centar uredi

Glavni članak: Železnička stanica Beograd centar

Problemi koji su nastali pri planiranju i početku radova, nastavljeni su i tokom gradnje, koja je do početka korišćenja stanice trajala skoro 40 godina. Kako još uvek nije završena, stanica je dobila epitet Skadra na Bojani.[27] Kada su radovi započeti u oktobru 1977, postavljeni rok za kraj radova bio je 1. maj 1979, međutim zbog loše ekonomske situacije u Jugoslaviji radovi su se razvukli a 1980. godine i prekinuti, da bi u maju 1984. godine bilo nagovešteno i potpuno odustajanje od projekta. Radovi su nastavljeni 1990. godine i u narednih nekoliko godina više puta prekidani i nastavljani dok je projekat pojednostavljen. Gradnja betonskog krova je trajala od 1996. do 1999. godine, kada je sve ponovo prekinuto zbog nedostatka novca i NATO bombardovanja.[18][19][28]

Planovi za nastavak gradnje su objavljeni 2005. godine, sa planiranim početkom u 2008. godini i završetkom do 2010. godine, ali zbog nedostatka novca ništa nije započeto.[28] Uz stalno menjanje planiranih izvođača radova, novac je obezbeđen iz kredita i radovi su nastavljeni 3. decembra 2014. godine.[18][19] Prve linije prebačene su sa Glavne železničke stanice 26. januara 2016,[29] da bi u 2017. i 2018. godini broj linija bio povećan.[30] Međutim, stanica je ostala nedovršena: nema staničnu zgradu, nije saobraćajno povezana sa ostatkom grada ni ulicama ni linijama gradskog saobraćaja (što je kasnije delimično regulisano), nema komercijalnih sadržaja, liftova (takođe dodati naknadno), nisu dovršeni svi peroni ni krov iznad njih zbog čega se tokom jakih kiša formiraju bare, nije ni predviđen utovar vozila u auto-voz, itd.[31][32][33]

Isforsirano gašenje Glavne železničke stanice zbog projekta Beograd na vodi i preseljenje linija na nedovršeni Prokop izazvalo je kolaps železničkog saobraćaja u Beogradu.[31][33] Od planiranih 195 linija, do 2019. godine Prokop je opsluživao svega 60, dok je ulogu glavne stanice de-fakto preuzela Železnička stanica Novi Beograd kao najprometnija.[34] U 2019. godini najavljeno je donošenje novog urbanističkog plana za stanični kompleks.[35][36]

Još od najave projekta 1970. godine do danas, stanica u Prokopu je žestoko kritikovana od strane struke. Projekat je nazivan megalomanskim. Sama lokacija je nepristupačna sa sve četiri strane i pored svega što je izgrađeno ostaje samo "rupa u brdu". Iako nosi zvaničan naziv "Beograd-centar", niti je blizu centra, niti je sa njim saobraćajno povezana. Prema izmenama plana za budući metro, nije planirana veza sa njim. Stanica je čak nazvana i najkatastrofalnijom greškom beogradskog saobraćaja.[36][37][38] Članovi originalnog projektantskog tima su branili rešenje, tvrdeći da je stanica nefunkcionalna jer, sem perona, nijedan drugi deo projekta nije izgrađen. Takođe, Prokop nije ni predviđen da bude terminus, tj. krajnja stanica, već jedna od protočnih stanica (što postojećih, što planiranih), sa direktnom vezom sa metroom i novim saobraćajnicama koje su bile planirane.[20]

Administrativna uprava uredi

U okviru opštine Savski venac, Prokop je organizovan kao mesna zajednica NH Stevan Filipović. Kao i većina mesnih zajednica u urbanom gradskom jezgru, Prokop je već decenijama depopulacijsko naselje. Prema popisima, broj stanovnika je iznosio 2.710 (1981),[39] 2.467 (1991),[40] 2.103 (2002)[41] i 1.786 (2011).[42]

Reference uredi

  1. ^ Dejan Aleksić (23. februar 2020). „Sastanak kod "Lole", na utakmicu u "Pionir"”. Politika. 
  2. ^ „Novi sadržaji za naselje Stjepan Filipović”. Politika. 5. februar 2022. str. 13. 
  3. ^ S.B.M. (2. novembar 2021). „Soliter ne sme da se gradi na klizištu: Žitelji naselja Stjepan Filipović predali zamerke na PDR tog područja”. Večernje novosti. 
  4. ^ Danas onlajn (26. decembar 2021). „Vlast odustala od izgradnje dva solitera u naselju Stjepan Filipović”. Danas. 
  5. ^ a b v Tamara Marinković Radošević (2007). Beograd - plan i vodič (razmera 1:10.000). Beograd: Geokarta. ISBN 978-86-459-0297-2. 
  6. ^ a b v Beograd - plan grada (razmera 1: 20.000). Smederevska Palanka: M@gic M@p. 2006. ISBN 86-83501-53-1. 
  7. ^ a b v g Goran Vesić (6. mart 2020). „Od male varoši do evropske metropole”. Politika. str. 14. 
  8. ^ Dragan Perić (27. avgust 2017), „Gvozdeni konji u Ciganskoj bari”, Politika Magazin, br. 1039, str. 28—29 
  9. ^ Goran Vesić (10—12. april 2020). „Mali pijac i Savamala”. Politika. str. 20. 
  10. ^ Prokop, naselje prestonice u kome nema vetra ("Politika", 25. jul 1940)
  11. ^ „U Prokopu počela da se odronjava zemlja”, Politika, 21. februar 1935 
  12. ^ „Koliko još će Prokop da prkosi izgradnji grada”. Politika (reprint 8. mart 2007). 8. mart 1957. 
  13. ^ E.A. (24. oktobar 2017). „Vladali prostitucija i nasilje: Policija u ovaj deo Beograda nije smela ni da kroči”. Alo. 
  14. ^ „Na Čukarici će biti izgrađeno novo naselje za stanovnike Prokopa”. Politika (reprint 1. april 2015). 1. april 1965. 
  15. ^ B.Trbojević (12. februar 1969). „Nestaće Marinkova bara i Prokop”. Politika (reprint 12. februar 2019 strana 20). 
  16. ^ a b v Dejan Aleksić, Daliborka Mučibabić (12. decembar 2021). „Stanična zgrada na Prokopu ni ove godine neće početi da se gradi”. Politika. 
  17. ^ B.Gvozdenović, B.Trbojević (18. februar 1970). „Nova stanica u "Prokopu"”. Politika (reprint 18. februar 2020). 
  18. ^ a b v Nikola Belić (11. februar 2016). „Osam koloseka u Prokopu biće otvoreno u januaru iduće godine”. Politika. str. 17. 
  19. ^ a b v Marko Lakić (17. oktobar 2008). „Još jedan rok za Prokop”. Politika. str. 13. 
  20. ^ a b A.Popović (24. april 2018). „Nezavršena infrastruktura baca senku na Prokop”. Danas. 
  21. ^ Endru Bromberg (22. februar 2016). „Otkriven plagijat: Srpski Prokop već postoji u Hongkongu”. Njuzvik Srbija. Arhivirano iz originala 18. 05. 2017. g. Pristupljeno 06. 09. 2020. 
  22. ^ Dejan Aleksić, Daliborka Mučibabić (17. maj 2021). „Ne žele stanove prekoputa Prokopa”. Politika. str. 15. 
  23. ^ Daliborka Mučibabić (28. decembar 2021). „Nema gradnje stanova iznad Prokopa”. Politika. str. 16. 
  24. ^ Daliborka Mučibabić (24. novembar 2022). „Novi kompleks id 38.000 kvadrata u Novom Beogradu”. Politika. str. 14. 
  25. ^ Daliborka Mučibabić (28. novembar 2022). „Stanična zgrada u Prokopu, pa stanovi u Novom Beogradu”. Politika. str. 15. 
  26. ^ Milan Janković (17. novembar 2019). „Poslovni kompleks pored Vajfertove vile”. Politika. 
  27. ^ Dejan Aleksić, Daliborka Mučibabić (17. jul 2019). „Država traži partnera za završetak Prokopa”. Politika. str. 15. 
  28. ^ a b Dejan Aleksić (8. jul 2018). „Železnica u prestonici - Novi Beogradski čvor nije samo "Prokop"”. Politika. 
  29. ^ Dejan Aleksić (25. januar 2016). „Poluvekovni san postaje java – počinje prebacivanje vozova u "Prokop"”. Politika. 
  30. ^ Dejan Aleksić (9. decembar 2017). „"Prokop" postaje glavna stanica za domaće polaske”. Politika. str. 15. 
  31. ^ a b Dejan Aleksić (16. januar 2018). „Posle 134 godine bez vozova u Savskom amfiteatru”. Politika. str. 1 & 16. 
  32. ^ Beta (11. januar 2018). „Prokop nema prilaz za auto-voz, sređuje se stanica Topčider”. N1. Arhivirano iz originala 10. 11. 2018. g. Pristupljeno 06. 09. 2020. 
  33. ^ a b G.Vlaović (21. jun 2018). „Građani će se zbog Arapa mučiti da dođu do voza”. Danas. 
  34. ^ Dejan Aleksić (29. januar 2019). „Stanica Novi Beograd preuzela ulogu glavne”. Politika. str. 13. 
  35. ^ Daliborka Mučibabić, Dejan Aleksić (11. april 2020). „Stanična zgrada na Prokopu najranije 2023”. Politika. str. 16. 
  36. ^ a b Momčilo Petrović (3. februar 2016). „Vučićeva promaja: samo pola sata od otvaranja, Prokop je ponovo postao samo rupa u brdu”. Njuzvik Srbija. Arhivirano iz originala 21. april 2017. g. 
  37. ^ A.Popović (18. april 2018). „Prokop najkatastrofalnija greška saobraćaja u Beogradu”. Danas. 
  38. ^ Dejan Aleksić, Daliborka Mučibabić (18. april 2018). „Plan za metro u interesu putnika, a ne investitora”. Politika. str. 14. 
  39. ^ Osnovni skupovi stanovništva u zemlji - SFRJ, SR i SAP, opštine i mesne zajednice 31.03.1981, tabela 191. Savezni zavod za statistiku. 1983. 
  40. ^ Stanovništvo prema migracionim obeležjima - SFRJ, SR i SAP, opštine i mesne zajednice 31.03.1991, tabela 018. Savezni zavod za statistiku. 
  41. ^ Popis stanovništva po mesnim zajednicama, Saopštenje 40/2002. Zavod za informatiku i statistiku grada Beograda. 26. jul 2002. str. 4. 
  42. ^ Stanovništvo po opštinama i mesnim zajednicama, Popis. Grad Beograd - Sektor statistike. 23. april 2015. 

Spoljašnje veze uredi


 
Prokop na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Прокоп_(Београд)&oldid=27707599”