Rat Sicilijanske večernje
Rat sicilijanskog večernja (1282—1302) predstavlja rat koji je započeo 1282. pobunom (zvanom Sicilijansko večernje) protiv Karla I Anžujca, a završio je 1302. mirom u Kaltabeloti. Rat se odigravao na Siciliji, Kataloniji i još nekim delovima zapadnog Mediterana. S jedne strane u ratu je učestvovao kralj Aragona, a sa druge strane Karlo I Anžujac, njegov sin Karlo II Napuljski, kraljevi Francuske i papa.
| Rat Sicilijanske večernje | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Sicilijansko večernje, slika iz 1846. | |||||
| |||||
| Sukobljene strane | |||||
|
Kruna Aragona Kingdom of Trinacria Vizantija |
Angevin Kingdom of Naples Francuska Majorka | ||||
Pozadina Sicilijanske večernje
urediNa uskršnji ponedeljak 30. marta 1282. u jednoj crkvi na periferiji Palerma upravo tokom večernje molitve započela je pobuna nazvana Sicilijansko večernje. Tačni događaji koji su doveli do Večernja nisu najbolje poznati, ali svi različiti opisi toga događaja spominju da su Francuzi napastovali ili provocirali sicilijanske žene. Taj događaj je razljutio Sicilijance, koji su posle toga tokom 6 sedmica pobili 4.000 Francuza na Siciliji. U to vreme kralj Sicilije je bio Karlo I Anžujac, koji je vladao Sicilijom uz pomoć Francuza, na koje je narod Sicilije bio veoma kivan. Francuzi su bili ozloglašeni, jer su loše postupali sa lokalnim stanovništvom. Narod je poštedeo samo nekoliko Francuza, koji su bili poznati po dobrom ponašanju.
Mesina se zadnja pobunila 28. aprila 1282. Pobunu su potpirivali i predstavnici Pedra III Aragonskog kao naslednika Manfreda Sicilijanskog. Pedro III Aragonski je besuspešno pokušao da dobije podršku Vizantije.
Aragonska invazija Italije
uredi
Ubrzo posle pobune, Sicilijanci se obraćaju Pedru III od Aragona da im pomogne da se oslobode francuske vlasti, oličene u Anžujcima. Pri tome mu nude krunu Sicilije, što je Pedro prihvatio. Papa Martin odbija da pomogne Sicilijancima, a pobunjenike je čak ekskomunicirao.
Karlo I Anžujac je prikupio vojsku u Kalabriji, iskrcao se kraj Mesine i započeo opsadu. Petar III Aragonski se iskrcao 30. avgusta 1282. kraj Trapana i umarširao je u Palermo, a 4. septembra prihvaćen je od Sicilijanaca kao vladar. Do kraja oktobra proterali su snage Karla Anžujca. Papa je na to ekskomunicirao aragonskog kralja Pedra III Aragonskog i lišio ga kraljevstva.
Pedro se iskrcava u Kalabriji, gde do februara 1283. zauzima većinu kalabrijske obale. Karlo I Anžujac je bio očajan pa je ponudio Pedru Aragonskom da reše sukob dvobojem njih dvojice. Pedro Aragonski je to prihvatio. Duel je bio predviđen za 1. jun u Bordou, a sudija je trebalo da bude engleski kralj Edvard I. Edvard I je odbio da učestvuje u svemu tome, tako da se dvoboj nikad nije održao. Pedro III Aragonski se zbog nevolja u Aragonu vratio u Španiju, ostavivši predstavnike da upravljaju Sicilijom u njegovo ime.
Dok je Pedro III Aragonski bio u Španiji katalonski admiral Ruđer de Ljurija je nastavio sa ratom na jugu Italije. Jakom flotom razarao je kalabrijsku obalu. Ruđer de Ljurija je zauzeo Maltu i pobedio je anžujsko-provansalsku flotu u bici kod Malte. Ruđer je zatim uništio gotovo celu anžujsku flotu. Karlo II Napuljski je zarobljen zajedno sa 42 broda. Karlo I Anžujac je umro 1285, a rat u Italiji je ubrzo zaustavljen, jer su nedostajale vođe. Iako mu je glavni protivnik Karlo II Napuljski bio zarobljen, Pedro Aragonski se suočavao sa novom pretnjom - Aragonskim krstaškim ratom.
Aragonski krstaški rat
uredi
Papa Martin je 1284. predao kraljevstvo Aragon Karlu III Valoa, bratu francuskog prestolonaslednika Filipa IV Lepog i nećaku Karla I Anžujca. Pri tome je papa pozvao u krstaški rat protiv Aragona.
Pedro III Aragonski je već imao domaće nemire i pre toga papina poziva, a morao je konsolidovati redove pre francuskih napada. Prestolonaslednik Francuske Filip IV Lepi je u to doba bio kralj Navare i pretio je invazijom Aragona.
Brat Pedra III Aragonskog pridružio se Francuzima. Držao je važne teritorije između Aragona i francuskih vazalnih poseda. Najznačajniji posed je bila grofovija Rusijon. Tokom 1284. velika francuska armija vod vođstvom kralja Filipa III Hrabrog ulazi u Rusijon. Vojska se sastojala od 16.000 konjanika, 17. 000 strelaca i 100.000 pešaka. Međutim lokalno stanovništvo je bilo protiv Francuza, zadavši im dosta muke da ih savladaju.
Tokom 1285. francuske snage su opet napredovale, tako da je Karlo III Valua krunisan, ali ne sa pravom krunom, nego sa kardinalskim šeširom. Iz Italije se vratio Ruđer de Ljurija uništivši francusku flotu. Francuska vojska je bila teško pogođena epidemijom dizenterije. Čak se i naslednik francuskog prestola, Filip IV Lepi razboleo. Francuzi su bili prinuđeni da pregovaraju o slobodnom prolasku kraljevske porodice preko Pirineja. Kraljevska porodica je dobila slobodan prolaz, a francuska vojska nije, pa je desetkovana na Pirinejima pri proboju u Francusku. Čak je i francuski kralj Filip III Hrabri pobegao ispred Pedra Aragonskog i umro je u Perpinjanu.
Pedro III Aragonski je umro 2. novembra 1285. Ugovorom iz Taraskona 1291. Aragon i službeno pripada Pedrovu nasledniku Alfonsu III Aragonskom, a crkva ukida zabranu i ekskomunikaciju.
Sicilija protiv Napulja i Aragona
urediUgovorom iz Taraskona okončao se rat sa Aragonom. Aragon je nasledio Alfonso III Aragonski, koji isto brzo umire, pa Alfonsov brat Đaume I Sicilijanski ujedinjuje dva kraljevstva: Aragon i Siciliju. Đaume I Sicilijanski je potpisao 1295. ugovor u Ananjiju sa papom, po kome Siciliju predaje papama. Papa predaje Siciliju Karlu II Napuljskom. Sicilijanci i sin Pedra Aragonskog Federiko III Sicilijanski ne prihvataju taj dogovor. Sicilijanci proglašavaju Federika III Sicilijanskog kraljem. Ponovo izbija rat aragonske Sicilije i anžujskog Napuljskog kraljevstva.
Ugovor Đaumea I Sicilijanski sa papom obavezivao ga je da pomaže Anžujcima protiv svoga brata Federika III Sicilijanskog. Aragonska flota je zbog toga napadala Siciliju. Federiko III Sicilijanski je izvršio invaziju Kalabrije 1296. Zauzeo je nekoliko gradova, potakao je pobunu u Napulju. Pored toga pregovarao je sa gibelinskim gradovima Toskane i Lombardije i potpomagao je pobune protiv pape.
Aragonski kralj Đaume I Sicilijanski je ozbiljno nameravao da ispuni svoj deo sporazuma iz 1295. Dobio je podršku najboljih i najsposobnijih očevih ljudi, a posebno admirala Ruđera di Laurije. Komandujući flotom uz pomoć admirala Ruđera di Laurije aragonski kralj pobeđuje 4. jula 1299. sicilijansku flotu u bici kod rta Orlando. U to vreme Anžujci se iskrcavaju na Siciliji i zauzimaju Kataniju, koju Sicilijanci uspevaju kasnije da povrate. Međutim 14. juna 1300. Ruđer de Ljurija pobećuje Sicilijance i zarobljava Federika III Sicilijanskog.
Po zahtevu pape Karlo III Valoa se iskrcava 1302. na Siciliji. Kuga mu je desetkovala vojsku, pa je bio prinuđen da moli za mir.
Mir u Kaltabeloti je sklopljen 19. avgusta 1302. Po tome mirovnom sporazumu Federiko III Sicilijanski je priznat za kralja Sicilije. Karlo II Napuljski je priznat kao kralj Napuljske kraljevine. Tokom 1303, papa je ratifikovao taj sporazum, a sporazum je učvršćen udajom Karlove ćerke za Federika III Sicilijanskog.