Rimska Grčka

Rimska Grčka je izraz pod kojim se podrazumijeva period istorije Grčke u kome su područja današnje Grčke bila pod vlašću Rima. Kao početak tog perioda se tradicionalno uzima bitka kod Korinta 146. godine p. n. e. u kojoj su Rimljani porazili snage tadašnjeg Ahajskog saveza koji je raspušten, a njegova područja pretvorena u rimsku provinciju; kao kraj se tradicionalno uzima godina 330. godina kada je rimski car Konstantin Veliki na mjestu nekadašnjeg grčkog grada Vizantiona osnovao novu carsku prijestolnicu Konstantinopolj, a što se tradicionalno uzima kao početak Vizantijskog carstva.

Period prije dolaska Rimljana u Grčku je poznat kao helenistički, a započeo je nepuna dva vijeka ranije kada je nad tadašnjim grčkim polisima hegemoniju uspostavilo Makedonsko kraljevstvo, koje će postati velesila i jedan od smetnji Rimskoj republici u borbi za vlast nad Sredozemljem, a što je početkom 3. vijeka p. n. e. dovelo do makedonskih ratova. Rimske snage su se prvi put pojavile u Grčkoj u doba drugog makedonskog rata, ali Rimljanima tada cilj nije bio osvojiti grčke teritorije, nego ukloniti makedonsku prijetnju, odnosno koristiti grčke polise kao mrežu saveznika i klijentskih država; rimski generali i državnici su, dijelom zbog vlastitog filhelenstva, dijelom iz političkih razloga, sebe predstavljali kao „osloboditelje“ Grčke od makedonske tiranije, odnosno od seleukidske prijetnje na istoku. Tek kada su grčki polisi, smatrajući da su te prijetnje uklonjene, napravili zavjeru protiv rimske vlasti, Rimljani su postepeno između 167. i 146. p. n. e. uspostavili čvršću vlast nad Grčkom, što je kulminiralo razaranjem Korinta 146. p. n. e.

Rimska vlast je u prvim desetljećima izazivala nezadovoljstvo lokalnog stanovništva, a što je u prvom mitridatskom ratu nastojao iskoristiti Mitridat Veliki; njegova invazija i protivrimski ustanci su 86. godine p. n. e. skršeni od strane rimskog vojskovođe Sule u kampanji koja je izazvala brojna razaranja i pustošenja. Područje Grčke je teško stradalo i u rimskim građanskim ratovima nekoliko desetljeća kasnije, s obzirom da je bilo glavno bojište zaraćenih strana. Od tih pustošenja se oporavilo tek kada je u drugoj polovini 1. vijeka uspostavljeno Rimsko carstvo, čiji je prvi vladar Avgust od područja Grčke stvorio novu, reorganizovanu provinciju.

U prvim vijekovima Carstva je Grčka u mnogim aspektima uživala blagodati Римског мира, dijelom zbog toga što se smatrala najvažnijim kulturnim središtem grčko-rimskog svijeta, a dijelom što su joj pojedini carevi znali iskazivati posebnu naklonost, u čemu su se najviše istakli Neron i Hadrijan. U to doba je izgrađen niz vrijednih spomenika, grčki se nametnuo kao lingva franka ili ravnopravan latinskom u mnogim dijelovima Carstva, a Grci postali dio rimske vladajuće klase. Sa druge strane je Grčka isto tako postala jedno od glavnih središta ranog hrišćanstva.

Viševjekovni period mira i relativnog blagostanja je prekinula kriza 3. vijeka u Rimskom carstvu, a koja se odrazila kroz kolaps dotadašnje granice na Dunavu; to su iskoristili Goti i Heruli koji su između 267. i 269. opustošili gotovo sve područje današnje Grčke i razorili brojne antičke spomenike. Grčka je varvarskih napada bila lišena sljedećih stotinu godina, sve do početka Velike seobe naroda ustanka Vizigota u Trakiji 395. koji su nakon njega opustošili Grčku prije odlaska na zapad. Sljedeći veliki talas varvarskih napada se zbio sredinom 5. vijeka kada su zapadne obale Grčke pustošili Vandali iz svoje države u sjevernoj Africi. Uprkos tim događajima, tradicionalni stav koji smatra da je kasnoantička Grčka zabilježila ekonomsko i kulturno propadanje se danas sve manje nalazi među savremenim istoričarima, koji su, na temelju arheoloških nalaza i pisanih izvora, skloniji tezi kako su nedaće u kojima su se našle druge provincije uglavnom zaobišle Grčku, odnosno da je ona od 4. do 7. vijeka u stvari bila jedan od najnaprednijih i najcivilizovanijih dijelova Carstva.

Literatura

• Rothaus, Richard M. Corinth: The First City of Greece. Brill. 2000. ISBN 978-90-04-10922-3.