Ritiševo
Ritiševo (rum. Râtișor) je naselje u gradu Vršac, u Južnobanatskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2011. bilo je 549 stanovnika.
Ritiševo | |
|---|---|
 Kuća sa okućnicom u Ritiševu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Grad | Vršac |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  549 |
| — gustina | 26/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 03′ 39″ S; 21° 13′ 41″ I / 45.06071° S; 21.22809° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 78 m |
| Površina | 21 km2 |
.svg)  Ritiševo Ritiševo na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Ovde se nalaze Rumunska pravoslavna crkva Svetog Nikole u Ritiševu i Kuća sa okućnicom u Ritiševu.
Istorija uredi
Princ Eugen Savojski osvojio je teritoriju Banata, 1716. godine, kojom je do tada upravljalo Osmansko carstvo. Posle Požarevačkog mira (1718. godine), ova teritorija je dobila službeni naziv „Tamiški Banat“ i bila je uspostavljena kao zasebna habsburška pokrajina, kojom su upravljali guverneri. U početku je cela pokrajina bila pod vojnom upravom, da bi 1751. godine carica Marija Terezija uspostavila civilnu upravu u severnim delovima pokrajine, dok su južni delovi Banata izdvojeni iz pokrajine i priključeni vojnoj granici.
Pokrajina je ukinuta 1778. godine, da bi 1779. godine njena teritorija bila priključena habsburškoj Ugarskoj, dok su južni delovi Banata (koji su bili u sastavu pokrajine do 1751. godine) ostali u sastavu vojne granice sve do njenog ukidanja 1871. godine.
Tamiški Banat uredi
Tamiški Banat (nemački: Temeswarer Banat, rumunski: Banatul Timişoarei, mađarski: Temesi Bánság) je bio naziv za habsburšku pokrajinu, koja je postojala od 1718. do 1778. godine. Pokrajina je obuhvatala područje današnjeg Banata, koji je i dobio ime po ovoj pokrajini. Glavni grad pokrajine bio je Temišvar. Iako u početku Srbi nisu bili najbrojniji narod u Vojvodstvu od njih su bili brojniji Rumuni u vreme ukidanja Vojvodstva (1860. godine) najbrojniji narod u krunovini bili su Srbi.
Ritiševo uredi
Prema beleškama vršačkog istoričara Feliksa Milekera (1858–1942), Naziv mesta: Godine 1713, Ritišova. Réthelu 1894. god. Ritiševo 1919. god.: Ritisor
Kaluđeri srpskog manastira Pećke patrijaršije su sredinom 17. veka dvaput svraćali u Ritiševo. Došli su im u susret 1660. godine seoski kmetovi Radoje, Petar i Jovica; dali su prilog svaki za sebe. U tom srpskom selu su konačili 1666. godine kod domaćina (već pominjanog) Radoja, a Petar je i sada kmet, pored meštana Ivana i Kazimira.[1] Pominje se po drugi put 1715. godine, na kraju turske vladavine. 1716. godine dodeljeno je vršačkom distriktu. Ritiševo je 1717. imalo 27 domova. Godine 1735, podignuta je crkva brvnara. Godine 1749, bio je 91 dom, a 1751 g. 94 domova. A 1779 g. dodeljeno je tamiškom-komitetu. Austriski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto "Redišova" pripada Vršačkom okrugu i distriktu. Stanovništvo je bilo pretežno vlaško.[2]
Godine 1799, sazidana je crkva. Grofovskoj porodici Betlen predat je erar Ritiševo 1829 godine, ali je uskoro od nje oduzeta. Kao privremeni "pritjažitelj" (posednik) Ritiševa navodi se 1847. godine Jovan Angelković.[3]
Godine 1822, popisano je 1508 stanovnika, od kojih je bilo pravoslavnih 1502, katolika 2, jevreja 4. U ataru je bilo 86 podaničkih sesija. Ritiševo je 1848. godine brojalo 1281 stanovnika, od kojih je bilo pravoslavnih 1273, katolika 5, jevreja 3. 1854. g. popisano je 1340 stanovnika, a u ataru 3496 lanaca alodilnog poseda. 1865 bilo je 257 maloposednika i 1 velikoposednik.
Sazidana je opštinska kuća 1905. godine. Poslednjih decenija prirast je u opadanju: Godine 1869, bilo je 1439 stanovnika, 1880. g.: 1314, 1890. g.:1235, 1900. g.:1287, 1910. g.:1223. 31. januara 1921. popisano je 1134 stanovnika, od kojih je bilo Rumuna 1087, Nemaca 22, Mađara 3, Čeha 1, ostalih 18.
Demografija uredi
U naselju Ritiševo živi 410 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 42,2 godina (39,4 kod muškaraca i 44,8 kod žena). U naselju ima 156 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,26.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Rumunima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 2 | 1 | ||
| 80+ | 0 | 11 | ||
| 75—79 | 15 | 16 | ||
| 70—74 | 14 | 23 | ||
| 65—69 | 14 | 25 | ||
| 60—64 | 16 | 18 | ||
| 55—59 | 9 | 10 | ||
| 50—54 | 19 | 23 | ||
| 45—49 | 16 | 15 | ||
| 40—44 | 15 | 15 | ||
| 35—39 | 14 | 10 | ||
| 30—34 | 14 | 14 | ||
| 25—29 | 15 | 23 | ||
| 20—24 | 19 | 11 | ||
| 15—19 | 15 | 14 | ||
| 10—14 | 9 | 7 | ||
| 5—9 | 15 | 12 | ||
| 0—4 | 20 | 20 | ||
| Prosek : | 39,4 | 44,8 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 197 | 43 | 135 | 14 | 1 | 4 |
| Ženski | 229 | 29 | 136 | 56 | 5 | 3 |
| UKUPNO | 426 | 72 | 271 | 70 | 6 | 7 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 105 | 90 | 0 | 0 | 5 |
| Ženski | 58 | 50 | 0 | 0 | 3 |
| UKUPNO | 163 | 140 | 0 | 0 | 8 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 3 | 0 | 0 | 2 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 3 | 0 | 0 | 2 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 1 | 2 | 0 | 0 |
| Ženski | 0 | 0 | 1 | 2 | 2 |
| UKUPNO | 0 | 1 | 3 | 2 | 2 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 0 | 0 | 0 | 2 | |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 0 | 0 | 0 | 2 | |
Reference uredi
- ^ Dušan Popović, S. Matić: "O Banatu i stanovništvu Banata u 17. veku", Sremski Karlovci 1931.
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ Aristid Nikolić: "Bogomoljka", Segedin 1847.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Dodatna literatura uredi
- Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo,,
- Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu 1928. g.*
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Felix Milecker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928. g.
- A delibláti homok hőmérséklet ingadozása-u.a. (Mathem. És természtud. Ertes.) 1903
- Délmagyar. őskori régisiségi leletei; Milecker Felix Temesvár 1891.
- Der europäische Flugsand J. 1873.
- Letopis Period 1812 – 2009 g. Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Ritiševo, nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani: [1]
- „M. Marina“ Ma kakve mu bile mane i nedostaci, nedorečenosti, ali je suština i jezgro ovog rada je ostalo i ostaće netaknut. Neki delovi imaće samo svoj istorijski značaj, ali svi ostali zadržače i sačuvaće u punoj meri svoju naučnu vrednost. Jedno se ipak ne može osporiti, da smo bar udarili temelj, da smo pokazali pravac i obeležili put na kome se valja kretati ako želimo uspešan rad na polju naše istorije. Pa ako i nismo postigli više, nego samo toliko da smo dali podstrek drugima, od nas vičnimjima, mudrijima, koji će ovaj i ovakav posao bolje i savršenije obaviti nego mi, tada smo već time učinili dosta „M. Marina“
