Sergej Koroljov
Sergej Pavlovič Koroljov (rus. Сергей Павлович Королёв; ukr. Сергій Павлович Корольов; Žitomir, 12. januar 1907 — Moskva, 14. januar 1966) je bio sovjetski raketni stručnjak i šef sovjetskog svemirskog programa u doba svemirske trke sa Sjedinjenim Američkim Državama na kraju 1950ih i na početku 1960ih.[1]
| sergej koroljov | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Sergej Koroljov 1938. godine u uniformi komdiva | |||||||||
| Lični podaci | |||||||||
| Datum rođenja | 12. januar 1907. | ||||||||
| Mesto rođenja | Žitomir, Volinjska gubernija,  Ruska Imperija | ||||||||
| Datum smrti | 14. januar 1966. (59 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Moskva, RSFSR,  SSSR | ||||||||
| Profesija | naučnik | ||||||||
| Delovanje | |||||||||
| Član KPSS od | 1952. | ||||||||
| Služba | Sovjetska armija | ||||||||
| Čin | pukovnik | ||||||||
| Heroj | |||||||||
| Heroj soc. rada od | 20. aprila 1956. 17. juna 1961. | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Dvostruki heroj socijalističkog rada, laureat Lenjinove nagrade i član Akademije nauka Sovjetskog Saveza. Po njemu nosi ime grad Koroljov.
Biografija uredi
Rođen je 12. januara 1907. godine u Žitomiru. Njegov otac Pavel, je bio Rus, a majka Marija Ukrajinka. Roditelji su mu se razveli kada je imao svega tri godine. On je tada nastavio da živi sa majkom, koja se preudala. Pošto je njegov očuh Grigorij bio elektroinženjer, to je imalo uticaja na Sergeja da zavoli nauku.
Za vreme školovanja je zavoleo matematiku, a posebno se interesovao za avijaciju. Posle završetka građevinske škole, upisao se na Politehnički institut u Kijevu. Za vreme školovanja, radio je mnoge poslove i stanovao je kod ujaka Jurija. Studije je nastavio u Moskvi na Višoj tehničkoj školi, gde mu je mentor bio Andrej Tupoljev, kasniji pionir vazduhoplovnog dizajna Sovjetskog Saveza. Posle diplomiranja zaposlio se u dizajnerskom uredu „OPO-4“, gde je počeo samostalno raditi na konstrukciji letelica.
Godine 1938. za vreme Staljinove Velike čistke, trojica njegovih saradnika su ga prijavili NKVD-u da je namerno usporavao istraživački rad, zbog čega je osuđen na desetogodišnji zatvor. Najpre se nalazio u zloglasnom gulagu „Kolima“ u Sibiru, gde je proveo pet meseci, a potom je bio prebačen u zatvor u Moskvi, gde su se većinom nalazili intelektualci. Pošto se u istom zatvoru nalazio i Andrej Tupoljev, nastavili su rad na dizajniranju aviona. Učestvovao je u izradi bombardera „Tupoljeva Tu-2“ i „Petljakova Pe-2“.
Godine 1942. premešten je u drugi zatvor, gde je zajedno sa Valentinom Gluškom, radio na raketnim motorima. Konačno je oslobođen iz zatvora 27. juna 1944. godine, zajedno sa drugim naučnicima, među kojima su bili Tupoljev, Gluško i drugi. Potpunu rehabilitaciju doživeo je tek 1957. godine.
Razvoj raketa uredi
1945. godine je dobio čin pukovnika Crvene armije. Tokom 1945. i 1946. godine se nalazio u Nemačkoj, gde su sovjetski naučnici proučavali tehnologiju rakete „V-2“. Pošto je Staljin odlučio da razvoj balističkih raketa bude državni prioritet, 13. maja 1946. godine osnovan je u predgrađu Moskve Institut „NII-88“, koji je postao baza budućeg svemirskog programa. Direktor ovog instituta bio je Dmitrij Ustinov, a Koroljev je bio glavni dizajner dalekometnih projektila.
Posle dugogodišnjeg nastojanja, 1957. godine, uspeo je da mu se odobri projekat „veštačkog satelita“. Program „Sputnjik“ razvijen je svega u mesec dana, jer je Koroljov već imao gotovu raketu R-7 Semjorka, kojom bi mali veštački satelit u obliku kugle lansirao u zemljinu orbitu. „Sputnjik 1“ lansiran je 4. oktobra 1957. godine sa kosmodroma Bajkonur, što se uzima kao početak svemirske trke. Već 3. novembra iste godine lansiran je i „Sputnjik 2“, koji je u svemir poneo i prvo živo biće - psa Lajku. Posle lansiranja „Sputnjika 3“, sledeće godine, Koroljev se okrenuo projektu leta na Mesec. Projekat „Luna“ je lansirao nekoliko letelica na Mesec, od kojih je „Luna 3“ uspeo da snimi fotografije tamne strane Zemljinog satelita. Svi ovi uspesi sovjetskog svemirskog programa pričinjavali su veliko zadovoljstvo tadašnjem lideru Sovjetskog Saveza — Nikiti Hruščovu.
Sledeći veliki uspeh Koroljova i njegovih saradnika bilo je lansiranje prvog čoveka u svemir. Nakon odobrenja Vlade, modifikovana raketa R-7 (pod imenom „Vostok 1“) je 12. aprila 1961. godine ponela Jurija Gagarina u zemljinu orbitu. Gagarin se vratio na Zemlju padobranom nakon što je iskočio iz kapsule na visini od 7 kilometara. Sledeli su drugi letovi iz programa „Vostok“, a 1963. godine je u svemir poletela i prva žena - Valentina Terješkova.[2]
Zbog odluke Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Sovjetskog Saveza da se indetitet upravnika svemirskog programa čuva kao državna tajna, Seregej Koroljov je dugi niz godina ostao nepoznat široj javnosti. Astronauti i drugi saradnici su ga poznavali kao „SP“ (Sergej Pavlovič) ili kao glavnog dizajnera.
Umro je posle kraće i teške bolesti, 14. januara 1966. godine u Moskvi. Iako je u vreme smrti, bio potpuno nepoznat široj javnosti, sahranjen je uz najveće državne počasti - kao heroj Sovjetskog Saveza u Kremaljskoj nekropoli.
Porodične prilike uredi
U periodu od 1930. do 1948. godine bio je u braku sa Ksenijom Vincentimi, s kojom je imao ćerku Natašu. Godine 1949. se oženio Ninom Kontenkovom, sa kojom je živeo do svoje smrti.
Odlikovanja uredi
Sergej Koroljov je dva puta dobio počasno zvanje heroja socijalističkog rada — 20. aprila 1956. i 17. juna 1961. godine. Pored toga odlikovan je i sa tri Ordena Lenjina, Ordenom časti i više drugih medalja. Godine 1957. je bio dobitnik Lenjinove nagrade, a 1958. je postao član Akademije nauka Sovjetskog Saveza.
Bio je počasni građanin nauko-grada Kaliningrada, osnovanog 1938. godine u kojem se nalazio centar sovjetske nauke. U čast Sergeja Koroljova ovaj grad je 1996. godine preimenovan u Koroljov.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Koroljov, Sergej Pavlovič”. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 28. 1. 2019.
- ^ „OTAC LETA U KOSMOS Priča o čudesnom geniju koji je zaslužan za VOJNU MOĆ RUSIJE”. Blic. Pristupljeno 28. 1. 2019.
