Skulptura Maršal Tito (Augustinčić)

Skulptura Maršal Tito, koju je 1948. godine u bronzi izradio vajar Antun Augustinčić,^[1] podizana je širom Jugoslavije. Prve skice za spomenik Augustinčić je izradio još 1943. godine, nedugo nakon dolaska u partizane. Već je tada izradio Titovu bistu koja je bila izložena na podijumu u dvorani Drugog zasedanja AVNOJ-a. Augustinčić je konačno 1948. godine izvajao Titov spomenik, koji je postavljen pored njegove rodne kuće u Kumrovcu. Nakon toga su primerci ovog spomenika podizani širom Jugoslavije po gradovima (Beograd, Sarajevo, Velenje,…), muzejima i galerijama. Najnoviji Augustinčićev spomenik Tita podignut je u Skoplju i otvoren 29. novembra 2013. godine,^[2] povodom 70. godišnjice Drugog zasedanja AVNOJ-a, na kojem je, među ostalim, Makedoncima zvanično priznata ravnopravnost s ostalim narodima Jugoslavije.

Miroslav Krleža je u predgovoru za fotomonografiju o Antunu Augustinčiću 1968. godine ovako opisao svoj utisak o spomeniku:^[3]

…Tito, zaogrnut vojničkom kabanicom, u gotovo melankoličnoj silhueti, nije modeliran pobjednički; ratovalo se onda već treću godinu pod riskantnim okolnostima, u opasnoj neizvjestnosti kakvu svakodnevno donosi gerila, pak je i ovaj portret nastao u neposrednoj blizini njemačke armade, kad su njemačke blindirane divizije bile udaljene jedva nekoliko kilometara. Ovaj Augustinčićev Tito, u partizanskom šinjelu, koji je razvio barjak otpora u historijskom trenutku kad su se svi političari naše zemlje predali na milost i nemilost, nije prikazan u pozi komandanta na čelu svojih brigada; to je lik čovjeka kome je glava klonula od teških briga, koji zamišljen kruži u uzanom dvorištu jajačke tvrđave, kao što je kružio u robijaškoj čoji po tamničkim dvorištima godinama.

Spisak skulptura uredi

Navodno je širom bivše Jugoslavije podignuto 40-ak primeraka Augustinčićevog Maršala Tita, ne računajući biste izvedene iz spomenika; najveći deo njih nalazi se ili se nalazio u brojnim muzejima, a njih šest je ostvareno u javnom prostoru. Neke od lokacija, gde su se nalazili ili se nalaze primerci spomenika, su:

Kumrovec – pored Titove rodne kuće, podignut 1948, miniran 2004.^[4] i ubrzo obnovljen
Velenje – najveći Titov spomenik na svetu (6 m), podignut 1977.
Ljubljana - Gospodarsko razstavišče 1958, Brdo pri Kranju 1991
Skoplje – ispred gimnazije „Maršal Tito“, podignut 2013.
Sarajevo – ispred kampusa Sarajevskog univerziteta
Sarajevo - Istorijski muzej Bosne i Hercegovine
Beograd – dve skulpture u krugu Muzeja istorije Jugoslavije i dve skulpture u zgradi Vojnog muzeja
Jajce – unutar Muzeja Drugog zasedanja AVNOJ-a
Klanjec – u krugu Galerije Antuna Augustinčića
Korenica – nalazio se unutar lokalnog muzeja
Krupanj - Dom kulture "Politika" (ne originalna lokacija)
Rudo – nalazio se unutar Muzeja Prve proleterske brigade, tokom rata u BiH prodan užičkoj firmi „Sinma“, gde se nalazio do 2015. godine kada ga je otkupio „Manual muzej zaboravljenih umetnosti” iz Novog Sada^[5]
Podgorica – spomenik otkriven 2018. godine na dan oslobođenja Podgorice u Drugom svetskom ratu^[6]