Srpsko lekarsko društvo
Srpsko lekarsko društvo je osnovano 22. aprila 1872. (po starom kalendaru) u Beogradu, na inicijativu dr Vladana Đorđevića, a pravila su mu odobrena od strane Ministarstva prosvete i crkvenih poslova 17. jula 1874.[1]
| Srpsko lekarsko društvo | |
|---|---|
 Grb Srpskog lekarskog društva | |
| Skraćenica | SLD |
| Osnivač | dr Vladan Đorđević |
| Datum osnivanja | 22. april 1872. pravila odobrena: 17. jula 1874. |
| Lokacija |  Srbija |
| Sedište | Džordža Vašingtona 19, Beograd |
| Predsednik | Prof. dr Radoje Čolović |
| Generalni sekretar | Prof. dr Nedeljko Radlović |
| Prvi potpredsednik | Prof. dr Dragan Dankuc |
| Drugi potpredsednik | Prof. dr Tatjana Novaković |
| Veb-sajt | Zvanična stranica |
Istorija
uredi
Ideje o organizovanju lekara u tadašnjoj Srbiji je još 1842. godine, po predlogu dva beogradska lekara: dr Karlo Pacek i dr Emeriha Lindenmajera (prvi šef vojnog saniteta), bilo bi osnivanje "Lekarskog čitališta". Zabeleženo je da su i druga dva beogradska lekara dr Aćim Medović (profesor Velike Škole) i dr Jovan Valenta (prvi upravnik Bolnice varoši i okruga Beograda) 60-ih godina 20. veka pokrenuli ideju da se osnuje "Društvo beogradskih lekara". Obadve inicijative su imale za cilj unapređenje rada lekara kao i praćenje razvoja nauke, ali njihovo pokretanje je ostalo samo na predlozima bez razumevanja nadležnih.[1]
Evo kako u svojim sećanjima, sedam godina kasnije, dr V. Đorđević opisuje nastanak Srpskog lekarskog društva (SLD) :
»Kada sam u početku 1872. godine započeo zamisao da se u Beogradu osnuje Srpsko lekarsko društvo i kad sam to saopštio pok, dr Petru Ostojiću, on je odmah pristao. Ali obojica smo morali priznati da se misao neće moći lako ostvariti. I smo znali da su pojedine kolege, daleko pre nas, nekoliko puta pokušavale da osnuju ovakvo udruženje i svagda bez uspeha. Ali nas mlade i oduševljene, kakvi smo bili, to nije moglo dekuražiti. Zadobivši pristanak još jednog kolege Srbina pok. dr Save Petrovića, ne čudite se što ističem da je iz Srbije, jer Srba lekara je bilo toliko malo da su se na prste mogli izbrojati, a okruženi od strane našeg učitelja i nestora srpske Jestrastvenice dr Josipa Pančića, mi nismo prestali agitovati za osnivanje SLD sve dotle dok nismo uspeli. I tako 22. aprila. 1872. godine iskupismo se pet Srba, tri Čeha, dva Poljaka, tri Nemca i po jedan Grk i Slovak, debatovasmo da li možemo da osnujemo Srpsko lekarsko društvo...«. dr Vladan Đorđević, „Sećanja“
Na 47. Glavnom godišnjem skupu održanom 1926. godine SLD usvojilo je predlog dr Ane Brkić Milijanović da u Upravnom odboru ubuduće bude i po jedna žena lekar.
Za postojanje i rad Srpsko Lekarskog Društva, i lekara okupljenih oko njega, vezana je pojava nekoliko značajnih medicinskih i društvenih institucija u Srbiji: osnivanje srpsko Društva Crvenog Krsta (1876), Glavnog Sanitetskog saveta (u koji je Društvo imenovalo šest članova), Medicinskog fakulteta u Beogradu od 1914 do 1920 godine.
Godine 1932. Društvo je počelo da obeležava 6. maj – dan Svetog Đorđa, kao slavu SLD.
Od posebnog značaja za istoriju zdravstva Srbije je aktivno učestvovanje Srpsko Lekarskog Društva u stvaranju srpskog zdravstvenog zakonodavastva sve do 1941 godine.
- Iz arhive SLD
-
Pukovnik dr Vladan Đorđević inicijator i osnivač SLD -
Prvi pečat Srpskog lekarskog društva, 1872. -
Aćim Medović, prvi predsednik SLD
Nakon aprilskog rata, Društvo nije radilo, ali njegovi članovi su odazvali svojim ratnim dužnostima i učestvovali u zbrinjavajući povređene u bombardovanim gradovima, i lečili lečeći stanovništvo u okupiranoj zemlji i ranjenike na frontu. Za sve vreme Drugog svetskog rata život je izgubilo oko sedamsto jugoslovenskih lekara.
Srpsko lekarsko društvo je po završetku Drugog svetskog rata obnovilo rad na proleče 1946. godine. Na osnivačkoj Skupštini održanoj u aprilu 1946. godine, doneta su nova Pravila o radu SLD i izabrana je nova Uprava na čelu sa predsednikom prof. dr Kostom Todorovićem.
Osnivači Srpskog lekarskog društva
urediOsnivači Srpskog lekarskog društva bili su: Aćim Medović, Jovan Mašin, Đorđe Klinkovski, Jovan Valenta, Panajot Papakostopulos, Josif Holec, Bernhard Bril, Sava Petrović, Julijus Lenk, Marko Polak, Vladan Đorđević, Petar Ostojić i zubni lekar Ilija Ranimir (1821-1901)[2]. Osnivačima će se ubrzo pridružiti još Josif Pančić i Mladen Janković, koji su prilikom prvog sastanka bili odsutni.[1]
Prvi predsednik bio je dr Aćim Medović, a sekretar dr Vladan Đorđević. Oni su okupili istaknute lekare u Srbiji i pokrenuli časopis Srpski arhiv za celokupno lekarstvo (1874).
Srpsko Lekarsko Društvo će sa devet redovnih, jednim počasnim i 34 dopisna člana iz unutrašnjosti, kao i "24 lekara iz slovenskih i drugih zemalja“ 5. avgusta 1872. godine zvanično otpočeti sa redovnim radom. Društvo će već od tih prvih dana pored staleških pitanja na svojim sednicama početi da se bavi i stručnim radom vezanim za medicinske, zdravstvene i socijalne prilike u srpskom narodu. Tako će ono već od prvog trenutka, da "... radi naročito na statistici bolesti ne samo u Srbiji, već i u zemljama u kojima srpski narod živi, da traži uzroke bolestima, ukoliko su oni u narodnim i geografskim osobinama i da proučava sredstva kojim bi se ti uzroci najpouzdanije uklanjali...". Na taj način "... Srpsko Lekarsko Društvo je od samog početka svog rada postalo Društvo svih Srba, ne samo u Srbiji nego i van ovih granica..." - kako je to zapisao, dr Vojislav Subotić (1922) u svojoj „Istoriji Srpskog Lekarskog Društva“ izdatoj povodom pedesete godišnjice postojanja i rada »Istorijat« sa sajta SLD
Srpsko lekarsko društvo (SLD) bilo je inicijator niza preventivnih mera u sprečavanju zaraznih bolesti, davalo je inicijativu za osnivanje Fonda za potpomaganje siromašnih lekara, njihovih udovica i siročadi i dr.
Društvo je imalo i velike zasluge za osnivanje Ministarstva zdravlja (1918), Medicinskog fakulteta u Beogradu (1919), Lekarske komore (1923) i podizanje Lekarskog doma u Beogradu (1932).
Za vreme Velikog rata i nemačke okupacije SLD nije radilo, ali je jedan deo njenih članova aktivno ili indirektno učestvovao u ovim ratovima, na frontu ili u pozadini.[3]
Po okončanji Drugog svetskog rata SLD obnavlja rad početkom 1945. godine. Dobijalo je brojne zadužbine koje su činile materijalnu bazu za njegovu delatnost.
Kada je osnivano Srpsko lekarsko društvo, kao centar za stručno usavršavanje lekara, kolekcioniranje mnogih knjiga, predmeta i patoloških preparata dobilo je svoju potpunu svrhu. U tom cilju radi sveobuhvatnog sagledavanja fenomena kolekcioniranja u oblasti medicine i mogućnosti proveravanja i utvrđivanja uticaja koji su u tom pogledu imali kulturni i naučni obrasci prenošeni iz zapadnoevropskih zemalja u Srbiju, sve više je nametala potrebu da se u Beogradu osnuje Muzej srpskog lekarskog društva, koji bi objedinio zbirke Muzeumaa redkosti i Zbirke preparata SLD. Njegovo osnovanje imalo je za cilj da se kroz sačuvane i proučene kolekcionirske predmeta povezane sa lečenjem i očuvanjem zdravlja, prvo osnuje jedna moderna muzejska institucija, a zatim i specijalizovana muzejska institucija, koja bi prethodila organizaciji akademskog obrazovanja iz oblasti medicine. Do danas su detaljno istraženi motivi, istorijske okolnosti, a zatim i kulturni, društveni, naučni i politički uticaji koji su uokvirili postanak i razvoj medicinskih zbirki i Muzeja Srpskog lekarskog društva, počev od prvog muzeja – Muzeuma redkosti u Beogradu (1844), preko zbirki i muzeja koji su potom nastajali kao izraz različitih potreba kao što su medicinsko obrazovanje, zdravstveno prosvećivanje naroda i čuvanje i predstavljanje nacionalne kulturne i naučne baštine iz oblasti medicine, i predstavljeni u brojnim studijama.[1]
Društvo danas
urediSrpsko lekarsko društvo (SLD) se danas nalazi u zgradi Prve varoške bolnice u Beogradu, u ulici Džordža Vašingtona 19. Društvo svoju aktivnost obavlja preko 25 podružnica i veliki broj specijalističkih sekcija, preko Društva lekara Vojvodine i Društva lekara Kosova i Metohije, kao i Medicinske akademije SLD, izdaje stručne časopise: Lekar, Srpski arhiv i Stomatološki glasnik Srbije. Krsna slava Društva je Đurđevdan. Predsednik Srpskog lekarskog društva je prof. dr Radoje B. Čolović.[1][4]
Društvo lekara Vojvodine
urediNa osnivačkoj skupštini u Beogradu, 1919. godine osnovano je Društvo lekara Banata, Bačke i Baranje (Srem je bio u okviru Hrvatske i Slavonije) u okviru Srpskog lekarskog društva. Prvi predsednik je bio dr Lazar Marković. Posle niza godina rada pod različitim imenima, godine 1990. Društvo se registruje kao "Srpsko lekarsko društvo - Društvo lekara Vojvodine, a 2002. godine "Društvo lekara Vojvodine Srpskog lekarskog društva" pod kojim nazivom i danas funkcioniše. Društvo funkcioniše na delegatskom principu, kako u odnosu na podružnice u Vojvodini (19), tako i u odnosu na Srpsko lekarsko društvo. Predsednik Društva lekara Vojvodine je prof. dr Dragan Dankuc.
Društvo lekara Kosova i Metohije
urediZbog jednostranog odcepljenja Kososva i Metohije od države Srbije, članovi SLD su zaposleni lekari koji rade u zdravstvenim ustanovama koji se nalaze u sistemu zdravstva Republike Srbije, kao i zaposleni na Medicinskom fakultetu prištinskog univerziteta sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici. Predsednik Društva lekara KiM je prof. dr Tatjana Novaković.[5]
Muzej Društva
urediMuzej Srpskog lekarskog društva osnovan je 1955. godine na inicijativu prof. dr Vladimira Stanojevića, našeg poznatog lekara i istoričara medicine. Osnivanjem Muzeja nastavljena je tradicija prikupljanja i čuvanja medicinskih predmeta u Srpskom lekarskom društvu, koja datira od 1872. godine. Od 2007. godine Muzej Srpskog lekarskog društva nalazi se u sastavu Muzeja nauke i tehnike.[6]
Poznati lekari kao predsednici SLD
urediGalerija
uredi-
Članovi Srpskog lekarskog društva na proslavi 25. godišnjice od osnivanja -
Proslava 50. godišnjice Srpskog lekarskog društva -
Članovi Srpskog lekarskog društva – učesnici prvog sastanka po završetku Prvog svetskog rata -
Dom Srpskog lekarskog društva
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b v g d Jovanović Simić, Jelena T. Musealisation of the history of medicine in Serbia, Disertacija, Datum odbrane disertacije: 23.09.2015.
- ^ Prvi srpski zubar – vršački đak („Politika”, 29. avgust 2016)
- ^ Prof. Dr Vladimir Stanojević: Srpsko lekarsko društvo i njegovi članovi u Narodno-oslobodilačkim ratovima Srbije 1876-77-78 i 1912 – 1918. godine, Srpsko lekarsko društvo. Spomenica, Beograd, 1972.
- ^ Đorđević Nebojša, Bojić Toplica, Sto trideset godina postojanja i rada Srpskog lekarskog društva, u: Acta medica Medianae, Vol. 41, br. 7 /2002, str. 11–16.
- ^ RTS/Zdravstvo na KiM u sklopu sistema Srbije
- ^ Jelena Jovanović Simić, MUZEJ SRPSKE MEDICINE SRPSKOG LEKARSKOG DRUŠTVA, Povijesnomedicinski muzeji, Acta med-hist Adriat 2006;4(2);323-330
- ^ Dr Aćim Medović : (1815-1893) : život i delo : povodom 200 godina od rođenja : zbornik radova s naučnog skupa održanog 22. aprila 2015. godine, Beograd. / uređivački odbor Radoje Čolović, Beograd : SANU : Srpsko lekarsko društvo, 2015 (Beograd : "Makarije"), str 8.
- ^ Milan Jovanović Batut U: Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu, Novi Sad 1940.
- ^ Gerzić, Zoran (1996). „10. Vojislav J. Subotić (1859—1923)”. Ur.: Sarić, Miloje. Život i delo srpskih naučnika knj. 1 (PDF) (na jeziku: (jezik: srpski) i (jezik: engleski)). Beograd: SANU. ISBN 978-86-7025-231-8
- ^ Mihailo Petrović U:Sreten Milenković, Milorad Dimić, 125 godina Vojne bolnice u Nišu, Niš:Vojna bolnica;Zrenjanin Jugoremedija; Bečej:Proleter, 2004 (Bečej Proleter).116 str ISBN 978-86-84819-01-9
- ^ Đorđe Joanović u Medicinski pregled, 1926, I, 1, 1
Literatura
uredi- Jelena Jovanović Simić, Muzealizacija istorije medicine u Srbiji - doktorska disertacija, Univerzitet u Beogradu, 2015.
