Titularni arhijerej
Titularni arhijerej (grč. τιτουλάριος ἐπίσκοπος) ili naslovni vladika nosilac je arhijerejskog čina sa titulom čiji toponimski deo ne označava stvarnu eparhijsku službu u dotičnom mestu, već se po pravilu odnosi na neku bivšu (ugašenu) episkopiju ili na prethodnu službu umirovljenog jerarha u njegovoj bivšoj eparhiji. Titularni jerarsi postoje u raznim hrišćanskim zajednicama. Tako u Pravoslavnoj crkvi postoje titularni episkopi, mitropoliti, arhiepiskopi i patrijarsi, dok u Rimokatoličkoj crkvi postoje titularni biskupi, nadbiskupi, metropoliti i patrijarsi.[1][2]
U praksi Pravoslavne crkve, postavljanje titularnih arhijereja došlo je do posebnog izražaja u periodu između 6. i 9. veka, kada su brojne eparhije širom Bliskog Istoka i Jugoistočne Evrope uništene pod naletom stranih osvajača (Arapa, Avara, Slovena). U cilju očuvanja jerarhijske baštine izgubljenih eparhija, vizantijske državne i crkvene vlasti su nakon smrti izbeglih arhijereja potencirale izbor njihovih naslednika u izbeglištvu, sa titulama koje su se odnosile na razorene eparhije. Takvim titularnim jerarsima su po pravilu dodeljivane druge crkvene službe.[3][4]
U današnjoj praksi, titularnom jerarhu se najčešće poverava služba vikarnog arhijereja u nekoj eparhiji, gde služi kao pomoćnik nadležnog eparhijskog arhijereja. Tako je na primer 1910. godine Varnava (Rosić) bio hirotonisan za titularnog glaviničkog episkopa, a potom je potavljen na službu vikarnog jerarha u tadašnjoj Veleško-debarskoj eparhiji.[5]
Takva praksa nije bila česta u starijoj istoriji Srpske pravoslavne crkve, a šire se odomaćila tokom 20. veka. Tako je neposredno nakon obnove jedinstva SPC (1920) doneta odluka da se novoizabranom vladici Maksimilajnu (Hajdinu) dodeli titula: episkop Sremske Mitrovice, što je učinjeno povodom njegovog postavljenja na službu vikarnog episkopa u Sremskoj eparhiji.[6]
U pravoslavnim crkvama, umirovljenim jerarsima se uz zadržavanje arhijerejskog čina po pravilu priznaje i počasna upotreba titule koja se odnosi na njihovu raniju eparhiju, sa dodatkom prežde bivši ili im se dodeljuje druga počasna titula, koja se odnosi na neku istorijsku arhijerejsku katedru. Tako je na primer srpski patrijarh German (Đorić) nakon odstupanja sa patrijaršijskog prestola i odlaska u penziju (1990) zadržao pravo na počasnu upotrebu titule prežde bivšeg srpskog patrijarha. Za razliku od takve tradicionalne prakse, koja nije sporna, na kritike u bogoslovskim krugovima naišla je novija pojava da se titularni arhijereji kreiraju i bez postavljanja na bilo kakvu stvarnu pastirsku službu (na primer, bez postavljanja na dužnost vikarnog jerarha u nekoj eparhiji), što se smatra suprotnim eklisiološkom poretku Pravoslavne crkve.[7]
Reference
uredi- ^ Popović 1912b, str. 25.
- ^ Kiminas 2009, str. 164.
- ^ Ostrogorski 1970, str. 78.
- ^ Živković 2002, str. 82.
- ^ Šematizam istočno pravoslavne srpske patrijaršije po podacima iz 1924. godine, Sremski Karlovci 1925, str. 272
- ^ Glasnik SPC, god. 2 (1921), str. 33: Ukaz o postavljenju titularnog episkopa Sremske Mitrovice i vikara Eparhije Sremsko-Karlovačke
- ^ Majendorf 1992, str. 78.
Literatura
uredi- Živković, Tibor (2002). Južni Sloveni pod vizantijskom vlašću (600—1025) (1. izd.). Beograd: Istorijski institut; Službeni glasnik.
- Kiminas, Demetrius (2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitanates with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press LLC.
- Majendorf, Jovan (1992). „Vaseljenska patrijaršija juče i danas” (PDF). Teološki pogledi. 25: 71—89. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 07. 2023. g. Pristupljeno 23. 07. 2023.
- Ostrogorski, Georgije (1970). Iz vizantijske istorije, istoriografije i prosopografije. Beograd: Prosveta.
- Popović, Jevsevije (1912a). Opća crkvena istorija. 1. Sremski Karlovci: Srpska manastirska štamparija.
- Popović, Jevsevije (1912b). Opća crkvena istorija. 2. Sremski Karlovci: Srpska manastirska štamparija.