Uspenska saborna crkva

Uspenska saborna crkva
Uspenska saborna crkva
Успенский Собор
Osnovni podaci
Status	muzej sa crkvenim službam
Tip	pravoslavna crkva
Jurisdikcija	Ruska pravoslavna crkva
Osnivanje	1479.
Posvećen	Velikoj Gospojini
Arhitektura
Nivo značaja	Objekt kulturnog nasleđa
Lokacija
Mesto	Moskva
Država
Koordinate	55° 45′ 04″ N 37° 37′ 01″ E / 55.75111° S; 37.61694° I

Uspenska saborna crkva (rus. Успенский Собор) je ruska pravoslavna crkva posvećena Velikoj Gospojini. Nalazi se na severnoj strani Sabornog trga Moskovskog kremlja u Rusiji, gde uska uličica odvaja sever od Patrijaršijskog dvorca i Crkve dvanaestorice apostola. Odvojeno na jugozapadu, takođe odvojena uskim prolazom od crkve, nalazi se Palata faseta. Katedrala se smatra matičnom crkvom Velike moskovske kneževine. U prvobitnom obliku izgrađena je između 1475—79. po nalogu moskovskog velikog kneza Ivana III Vasiljeviča od italijanskog arhitekte Aristotele Fjoravantija. Od 1547. do 1896. tamo je održano krunisanje ruskog monarha. Takođe je mesto sahranjivanja većine moskovskih mitropolita i patrijarha ruske pravoslavne crkve, a služi i kao deo muzeja Moskovskog kremlja.

Istorija uredi

Rana istorija uredi

Arheološka istraživanja 1968. pokazala su da je mesto sadašnje crkve srednjovekovno groblje, podržavajući hipotezu da je na tom mestu postojala drvena crkva u 12. veku. To je zamenjeno krečnjačkom strukturom sagrađenom oko 1326.^[1] koja se pominje u istorijskim zapisima.

Uspenska saborna crkva, Moskovski kremlj (istočna fasada, zima).

Severna vrata

U 14. veku Petar Čudotvorac je nagovorio Ivana I da sagradi sabornu crkvu Bogorodice u Moskvi poput crkve u Vladimiru. Izgradnja je započeta 4. avgusta 1326, a završena je i osveštena 4. avgusta 1327. Tada je Moskva postala glavni grad Vladimira-Suzdalja.

Uspenska saborna crkva. rekonstrukcija Sergeja Zagrajevskog.

Shema grobova mitropolita i patrijarha u Uspenskoj sabornoj crkvi.

Krajem 15. veka stara crkva je postala trajna, a 1472. moskovski arhitekti Kricov i Miškin su započeli izgradnju nove crkve. Dve godine kasnije, maja 1474, zgrada je bila pri kraju, kada se srušila zbog zemljotresa.^[2]

Sadašnja struktura uredi

Posle katastrofe, Ivan III Vasiljevič je tada pozvao Aristotela Fjoravantija, proslavljenog arhitektu i inženjera iz Bolonje, da dođe u Moskvu i poverio mu je zadatak da od temelja projektuje crkvu u tradiciji ruske arhitekture.^[3] Uspenska saborna crkva u Vladimiru je ponovo uzeta za uzor, pa je Fjoravanti putovao u Vladimir kako bi proučavao ruske metode gradnje. Dizajnirao je lagano i prostrano remek-delo koje je kombinovalo duh renesanse sa ruskim tradicijama. Temelj za novu katedralu postavljen je 1475, a 1479. novu katedralu je osvetio mitropolit Geronti. Unutrašnjost je bila oslikana freskama i ukrašena mnogim ikonama, uključujući Bogorodicu Vladimirsku.^[4]

Dizajn nove crkve (simbol Isusa i jevanđelista) se pokazao izuzetno popularnim i uzet je kao obrazac za brojne druge crkve širom Rusije.

Godine 1547. se održalo krunisanje prvog ruskog Ivana IV Groznog .^[5] Od 1721. bilo je mesto krunisanja ruskih careva. U ovoj crkvi se takođe odvijalo ritualno postavljanje mitropolita i patrijarha ruske pravoslavne crkve. Tu se nalaze i njihove grobnice.

Pogodile su je brojne katastrofe u istoriji, uključujući požare 1518, 1547, 1682. i 1737,^[6] i pljačke pod vojskom državne zajednice Poljske i Litvanije tokom smutnog vremena 1612. Tokom Napoleonove invazije na Rusiju opljačkana je i korišćena kao konjušnica.

Temeljno je restaurirana 1894—1895. i 1910—1918. U njoj se vršilo postavljanje patrijarha moskovskog Tihona 21. novembra 1917, mitropolita moskovskog, kao i prvog patrijarha. Međutim, posle ruske revolucije, nova boljševička vlada je zatvorila sve crkve u Moskovskom kremlju i pretvorila je u muzej. Po posebnoj dozvoli Vladimira Lenjina, poslednja uskršnja služba je održana 1918. Poslednji trenutak ove službe bio je tema nedovršene slike Pavela Korina pod naslovom Farewell to Rus. Većina crkvenog blaga prebačena je u palatu oružja, ili je prodata u inostranstvu.

Zgrada je popravljena 1949—50, 1960. i 1978.

Uspenska saborna crkva je 1990. vraćena na periodične verske službe, neposredno pre raspada Sovjetskog Saveza. Obnovljena je u ruskoj pravoslavnoj crkvi 1991.

Arhitektura uredi

Čuvene ikone širine 4 metra.

Uspenska saborna crkva je ogromna zgrada sa šest stubova, pet apsida i kupola. Urađena je po uzoru na crkvu u Vladimiru, jer je koristila krečnjačke zidove na visokoj podlozi, a bila je postavljena kao brodna crkva. Međutim, Fjoravanti nije koristio konzolne svodove kao što je bilo uobičajeno u ruskoj arhitekturi, već je uveo svodne prepone i poprečne lukove. Za gornji deo zgrade koristio je posebno izrađene cigle, veće od standardne veličine, što je smanjilo težinu.

Unutra crkvene dekoracije dominiraju freske. Ogromni ikonostas potiče iz 1547, ali njegova dva najviša nivoa su kasniji dodaci iz 1626. i 1653—1654. pod patrijarhom moskovskim Nikonom. Pored svoje liturgijske funkcije, ikonostas je služio i kao svojevrsni trofejni zid, jer bi ruski carevi u svoju kolekciju dodavali najvažnije ikone iz gradova koje su osvojili. Jedna od najstarijih ikona Svetog Đorđa potiče iz 12. veka, a car Ivan IV Grozni ga je preneo u Moskvu osvajanjem grada Velikog Novgoroda 1561.

Međutim, jedna od najvažnijih ikona je Bogorodica Vladimirska, koja se u čuvala 1395—1919, sada se nalazi u Tretjakovskoj galeriji.

Blizu južnog ulaza nalazi se presto Ivana IV Groznog (1551).

U umetnosti uredi

Ispred crkve postavljena je scena krunisanja u operi Borisa Godunova i Modesta Musorgskog.

Vrata kraljevske povorke crkve.
Severni portal
Deo ikonostasa i carskih dveri.
Kivot Filipa II Moskovskog.
Brod crkve.
Uspenska saborna crkva 1856.

Vidi još uredi

Velika Gospojina

Reference uredi

^ Moscow, Northern Europe: International Dictionary of Historic Places, Vol. 2, ed. Trudy Ring, Noelle Watson, Paul Schellinger, (Routledge, 2013), 497.
^ Dmitriĭ Olegovich Shvidkovskiĭ, Russian Architecture and the West, (Yale University Press, 2007), 84.
^ Mark M. Jarzombek, Vikramaditya Prakash and Francis D.K. Ching, A Global History of Architecture, (John Wiley & Sons, Inc., 2011), 544.
^ Cracraft, James (1988). The Petrine Revolution in Russian Architecture. University of Chicago Press. str. 53. ISBN 978-0-226-11664-8.
^ Isabel de Madariaga, Ivan the Terrible, (Yale University Press, 2005), 50.
^ Seeing the Sights in Eighteenth century Russia: the Moscow Kremlin, Lindsey Hughes, Eighteenth century Russia: society, culture, economy: Wittenberg 2004, ed. Roger P. Bartlett, Gabriela Lehmann-Carli, (LIT Verlag Munster, 2007), 320.

Literatura uredi

Klein, Mina (1973). The Kremlin: Citadel of History. Macmillan Publishing Company. ISBN 0-02-750830-7.
Tropkin, Alexander (januar 1980). The Moscow Kremlin: History of Russia's unique monument. Russkaya Zhizn. ASIN B0010XM7BQ. CS1 održavanje: Format datuma (veza)

Spoljašnje veze uredi

Mediji vezani za članak Uspenska saborna crkva na Vikimedijinoj ostavi

[1] Moscow, Northern Europe: International Dictionary of Historic Places, Vol. 2, ed. Trudy Ring, Noelle Watson, Paul Schellinger, (Routledge, 2013), 497.

[2] Dmitriĭ Olegovich Shvidkovskiĭ, Russian Architecture and the West, (Yale University Press, 2007), 84.

[3] Mark M. Jarzombek, Vikramaditya Prakash and Francis D.K. Ching, A Global History of Architecture, (John Wiley & Sons, Inc., 2011), 544.

[Cracraft-4] Cracraft, James (1988). The Petrine Revolution in Russian Architecture. University of Chicago Press. str. 53. ISBN 978-0-226-11664-8.

[5] Isabel de Madariaga, Ivan the Terrible, (Yale University Press, 2005), 50.

[6] Seeing the Sights in Eighteenth century Russia: the Moscow Kremlin, Lindsey Hughes, Eighteenth century Russia: society, culture, economy: Wittenberg 2004, ed. Roger P. Bartlett, Gabriela Lehmann-Carli, (LIT Verlag Munster, 2007), 320.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]