Википедија

Hercegovački korpus Vojske Republike Srpske

Hercegovački korpus je nekadašnji korpus Vojske Republike Srpske. Osnovan je u maju 1992. godine. Komandant korpusa je bio general-major Radovan Grubač.

Hercegovački korpus
Amblem Hercegovačkog korpusa Vojske Republike Srpske
Postojanje
Mesto formiranja:
Bileća
Formacijakorpus
Jačina21.000[1]
po formaciji: 23.012[2]
prosečno: 20.000[1]
DeoVojske Republike Srpske
Angažovanje
Komandanti
KomandantRadovan Grubač (1992-96)

Tokom ratova u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini pokrivao je front od tromeđe bivših jugoslovenskih republika sa Crnom Gorom i Hrvatskom iznad Prevlake preko Popova polja, Stoca, Mostara, Boračkog jezera, Treskavice, pa do Goražda, preko 300 km fronta. Korpus je brojao 21.000 vojnika; tokom 1995. godine korpus je imao 13.000 vojnika. Tokom rata ukupno je poginulo oko 2.200 boraca, a tačan broj ranjenih boraca nije poznat.

Nakon osnivanja zajedničkih OSBiH, drugi pješadijski bataljon trećeg puka OSBIH baštini tradiciju Hercegovačkog korpusa VRS.

Nastanak uredi

1991. uredi

  • oktobar
Početak mobilizacije stanovništva Hercegovine u redove JNA na Dubrovačko područje.
  • novembar
Početak mobilizacije stanovništva Hercegovine u redove JNA na Mostarsko područje.

Organizacija uredi

 
Područja pod kontrolom Hercegovačkog korpusa tokom rata u Bosni i Hercegovini.

Komanda korpusa je bila u Bileći, a kraći period u Lastvi (istočno od Trebinja), a korpus su na kraju rata sačinjavali:

Sastav Hercegovačkog korpusa 1992-1996[3]
Oznaka Jedinica Sedište Nastanak
1. hercegovačka motorizovana brigada Trebinje 1992.
 
 1. gardijska motorizovana brigada GŠ VRS Kalinovik 1994.
11. hercegovačka pešadijska brigada Foča 1994.
 
 2. hercegovačka laka pešadijska brigada Borci 1992.
 
 3. hercegovačka laka pešadijska brigada Kalinovik 1992.
14. hercegovačka laka pešadijska brigada Čajniče - Rudo 1994.
15. hercegovačka pešadijska brigada Bileća 1992.
18. hercegovačka laka pešadijska brigada Gacko 1992.
 
 8. hercegovačka motorizovana brigada Nevesinje 1992.
 
 7. bataljon vojne policije Bileća, Lastva 1992.
7. bataljon veze Bileća, Lastva 1992.
7. izviđačko-diverzantski odred Bileća 1992.
7. mešoviti artiljerijski puk Bileća 1992.
7. laki artiljerijski puk PVO Lastva 1992.
7. inžinjerijski puk Bileća, Lastva 1992.
7. mešoviti protivoklopni artiljerijski puk Trebinje 1992.
7. sanitetska bataljon Bileća, Trebinje 1992.
7. autotransportna bataljon Lastva 1992.
Komanda stana Bileća 1992.
30. pozadinska baza Bileća 1992.
Regrutni nastavni centar (RNC) Bileća 1992.
Vojni sud i vojno tužilaštvo Bileća 1992.
Vazduhoplovstvo Bileća, Lastva 1992.

Na početku rata u opštini Foča delovale su 1. fočanska brigada, 2. fočanska brigada, Taktička grupa ”Foča” (kasnije Taktička grupa ”Drina”) i 89. mešoviti artiljerijski divizion. U avgustu 1994. jedinice su objedinjene u novonastaloj brigadi Hercegovačkog korpusa, 11. hercegovačkoj pešadijskoj brigadi. U julu 1994. korpusu je pridružena 14. hercegovačka laka pešadijska brigada, koja je nastala spajanjem 3. i 4. podrinjske brigade Drinskog korpusa iz opština Rudo i Čajniče. Takođe, u sastavu korpusa se od 1994. nalazi i 1. gardijska motorizovana brigada.

Funkcionisanje Hercegovačkog korpusa uredi

Korpus na čelu sa generalom Grubačem je za dva do tri prva ratna mjeseca narastao sa 4.500 na skoro 24.000 boraca i starješina. Korpus je u toku rata uspješno odbranio teritoriju i zaštitio narod Srpske Hercegovine na jugu Republike Srpske, kako od agresije regularnih snaga Hrvatske vojske (HV) tako i od hrvatskih i muslimanskih snaga unutar granica predratne teritorije Bosne i Hercegovine. Na kraju rata, krajem 1995. godine korpus je brojao oko 13.000 vojnika. Komanda HK bila je smještena u Bileći, a istureno komandno mjesto u Lastvi kod Trebinja. Tokom rata ukupno je poginulo 2.211 boraca, od čega 1.941 neposredno u borbi, a broj ranjenih bio je 5.836, dok se kao nestali vode 86 boraca.[4]

Naoružanje i oprema uredi

Rat u Hercegovini uredi

Glavni članak: Rat u Bosni i Hercegovini

1992. uredi

  • januar
Rezervisti iz Istočne Hercegovine zauzimaju položaje kod Stona (Mali Ston-Doli-Ošlje-Visočani-Smokovljani).
  • maj
17.5. Povlačenje JNA sa Dubrovačkog područja do Cavtata.
Ostatak rezervista iz Hercegovine povlači se unutar granica RBiH, ostavljajući velike nepokrivene prostore.
28.5. zbog pada kote Lisac kod Ravnog, jedinice 2. bataljona Trebinjske brigade napuštaju položaje iznad Slanog i povlače se prema Popovom Polju. Nova linija se protezala od vrhova Zečje glave, Oštrog vrha te dalje prema Zavali, selu Češljari i koti Ostrog iznad Zavale.
30.5. Hrvatska vojska ulazi u Ravno.
30.5. Hrvatska vojska ulazi u Kijev Do i nastavlja dalje prema Bobanima.
Formiranje Hercegovackog korpusa.
  • jun
Pad doline Neretve
6.6. Hrvatska vojska okupirala i spalila Prebilovce i Klepce.
7.6. Hrvatska vojska, 1. gardijska brigada HV (Tigrovi) i 4. gardijska brigada (Pauci) zauzimaju Zavalu.
Ofanziva VRS u Podveležju
9.6. Bilećki TO po naredbi iz Marave Ljute prebacuju na Stolačko ratište, ostaju napušteni položaji na kotama Zečja glava, Oštri vrh.
11.6. Hrvatska vojska zauzima Zečju glavu.
11.6. Hrvatska vojska zauzima selo Domanovići na Stolačkom ratištu.
12.6. Hrvatska vojska zauzima Oštri Vrh.
13.6. Hrvatska vojska zauzela Stolac.
15.6. civili Bošnjaci iz sela Podveležje napadaju na komandu Mostarske brigade i artiljerijske položaje na Merdžan glavi i Svetoj gori. Prilikom napada gine komandant brigade puk. Pušara. VRS iz rejona Čobanovog polja kreće u akciju zauzimanja Podveležja.
21.6. Hrvatska vojska zauzela cjeli Mostar.
  • jul
4.7. Počela operacija HV pod nazivom Tigar. Ova akcija je trajala sve do 13.07.
5.7. Hrvatska vojska zauzima pogranično selo Ivanicu 6 km od Dubrovnika, Veliki problemi sa mobilizacijom u Trebinju, iako je grad skoro neposredno ugrožen.
09.7. 2 mtb. Nevesinjske brigade zauzima kompletan plato Podveležja i izbija na položaje na Svetoj gori i Merdžan glavi. Bitka u Podveležju je vođena od 15.6. do 9.7. i predstavlja (po ljudskim gubicima) najveći poraz HVO-a u Hercegovini.
12.7. i 13.7. specijalne jedinice HV (Crne Mambe) iz sastava 2. gardijske brigade (Gromovi) zajedno sa 4. gardijskom brigadom (Pauci) napadaju dominantne vrhove na koti Vlaštica. Vojska RS uspješno odbila svaki napad.
13.7. HV zauzima Čulo brdo u blizini sela Hum.
Pokušaj zauzimanja Stoca od strane VRS.
  • avgust
26.8. počela operacija HV Barbara. Napadnuti položaji vojske Republike Srpske, Zelenikovac, Kelino osoje, Strmička brda. Sve napade uspješno odbila vojska Republike Srpske.
  • septembar
7.9. Napadnuti položaji vojske Republike Srpske u rejonu Strmičkih brda, Kelino osoje. Svi napadi HV uspješno odbijeni uz velike gubitke Hrvatske pješadije.
15.9. Poslednji pokušaj HV da se razbiju jedinice 2. bataljona na pravcu Poljice - Sedlari. U rejonu Žitnog dola iznad sela Sedlari otkrivena veća grupa HV gdje je razbijena i uništena. Poslije punih mjesec dana HV odustaje od napada u pravcu Poljica i prelazi u odbranu na dostignutim linijama.
24.9. Potpisan sporazum o povlačenju Jugoslovenske vojske iz Cavtata. Sporazum su potpisali general VJ Pavle Strugar, general HV Janko Bobetko i ispred Evropske misije general Dejvid Kranston.
30.9. Potpisan dogovor u Ženevi, Ćosić - Tuđman o povlačenju VJ iz Cavtata.
  • oktobar
Muslimanske snage potisnute sa Tjentišta i okoline, komunikacija Gacko - Foča pod kontrolom VRS.
20.10. JNA se povlači iz Cavtata.
22.10. Počela operacija HV pod nazivom Vlaštica. 1. gardijska brigada HV pod nazivom Tigrovi napada položaje Trebinjske brigade iz pravca Cavtata prema selu Glavska. 163. brigada iz Dubrovnika pomognuta sa tenkovima iz 2. gardijske brigade (Gromovi) napada položaje vojske RS iz pravca Dubrovačke Župe i Ivanjice prema položajima Malaštica, Poprž do, Drijen, Ilijina glava. 4. gardijska brigada (Pauci) zajedno sa 3. bojnom iz Imotskog napada od pravca Ivanjice, kote Vukoša i sela Oraha položaje vojske RS u pravcu kote Vlaštica i sela Bobovišta. Sve pravce napada brani 3. bataljon Trebinjske brigade.
23.10. Hrvatska vojska zauzima selo Glavska, zauzima kotu Malaštica i napreduje prema selu Rupni do.
23.10. Hrvatska vojska pokušala proboj oklopnim transporterima i tenkovima od pravca Ivanjice magistralnim putem prema Poprž dolu i Drijenu (rejon Vlaštica). Sve napade uspješno odbila Vojska RS.
24.10. Hrvatska vojska zauzima selo Rupni do. Razbijen bok Vojske RS se povlači u pravcu Buvavca, male ali vrlo bitne kote u rejonu Vlaštica.
24.10. Na Vlaštici vojska RS uspješno odbija svaki napad Hrvatske pješadije. Hrvatska vojska treći dan zaredom trpi velike gubitke u pješadiji.
24.10. Gatačka brigada zauzima položaje prema Ivanovom Krstu kod sela Poljice i tu ostaje do kompletiranja 5. bataljona Trebinjske brigade.
24.10. u 23.00 časova po naredbi glavnog štaba HV prekidaju se svi napadi u rejonu brda Vlaštica.
25.10. u 05.00 časova po naredbi komande vojske RS napuštaju se položaji na Vlaštici. Istog dana u popodnevnim satima poslednje grupe napuštaju položaje na Drijenu i Buvavcu.
26.10. Hrvatska vojska zauzima Vlašticu.
Dolazak Gatačke brigade do Tjentišta gdje se susreće sa fočanskom brigadom, stabilizuje i Trebinjsko ratište.
  • novembar
Operacija Bura (Mitrovdanska ofanziva 1992), napad HV, HVO i Armije RBiH na položaje Nevesinjske i Bilećke brigade.
Napad uspješno odbijen poslije pet dana žestokih borbi. Jedna je od najvećih bitaka i pobjeda Hercegovačkog korpusa. Odnos snaga je bio osam prema jedan, artiljerijska priprema je bila žestoka, trajala je punih šest sati. Međutim, upravo to što je bio Mitrovdan i što su redovi nevesinjske brigade bili prorijeđeni se pokazalo kao srećna okolnost jer su izbjegnuti veliki gubici u tom prvom udaru. Poginula su 42 borca nevesinjske brigade i preko 300 je ranjeno. Neprijatelj je, prema njihovim informacijama, imao 580 poginulih i preko 1.300 ranjenih.
  • decembar
2.12. Napad HVO iz Stoca ka selima opštine Srpski Stolac (Berkovići). Vojska RS uspješno odbila ovaj napad.

1993. uredi

  • mart

7.3. Hrvatska vojska napada položaje Trebinjske brigade kod sela Slivnice (Trebinjska površ) i zauzima kote Gradinu i Timor a ujedno izlazi na kotu 497 iznad sela Baonine. To je bila poslednja akcija HV na Trebinjskom ratištu.

  • jul
Operacija Lukavac, Hercegovački i Sarajevsko-romanijski korpus VRS zauzimaju Rogoj, Trnovo, Igman i Bjelašnicu.
Snage Hercegovačkog korpusa zauzimaju selo Glavatičevo, opština Konjic.

1994. uredi

  • januar
Angažovanje snaga Hercegovačkog korpusa kod Olova i na Nišićkoj visoravni.
  • april
Operacija Zvezda, Hercegovački i Sarajevsko-romanijski korpus VRS ulaze u predgrađa Goražda i zauzimaju kompletnu desnu obalu Drine. Pod pritiskom međunarodne zajednice i vazdušnih udara NATO pakta, srpske snage odustaju od ulaska u grad. PVO Hercegovačkog korpusa obara britanski avion Harijer. Pilot pao na muslimansku teritoriju.
  • septembar
Snage Armije RBiH zauzimaju sela Bijela i Mladeškoviće u Srpskoj opštini Konjic.
  • novembar
Operacija Jesen ’94 (Druga mitrovdanska ofanziva), napad snaga Armije RBiH na položaje VRS u Podveležju i planini Velež.
Armija RBiH ubacuje preko 1.000 diverzanata u srpsku pozadinu, dolazi do borbi diverzanata i vojnika VRS u pozadini (artiljerija, komanda, kuvari). Diverzanti na nekim mjestima zauzimaju artiljerijske položaje VRS. Međutim, Armija RBiH ne uspjeva probiti prve linije, tako da diverzanti ostaju okruženi, i dolaskom pojačanja VRS potpuno uništeni u naredna dva dana. Rezultat: 220 poginulih diverzanata Armije RBiH, 22 poginulih pripadnika VRS, linije VRS nepomaknute.

1995. uredi

  • jun
Neuspio pokušaj deblokade Sarajeva od strane Armije RBiH na položaje Sarajevsko-romanijskog korpusa i dijelom Hercegovačkog na planini Treskavici.
  • avgust
12.8. Borbe VRS i HV na Trebinjsko-Dubrovačkom ratištu. Ograničen napad VRS na položaje HV u Bobanima i rejone Glavske, bez značajnog uspjeha.
30.8. Prestaju borbe na Trebinjsko-Dubrovačkom ratištu. Vojska RS imala 16 poginulih i blizu 50 ranjenih boraca. Jedan civil stradao u selu Grab.
  • septembar
Hrvatskim snagama stižu pojačanja na Trebinjskom ratištu.
Vazdušni udari NATO pakta na položaje VRS
Ofanziva Armije RBiH na Treskavici.

Posleratni period uredi

Dejtonskim sporazumom smanjena je teritorija koju je kontrolisao Hercegovački korpus. U Popovu polju kod Manastira Zavala polje je cijelom širinom pripalo Federaciji BiH, a tokom rata je to bila teritorija koja je bila između linija VRS i HV, i tako je put Trebinje — Ljubinje prekinut međuentitetskom linijom u dužini od 600 m. Kod Stoca su manji dijelovi planine Hrgud pripali Federaciji, a tokom rata cio Hrgud je bio pod kontrolom VRS.

Iznad Mostara cijelo Podveležje i zapadne padine planine Velež i sam Relej na vrhu Veleža (Brašina), te dijelovi sela Rabina, Žulje, u Nevesinjskoj opštini, dijelovi planine Rujišta iznad sjevernih predgrađa Mostara, svo ovo područje pripalo je Federaciji BiH.

Cijela ratna Srpska opština Konjic (područja oko Boračkog jezera) je pripala Federaciji. U Fočanskoj opštini: Ustikolina i dalje magistralom do mosta na Osanici. Sa ovih područja VRS se povukla do 6. februara 1996.

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b Popara 2017, str. 35.
  2. ^ Pandurević 2012, str. 223.
  3. ^ Popara 2017, str. 43.
  4. ^ Republika Srpska u Odbrambeno-otadžbinskom ratu, istorijski pregled, RCIRZ.

Literatura uredi

  • Radni tim Nedeljko Popara ... (2017). Hercegovački korpus. Bileća: SPKD ”Prosvjeta”. ISBN 978-99938-90-45-4. 
  • Pandurević, Vinko (2012). Srbi u Bosni i Hercegovini: od deklaracije do konstitucije. Političko, odbrambeno i vojno organizovanje srpskog naroda u Bosni i Hercegovini 1991-1995. Beograd: IGAM. ISBN 978-86-83927-69-2. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Херцеговачки_корпус_Војске_Републике_Српске&oldid=27041895”