Hidroelektrana Paunci
Hidroelektrana Paunci jedna je od planiranih hidroelektrana u sistemu hidroelektrana na gornjoj Drini u Republici Srpskoj, Bosna i Hercegovina i Republici Srbiji, sa najvećom instalisanom snagom 43,21 megavata i očekivanom proizvodnjom od 166,9 GWh.[1] Na ovu hidroelektranu čekalo se punih 50 godina, sve dok na osnovu Ugovor o formiranju zajedničkog preduzeća, koji predviđa gradnju HE Foča, HE Paunci i HE Buk Bijela koje po snazi odgovaraju bloku 2 u HE Đerdap I, nije planirana i realizacija ovog projekta. Predviđeno je da ukupne investicije za izgradnju ovog objekta iznose 125,54 milioan evra.[2] Izgradnju HE Paunci zajedno će finansirati elektroprivreda Srbije i Republike Srpske.[3][4]
| Hidroelektrana Paunci | |
|---|---|
|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Republika Srpska
|
| Najbliže naselje | Paunci |
| Reka | Drina |
| Početak izgradnje | u izgradnji |
| Podaci o jezeru | |
| Zapremina | 5 x 10 m6 km³ |
| Podaci o elektrani | |
| Broj turbina | 3 |
| Tip | protočna |
.jpg)
Značaj HE Paunci uredi
Značaj izgradnje HE Paunci kao čeone elektrana, sa stanovišta veličine akumulacije, ogleda se u tome što bi ona trebalo da bude jedna od tri noovoizgrađene elektrane u sistemu hidroelektrana na gornjoj Drini (uzvodno od Višegrada).[5][6]
Položaj uredi
Za korišćenje hidroenergetskog potencijala reke Drine nizvodno od HE Foča uz poštovanje topografskih, geoloških, geotehničkih i hidrogeoloških uslova, i maksimalno moguće očuvanje postojeće infrastrukture i uz maksimalno korišćenje raspoloživog pada, za profil barijere Paunci odrežen je km 314 + 300, 8km nizvodno od Foče (Srbinja).[7]
Geografske karakteristike područja HE Foča uredi
Reka Drina je desna i najveća pritoka reke Save koja je u sastavu Crnomorskog sliva. Nastaje spajanjem reka Tare i reke Pive, kod Šćepan Polja. Pravac njenog toka je od juga ka severu i ima dosta pritoka.
Divlja snaga Drine ukroćena je branama i jezerima (Višegradsko, Perućac, Zvorničko) čime je narušena ali ne i uništena lepota drinskih kanjona.[8]
- Sliv
Slivno područje Drine obuhvata jugozapadni i zapadni deo Republike Srbije, severni deo Republike Crne Gore i istočni deo Republike Srpske.[8]
- Površina sliva je 19.570 km² (od toga na sliv Lima otpada 5.963 km², 1.853 km² na sliv Tare i 1.602 km² na sliv Pive).[8]
- Ukupna dužina sliva je oko 500 km.
- Prosečna širina sliva je oko 100 km.
- na ušću Drina je vodom najbogatija pritoka Save.
- Pritoke
Veće pritoke sa leve strane su: Sutjeska, Bistrica, Prača, Drinjača i Janja, a sa desne: Ćehotina, Lim, Rzav, Ljuboviđa i Jadar.[8]
- Padavine u slivu Drine
Vodni režim reke Drina pripada tipičnim režimima tipa sneg-kiša, sa primarnim vrhuncem vodostaja u aprilu i sekundarnim u decembru. Veći deo toka protiče kroz planine, dok je ceo gornji tok u visokim planinama Dinarida, što dovodi do toga da jake padavine i topljenje snega dovode do velikih protoka.[9]
U gornjem delu sliva Drine godišnje padavine su 3.000 mm, dok su prosečno na celom slivu padavine oko 1.100 mm.[8]
Osnovni tehnički podaci HE Paunci uredi
HE Paunci je pribransko akumulaciono postrojenje koje se sastoji od:[1]
- gravitacione betonske brane sa prelivima,
- mašinske zgrade,
- akumulacije.
- Betonska brana
HE Paunci ima gravitacionu betonsku branu sa prelivima, i neprelivnim delom.[1]
- kota krune brane je na 387 m n.m.
- dužina u kruni brane je 290 m,
- širina u kruni brane je od 8 m.
- levi gravitacioni blok je dužine 53 m, prelivni deo se sastoji od sedam prelivnih polja širine po 16,85 m između kojih su stubovi,a desni gravitacioni deo 43 m.
- kota normalnog uspora KNU = 386 m n.m.
- Mašinska zgrada
U mašinskoj zgradi smeštena su 3 agregata. Turbine su cevne.[1]
Dva su dimenzionisana za instalisani proticaj po 200 m³/s, a jedan za vodoprivredni minimum od 50 m³/s.
- Akumulacija
- ukupna zapremina bazena iznosi 5 x 10 m6, dok je korisna 2,55 x 106 m³.[1]
- radni nivo akumulacije je od kote 386 – 381,50 m n.m.
| Snaga | N | 43,21 MW |
| Proizvodnja | E | 166,9 GWh |
| Instalisani proticaj | Qi | 450 m³/s |
Suprotstavljeni stavovi uredi
Projekat koji predviđa gradnju HE Foča, HE Paunci i HE Buk Bijela je bio pod lupom lokalnih i nacionalnih zajednica i raznih nevladinih organizacija iz Bosne i Hercegovine, Crne Gore i inostranstva, kako bi uticali na odustajanje od ovog projekta.[10][11]
Ovaj projekat star 50 godina, koji je svojevremeno bio stvar međudržavnog sporazuma između Bosne i Hercegovine i Crne Gore, neki smatraju da može uništiti staništa poslednjih i najvažnija staništa losos na Dunavu na globalnom nivou, kao i prelepi kanjon reke Tare, zbog čega je ovaj projekat naišao na veliki otpor u Federaciji Bosne i Hercegaovine i i Crnoj Gori.
Ministarka Turković iz vlade Bosne i Hercegovine suprotstavio se izgradnji ovih hidroelektrana navodeći da će:[12]
- ministarstvo kojim ona rukovodi „preduzeti mere iz svoje nadležnosti” i obavestiti druge relevantne institucije o zahtevima Uneska,u kome Centra za kulturnu baštinu, traži dodatne informacije o projektu Srbije i Srpske
- BiH morati da poštuje međunarodne obaveze” i da je pismo Uneska „još jedan pokazatelj da se ovakvi projekti (hidroelektrane) ne mogu realizovati bez saglasnosti centralnih državnih institucija”.
Turkovićeva je i ranije više puta javno iskazivala negativno mišljenje o zajedničkim projektima Srbije i Srpske i tražila je, zajedno s ostatkom sarajevske političke elite, da se zaustavi njihova realizacija. Ona je pre polaganja kamena temeljca za HE „Buk Bijela” uputila i notu Srbiji.[12]
Predsedavajući Predsedništva Bosne i Hercegovine (BiH) Milorad Dodik povodom napred izrečenih komentara je izjavio da za izgradnju HE Foča i Paunci neće biti potrebna saglasnost na nivou Bosne i Hercegovine, jer Drina na tim mestima nije granica između Bosne i Hercegovinei Srbije, već protiče kroz Republiku Srpsku.[4][13]
Izvori uredi
- ^ a b v g d đ „Hidroelektrana Paunci – ERS” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-11-06.
- ^ Petrović-Stojanović, Jasna. „Srbija i RS grade tri nove hidroelektrane na Drini”. Politika Online. Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ „Višković i Brnabić potpisali izjavu o gradnji tri zajedničke hidrocentrale”. Radio Slobodna Evropa (na jeziku: srpskohrvatski). Pristupljeno 2021-11-06.
- ^ a b „HE Foča i Paunci – plan da Srbija u prvoj fazi ima 51%, a Republika Srpska 49%”. Balkan Green Energy News (na jeziku: srpski). 2019-01-31. Pristupljeno 2021-11-06.
- ^ Petrović-Stojanović, Jasna. „Srbija i RS grade tri nove hidroelektrane na Drini”. Politika Online. Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ Izmjena i dopuna Prostornog plana Republike Srpske do 2025.-nacrt, Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, novembar 2013.[1]
- ^ „Novi objekti | HE na Drini”. www.henadrini.com. Pristupljeno 2021-11-06.
- ^ a b v g d Miloš Blagojević: Drina. Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd (2005). str. 205
- ^ Enciklopedija Jugoslavije. drugo izdanje, tom 3, Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb 1986.
- ^ „Bosnia-Herzegovina: Environmental permit for Buk Bijela hydropower plant cancelled”. Bankwatch (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ „Vlada da reaguje oko projekta HE "Buk Bijela"”. BN. Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ a b Stanišić, Dušanka. „Protivi li se Unesko hidroelektrani „Buk Bijela””. Politika Online. Pristupljeno 2021-10-29.
- ^ „Ustavni sud BiH: RS nema apsolutnu nadležnost za koncesije za HE na Drini”. N1 (na jeziku: srpski). 2021-07-16. Pristupljeno 2021-11-06.
