Hrvatski narodni otpor
Hrvatski narodni otpor (hrv. Hrvatski narodni odpor) bila je ustaška teroristička emigrantska organizacija. Cilj ove organizacije je bio uništenje Jugoslavije i obnavljanje Nezavisne Države Hrvatske, onako kako su je bili zamislili Ante Pavelić i Mile Budak.[1] Ovu organizaciju je osnovao 1955. godine ustaški ratni zločinac Vjekoslav Luburić, jedan od upravnika ustaškog logora Jasenovac.
Dok je ovom organizacijom rukovodio Luburić, Otpor je bio u dodiru sa nacističkim udruženjima ratnih veterana u Zapadnoj Nemačkoj i Frankovoj Španiji. Održavao je bliske veze sa veteranima španske „Plave divizije“.[2]
Glavne aktivnosti Otpora su bile ucene, prisile, otmice, podmetanje bombi, ubistva i pokušaji ubistva, te druge vrste kriminala.[3] Posle Luburićeve smrti, novi rukovodioci Otpora su nastojali da uspostave kriminalne veze sa Koza nostrom, Privremenom irskom republikanskom armijom, i hrvatskom mafijom u San Pedru u Kaliforniji.[4] Program Otpora je bio baziran na stavu:
| „ | Mi vidimo jugoslovenstvo i Jugoslaviju kao najveće i jedino zlo koje je uzrok postojećih nevolja [...] Mi zbog toga smatramo da je svaka direktna ili indirektna pomoć Jugoslaviji izdaja hrvatskoga naroda [...][5] Naš stav je jasan, rušiti svaku Jugoslaviju. Rušiti je s Rusima i s Amerikancima, s komunistima i neokomunistima, rušiti je sa svakim koji ju ruši. Rušiti je dijalektikom riječi i dinamita, ali rušiti je bezuvjetno, jer ako jedna država nema pravo opstojati - onda je to samo i jedino Jugoslavija.[6] | ” |
U skladu sa ovim stavom, Luburić je zagovarao pomirenje ustaša i hrvatskih komunista od 1964. pa do njegove smrti.[7] Ideju pomirenja je od Luburića preuzeo Tuđman 1990-ih.[8]
Na čelo Otpora u Zapadnoj Nemačkoj je, posle Luburićeve smrti, došao ustaša mlađe generacije, Stjepan Bilandžić.[9] Bilandžić je bio osuđen na tri i po godine zatvora u Zapadnoj Nemačkoj 25. juna 1964, zbog učešća u napadu na jugoslovensko trgovačko predstavništvo u Bad Godesbergu, 29. novembra 1962. U tom napadu ustaše su ubile vratara predstavništva.[10] Zbog pokušaja ubistva jugoslovenskog vice-konzula u Kelnu, Bilandžić je ponovo zatvoren 25. maja 1978.[1] Iste godine u avgustu je grupa ustaških terorista upala u konzulat Zapadne Nemačke u Čikagu, gde su nekoliko službenika i posetilaca konzulata teroristi držali deset sati kao taoce. Teroristi su zahtevali od nemačkih vlasti puštanje Bilandžića na slobodu pod pretnjom da će pobiti taoce ako se njihovom zahtevu ne udovolji. Nakon razgovora terorista sa jednim hrvatskim rimokatoličkim sveštenikom i bratom Bilandžića, teroristi su se predali.[11]
Najspekatkularnija teroristička akcija Otpora je bila otmica putničkog aviona američke TVA kompanije 10. septembra 1975. koji je leteo na liniji Čikago-Njujork. Pet Otporovih otmičara je skrenulo oteti avion sa putnicima prema Njufaundlendu, a odatle prema Islandu i Parizu. Teroristi su podmetnuli bombu na Central grand stejšn u Njujorku. Nakon što su američke vlasti udovoljile zahtevima terorista, mesto gde je podmetnuta bomba je bilo dojavljeno policiji. Prilikom pokušaja deaktiviranja bombe, bomba je eksplodirala i ubila jednog policajca i ranila druga tri. [12] Nakon što su teroristi saznali da je bomba eksplodirala i ubila policajca, teroristi su se predali francuskoj policiji u Parizu i bili deportovani u SAD. Vođe otmičara TVA aviona Zvonko Bušić i njegova žena Džulijen Bušić, su bili osuđeni u SAD na doživotni zatvor zbog piratstva i ubistva policajca maja 1977. Džulijen Bušić je pomilovana 1989. godine. Zvonko Bušić je nakratko pobegao iz zatvora 16. marta 1987, ali je bio brzo uhvaćen i vraćen u zatvor, dva dana kasnije. Džulijen Bušić je Franjo Tuđman postavio na mesto političkog savetnika hrvatskog ambasadora u SAD. Ovo naimenovanje osuđenog teroriste na diplomatsko mesto u SAD je izazvalo protest u SAD decembra 1994. Protestovali su njujorška Patrolmen’s Benevolent Association i Ketlin Mari, udovica policajca koga je ubila bomba na Central grand stejšn u Njujorku 1976. godine. Zvonko Bušić je bio pomilovan 2008. godine i proteran u Hrvatsku.
Tokom 1980-ih Otpor je izveo pet bombaških akcija u SAD. Bombe su bile podmetnute (pri čemu nije bilo žrtava):
- u predstavništvu Jugobanke (17. marta 1980. godine);
- u rezidenciji tadašnjeg jugoslovenskog ambasadora u SAD (3. juna 1980.);
- u vrhovnom sudu države Njujork na Menhetnu (23. januara 1981.) o kojoj je prethodno ova grupa dala obaveštenje policiji;
- u sedištu JAT-a u gradu Njujork (4. jula 1981.);
- u sedištu putničke agencije u Astoriji, država Njujork (4. jula 1982).[13]
Otpor je bio zabranjen u Nemačkoj (1980-ih) zbog njihovih terorističkih aktivnosti na tlu Nemačke. U severnoj Americi Otpor je bio aktivan polulegalno između emigrantske organizacije i kriminalnog podzemlja. Vođe Otpora su se trudile da distanciraju ovu organizaciju od aktivnosti takozvanih otpadničkih članova koji su otimali avione na internacionalnim linijama ili bili u zatvoru zbog ucena i iznuđivanja. Otpor je sledio radikalnu nacionalističku ideologiju koja je razlikovala samo u nijansama od ustaške ideologije.[14]
Ova ustaška organizacija je organizovala nekoliko terorističkih napada na Jugoslaviju među kojima su bili Barešićevo ubistvo jugoslovenskog ambasadora u Stokholmu, Vladimira Rolovića, eksplozija bombe u beogradskom bioskopu 1968, teroristička akcija u području Krajine u vreme tzv. „hrvatskog proleća“, te podmetanje bombe u JAT-ov avion 1972.
Ustaški teroristi Tomislav Rebrina, Nikola Lisac i Rudolf Prskalo, članovi druge ustaške organizacije (Hrvatsko revolucionarno bratstvo) su 15. septembra 1972. oteli SAS-ov avion (na liniji Geteborg-Stokholm sa 86 putnika) i zahtevali oslobođenje ubica Rolovića, Barešića i Brajkovića, i dobili drugi avion i 500 000 švedskih kruna kojim su odleteli u Španiju. Španija je odbila ekstradiciju otmičara i ubica Švedskoj. Otmičarima je sudio vojni sud Prve vazduhoplovne vojne oblasti u Madridu gde su svi otmičari dobili po 12 godina zatvora. Po odsluženju 3,5 godina su bili pomilovani i bilo im je dopušteno da se nastane u Španiji. Ubice Rolovića su prebačene iz Madrida u Paragvaj.[15][16][17]
Otpor je publikovao svoj list, Drina.[18] Ova teroristička organizacija se rasformirala 1991. godine po proglašenju Republike Hrvatske.
Reference uredi
- ^ a b Janke & Sim 1983, str. 113.
- ^ Krizman 1986. sfn greška: više ciljeva (2×): CITEREFKrizman1986 (help)
- ^ 706 F.2d 42 13 Fed. R. Evid. Serv. 421 UNITED STATES of America, Appellee, v. Milan BAGARIC, Mile Markich, Ante Ljubas, Vinko Logarusic, Ranko Primorac, and Drago Sudar, Defendants-Appellants, Pristupljeno 20. 4. 2013.
- ^ Wolf 1989, str. 30.
- ^ Bellamy 2004, str. 93.
- ^ Marin Sopta: Vizionarskim idejama protiv umjetnoga jedinstva, Vjesnik (Zagreb), 18. listopada 2004.
- ^ Erasmus: časopis za kulturu demokracije, Issues 1-4 Erasmus Gilda, (1993). str. 14
Ideju pomirenja između ustaša i partizana prvi je 1964. godine iznio Maks Luburić u svojoj "Adresi Izmirenja Hrvatskog Narodnog Odpora sa Hrvatskim Partizanima" - ^ Globus, Issues 474-481 Globus International d.d., (2000). str. 92: Dr. Franjo Tudjman u Torontu, Kanada - Politika hrvatskog nacionalnog izmirenja
- ^ Socialist thought and practice, Issues 1-7, 1981 pp. 52.
- ^ Degenhardt & Day 1983, str. 64.
- ^ Wilkinson 1979, str. 11.
- ^ 592 F.2d 13: United States of America, Plaintiff-appellee, v. Zvonko Busic, Julienne Busic, Petar Matanic, Frane Pesut,defendants-appellants :: US Court of Appeals Cases :: Ju..., Pristupljeno 1. 4. 2013.
- ^ Anderson & Anderson 2009, str. 129–130.
- ^ Hockenos 2003, str. 23.
- ^ Hronika međunarodnih događaja, Institut za međunarodnu politiku i privredu, Beograd 1972 str. 3006
- ^ Boletâin oficial del estado: Gaceta de Madrid, Part 1, 1975 str. 3060
- ^ Nova Hrvatska, Nova Hrvatska, 1979 str 145
- ^ Grubisa, Damir (14. 01. 1989). „Yugoslavia Ad Came From Nazi Terrorists”. New York Times.
Literatura uredi
- Degenhardt, Henry W.; Day, Alan John (1983). Political dissent: an international guide to dissident, extra-parliamentary, guerrilla, and illegal political movements. Gale Research Company. ISBN 978-0-582-90255-8.
- Hockenos, Paul (2003). Homeland Calling: Exile Patriotism & the Balkan Wars. Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-4158-5.
- Bellamy, Alex J. (2004). The Formation of Croatian National Identity: A Centuries-Old Dream?. Manchester University Press. str. 93. ISBN 978-0-7190-6502-6.
- Wolf, John B. (1989). Antiterrorist Initiatives. Plenum Press. str. 30.
- Wilkinson, Paul (1979). Terrorism: International Dimensions, Answering the Challenge. Institute for the Study of Conflict.
- Janke, Peter; Sim, Richard (1983). Guerrilla and Terrorist Organizations: a World Directory and Bibliography. Harvester Press. ISBN 978-0-02-916150-0.
- Krizman, Bogdan (1978). Ante Pavelić i ustaše. Zagreb: Globus. ISBN 978-86-343-0130-4.
- Krizman, Bogdan (1986). Pavelić između Hitlera i Musolinija. Zagreb: Globus.
- Krizman, Bogdan (1986). Pavelić u bjekstvu. Zagreb: Globus.
- Anderson, Sean K. (2009). Historical Dictionary of Terrorism. Scarecrow Press, Incorporated. ISBN 978-0-8108-5764-3.