Crkva Preobraženja Gospodnjeg u Sokobanji

Crkva Preobraženja Gospodnjeg
Crkva Preobraženja Gospodnjeg
Opšte informacije
Mesto	Sokobanja
Opština	Sokobanja
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Nepokretno kulturno dobro
Vreme nastanka	1894.
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš

Crkva Svetog Preobraženja Gospodnjeg nalazi se u strogom centru Sokobanje na mermernom šetalištu. Jedna je od najznačajnijih u sokobanjskom kraju i najposećenija u ovom delu Eparhije timočke.

Istorija uredi

Bista Mitropolita Mihaila u porti crkve

Prema zapisima u „Spomenici Timočke Eparhije 1834-1934”, pre oslobađanja od Turaka, crkva je imala bogomolju, jer je imala sveštenika.

Građena je osam godina, od 1884.-1892. pod rukovodstvom arhitekata Svetozara Ivačkovića i Dušana Živadinovića a kao zadužbina Mitropolita Mihaila svom rodnom kraju.

Sagrađena je 1892. godine. Gradili su je italijanski majstori, prema nacrtu arhitekte Svetozara Ivačkovića. Autor ikonostasa nije poznat ali se zna da je nastao krajem 19. i početkom 20. veka.

Pokretač radova i veliki donator crkve bio je srpski mitropolit gospodin Mihailo, koji je po rođenju Sokobanjčanin. Pored crkve mitropolit izgradio je osnovnu školu 1894. godine i osnovao prvo ekološko društvo 1895. godine pod nazivom „Društvo za unapređenje i ulepšanje Sokobanje i okoline”.^[1]

U porti crkve nalazi se njegova bista.

Stil gradnje uredi

Crkva je sagrađena u srpsko-vizantijskom stilu. Zidana je naizmeničnim ređanjem redova oker žute i crvene boje opeke, dok danas ima belu fasadu.

Dužina od ulaza u crkvu do kraja oltarskog dela, je istovetna visini crkve do podnožja krsta na kupoli i iznosi 20 metara. Zvonara je odvojena od crkve i sagrađena je 1936. godine.

Poseduje dobro sačuvanu arhivu od 1835. godine. Kao poklon sa originalnim potpisom kneza Miloša u arhivi se nalazi i Jevanđelje iz 1836. godine. ^[2]

Jedina arhiva koja nedostaje potiče iz perioda od 1912. do 1918. godine kada su bugarske okupacione snage spalile crkvene spise iz tog perioda. ^[3]

Ime je dobila po datumu rođenja Mitropolita Mihaila koji je rođen na dan Preobraženja Gospodnjeg 19. avgusta 1826. godine.

Ova crkva je posvećena prazniku Preobraženje Gospoda Isusa Hrista.

Osveštenje uredi

Crkva je osveštana aprila 1892. godine na Uskrs. Svečanom činu prisustvovao je ruski grof Todor Kotov. Ovom prilikom crkvi je darivao dva Jevanđelja i putir. ^[4]

Obnova crkve uredi

Sa blagoslovom Episkopa timočkog g. Ilariona, na crkvi Preobraženja Gospodnjeg u izvedeni su radovi na ranoviranju njene spoljašnosti.

Urađena je nova fasada kao i zamena dugogodišnje stolarij. Najveći deo sredstava obezbedila je Crkvena opština Sokobanja dok je deo sredstava izdvojen je iz budžeta Opštinske uprave. Postavljanje novih ulaznih vrata bili su donacija gospodina Gorana Stojanovića, predsednika Crkvene opštine Sokobanje. ^[5]

Verovanja uredi

Veruje se da sokobanjska Crkva Svetog Preobraženja Gospodnjeg ima tri zvona. Tu zabunu napravila je pripovetka Stojana Živadinovića pod imenom „Zvona” u zbirci pripovedaka „Ispod Ozrena”. U njoj se opisuje njegovo zabavljanje sa klisarevom ćerkom, i pominju tri zvona. Problem se javlja jer su u toku 20. veka dva zvona pretopljena u jedno.^[6]

U crkvi postoji knjiga za posetioce. Knjiga je stalno otvorena i dostupna. Vernici u njoj upisuju svoje želje i molbe Bogu. Postoji verovanje da se svaka napisana želja ispunjuje. Kada se jedna knjiga popuni, postavlja se naredna. Sve knjige pune zapisa čuvaju se u aphivi crkve.