Crkve opštine Lebane

Opština Lebane nalazi se na jugu Srbije, u Jablaničkom okrugu. Opština broji dvanaest crkava, od kojih je jedna u Lebanu, a to je crkva Svetog Jovana Krstitelja, dok se ostale nalaze u selima u okolini grada.

Popis crkava

Slika	Ime	Lokacija	Izgradnja	Koordinate	Opis
	Crkva Usekovenja glave Svetog Jovana Krstitelja	Lebane	1932.	42° 55′ 03″ S; 21° 44′ 09″ I	Na uzvišenom platou u centru Lebana nalazi se kolosalna građevina u vizantijskom stilu — hram koji 11. septembra obeležava sećanje na usekovanje glave Svetog Jovana Krstitelja. Sagrađen je 1932. godine na inicijativu lebanskog senatora Milutina Dragojevića, koji je kod kralja Petra I Karađorđevića izdejstvovao sredstva za izgradnju. Osvećenje hrama vršio je Episkop niški gospodin dr Jovan u sasluženju 21. sveštenika 1946. godine. Zanimljive su prelepe freske i ikone, kao i betonski ikonostas, koji krase unutrašnjost hrama. Na ulazu u hram je dograđen zvonik, a sa južne strane je ukopana kripta za ktitora i spomen kosturnica za poginule u Balkanskim ratovima.
	Crkva Svete Mučenice Paraskeve u Bošnjacu	Bošnjace	16. vek		Crkva svete Petke, najstarija u opštini, nalazi se u Bošnjacu. Sagrađena je početkom 16. veka, a stradala 1941. godine. Ova crkva je karakteristične arhitekture — ukopana je ispod nivoa zemlje, na način kako se to činilo pri gradnji pravoslavnih hramova u vreme turske opsade. Uz crkvu su sagrađena i tri konaka: prvi 1860, drugi 1879/1881. i treći 1897. godine. U prvom je bila škola manastirskog metoda, a u drugom je neko vreme načelstvo sreza jablaničkog imalo svoje kancelarije. Debeli dugački zid od nepečene zemlje koji opasuje crkvu i pored kojeg se proteže seosko groblje sagrađen je 1872. godine. U vezi sa ovom crkvom pominje se i antiminis osvećen od strane patrijarha Arsenija IV i nekakvo rukopisno jevanđelje — crkvene stvari odnesene od strane nekih episkopa prilikom vizitacije 1887. godine. Za pomenute stvari se i danas ne zna gde se nalaze.
	Crkva prenosa moštiju Sv. Nikolaja Mirlikijskog u Prekopčelici	Prekopčelica	1873.		Nadomak Caričinog Grada, u selu Prekopčelica, nalazi se izuzetno stara crkva sa jedinstvenim ikonostasom i živopisom ličnog pečata neukog majstora. Crkva je podignuta 1873. godine, a osvećena 28. avgusta, na Veliku Gospojinu. Toga dana se slavi seoska slava, režu zaveštani kolači i održava veliki narodni sabor.
	Crkva Svetog Ilije u Štulcu	Štulac			Crkva Svetog Ilije nalazi se u selu Štulac i pripada ataru arheološkog lokaliteta Caričin grad. Najverovatnije njeni temelji datiraju iz šestog veka, a obnovljena je 1836. godine, nakon čega su je održavali meštani. U porti crkve je jedna oronula zgrada koju su gradili meštani 1836. godine, a koja je služila za okupljanje ljudi i održavanje pomena umrlima koji su sahranjeni na groblju pored crkve. Zvono sa zvonare ove crkve je bilo poklon sa imenom i prezimenom darodavca — Kralja Petra prvog Karađorđevića, sa njegovim žigom. Drugog avgusta je narodni sabor, seoska slava i litije.
	Vidovdanska crkva u Bačevini	Bačevina			Bidovdanska crkva nalazi se u selu Bačevina, nju održavaju meštani sela. Oni se oko crkve u veselju okupljaju na dan 28. jun, kada proslavljuju Vidovdan.
	Crkva Svetog velikomučenika Prokopija u Šumanu	Šumane	1877.		Hram Svetog Velikomučenika Prokopija podignut je u Šumanu na grobovima poginulih oficira i vojnika u ratu protiv Turaka 1876/77. godine, od kojih 3 groba i danas stoje ispred crkve. Hram je u Drugom svetskom ratu pretrpeo znatna oštećenja, nakon čega su ga obnovili predsednik crkvene opštine Toma Nikolić i starešina crkve prota Nikola Dimitrijević, a sve zahvaljujući prilozima vernika. Hram je doživeo još jedno stradanje 1965. godine, kada je noću obijen i iz njega odneto 14 ikona. Oko ovog hrama se 21. jula okupi više hiljada pravoslavnih vernika.
	Crkva Prepodobne Mati Paraskeve Svete Petke u Popovcu	Popovce	2007.		Nalazi se u Popovcu. Ne zna se kada je podignut prvobitni hram. Današnji hram podignut je na temeljima starijeg 2007. godine. Priloge za građenje ove crkve davali su i meštani drugih sela iz poštovanja prema ovom svetom mestu. 24. juna 1947. godine bilo je sušno proleće te su svi usevi bili ugroženi. U selu Gornjem Vranovcu, koje je odmah ispod sela Popovca skupila se jedna manja grupa seoskih đilkoša i pokvarenih mladića te su uhvatili kerušu, vezali joj ikonu Presvete Bogorodice o vrat i vodili je selom, da bi se pseto mesto njih molilo za kišu, skrnavili lik i ime Presvete Bogorodice. Tog istog dana zavladalo je strašno nevreme u tom kraju i sruči se velika provala oblaka više ovog sela i sa velikog brda naleti veliki slap vode koji je nosio drvlje i kamenje pravo na kapelu Popovačku. Kada je došla ova stihija do kapele, podvojila se levo i desno, te se oko kapele stvorilo čitavo brdo od nanosa koji je ova stihija nosila sa sobom, a kapela ostala pošteđena. Na pragu kapele bilo je testiče sa čistom bunarskom vodom i ono je ostalo nedirnuto, niti je u kapelu ušlo ni kap vode. Oko kapele je ostao pravi pustoš. Više kapele livada i ispod kapele njive bile su potpuno prekrivene nanosom i muljem. Ova stihija sručila se na selo Gornje Vranovce odnevši nekoliko zgrada, utopila se tri lica i zasula najplodnije zemljište muljem i šljunkom, pričinivši neprocenjivu materijalnu štetu.
	Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Grgurovcu	Grgurovce	1925.		Podignuta je 1925. godine u Grgurovcu, ali još uvek nije dovršena, niti je unutrašnjost ukrašena. Posebna je stoga što svake godine 28. avgusta veliki broj meštana i vernika donosi zaveštane kolače na rezanje. Ovo je jedina crkva u lebanskoj parohiji u kojoj se o seoskoj slavi sa sveštenikom nose litije oko crkve sve do zavetne kruške u crkvenom dvorištu, onako kako su to činili i njihovi prethodnici.
	Crkva Preobraženja Gospodnjeg u Klajiću	Klajić	1916.		Nalazi se u Klajiću, a podignut je 1916. godine od sredstava koja su darivali meštani. Nekada je bila parohijska crkva u kojoj je stanovalo sveštenstvo, ali, usled velike depopulacije, danas u njoj nema ni venčanja, ni krštenja. Postoji predanje da izvor crkvene vodice ima lekovita svojstva, te ga vernici rado zahvataju i piju. Sabor i crkvena slava je 19. avgusta.
	Crkva Svetog Nikolaja u Lipovici	Lipovica	1915.		Hram je podignut u selu Lipovica 1915. godine, trudom i sredstvima meštana, a osvećen je 26. jula 1915. godine, rukom episkopa niškog Dositeja Vasića. Na ovaj dan se i danas održava narodni sabor u porti. Nekad je ovo bila parohijska crkva kada je tu stanovao sveštenik. Ima prelep ikonostas i vredne bogoslužbene knjige.
	Crkva Svetog Velikomučenika Prokopija u Radevcu	Radevce	1919.		Nalazi se u selu Radevce. Građen je 1919. godine i osvećen 21.jula kada se proslavlja ime ovog sveca. U njegovoj neposrednoj blizini nalazi se spomen-česma, takozvana Radevačka česma sa izuzetno lepom vodom za piće.
	Crkva Svetog Pantelejmona u Rafuni	Rafuna	1900.		Izgrađena 1900. godine u selu Rafuna. Ima prelep visoki ikonostas, vredne bogoslužbene knjige i crkvene sasude. Devetog avgusta se ovde proslavlja ime Svetog Pantelejmona. Trenutno se obnavlja.

Vidi još

• Arhijerejsko namesništvo jablaničko
• Manastiri i crkve Južne i istočne Srbije

Spoljašnje veze

• Lebane - sedište parohija
• Istorija i kulturno nasleđe opštine Lebane