Čaršijska džamija (Prijedor)

Čaršijska džamija je džamija koja se nalazi u prijedorskom naselju Čaršija u centru grada.

Čaršijska džamija u Prijedoru
Čaršijska džamija
Osnovne informacije
Lokacija	Prijedor Republika Srpska, BiH
Država	Bosna i Hercegovina
Specifikacije
Dužina	11,25 m
Širina	16,73 m
Broj minareta	1
Visina minareta	20 m

Opšte informacije

Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine, na sednici održanoj od 4. do 8. marta 2003. godine donela je odluku da se džamija i groblje uz džamiju proglase za Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine. Ovu odluku Komisija je donela u sledećem sastavu: Zejnep Ahunbaj, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsedavajući), Ljiljana Ševo i Tina Njik.

Istorijat

Nije poznato kada je džamija u Prijedoru podignuta. Na hronogramu iznad ulaznih vrata pominju se 1840. i 1904. godina kao godine u kojima je džamija obnavljana. Najstariji sačuvani zapis datira iz 1832. godine. Dana 30. maja 1992. godine Čaršijska džamija je zapaljena i srušena, a na njenom mestu je napravljen park. Ponovo je izgrađena 2008. godine u prvobitnom obliku i položaju. Obnova je trajala između četiri i pet godina, a pomognuta je sredstvima Prijedorčana i Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini.

Opis

Džamija je jednoprostorna, spoljašnjih gabaritnih dimenzija 11,25 h 16,73 m, a ima dva pojasa prozorskih otvora. Zidana je od kamena. Srednji deo ulazne fasade je istaknut plitkim rizalitom, a u nivou etaže mahvila izveden je dekorativni venac u vidu niza lukova koji svojom plastikom odstupaju od pozadine. Način na koji je naglašena ulazna partija, kao i prisustvo potkovičastih lukova na prozorima, ukazuju da je fasada, a i sam objekat, doživeo određene transformacije i izmene u austrougarskom periodu. Ulazni portal vrata zasveden je polukružnim lukom.

Ukupna visina munare je 20 metara (merena od nivoa drvene plafonske konstrukcije do alema munare). Munara u osnovi jednakostraničnog četrnaestougaonika širine je 1,60 m u dnu, na galeriji 1,30 m, a pri vrhu, ispod kupe je široka 1,10 m. Srednji drveni jarbol je postavljen u osovini prednjeg desnog drvenog stuba koji nosi mahfil. Munara je izvedena od 14 drvenih rubnih stubova koji su zakošeni sa spoljne strane, a poprečni presek ovih drvenih stubova se postepeno sužavao idući od baze munare prema njenom vrhu. U enterijeru se nalazi mihrab, member, ćurs i mahfil.

Mahvil se oslanja na dva reda drvenih stubova sa sedlima, a ispod dubokog mahfila, na koti centralnog prostora, nisu izvedene sofe sa ogradom, jer se želelo da ostvari jedinstvo unutarnjeg prostora. Sa mahfila se drvenim merdevinama penjalo na munaru. Mihrab, gabaritnih dimenzija 100 h 270 cm, je izveden u formi niše, eleptičnog udubljenja, nadsvedene prelomljenim lukom, a ukrašena sa dva horizontalna pojasa trouglastih ukrasa postavljenih u podnožju prelomljenog luka.