Читач (film)
Čitač (engl. The Reader, nem. Der Vorleser) je američko-njemački film iz 2008. u režiji Stivena Doldrija. Scenario je napisao Dejvid Her prema istoimenom književnom djelu Bernarda Šlinka.
| Čitač | |
|---|---|
 Filmski poster | |
| Izvorni naslov | Čitač |
| Žanr | drama |
| Režija | Stiven Doldri |
| Scenario | Dejvid Her |
| Producent | Entoni Mingela Sidni Polak Skot Rudin |
| Glavne uloge | Kejt Vinslet Rejf Fajns David Kros Aleksandra Marija Lara Lina Olin |
| Muzika | Niko Mjuli |
| Direktor fotografije | Kris Mengiz Rodžer Dikins |
| Montaža | Kler Simpson |
| Producentska kuća | The Weinstein Company |
| Godina | 2008. |
| Trajanje | 124 minuta |
| Zemlja |  SAD Njemačka |
| Jezik | engleski |
| Budžet | 32 miliona dolara |
| Zarada | 108,4 miliona dolara |
| Veb-sajt | thereader-movie |
| IMDb veza | |
Priča prati Mihaela Berga, berlinskog advokata koji je kao tinejdžer krajem 1950-ih imao ljubavnu vezu sa starijom ženom, Hanom Šmic, za koju se osam godina kasnije saznalo da je bila čuvar u logoru Aušvic. Berg kao student prava prati Hanino suđenje, ali se ne usuđuje otkriti njenu tajnu, koja bi joj mogla pomoći u sudskom procesu.
Glavne zvijezde filma se Kejt Vinslet i gotovo anonimni, mladi njemački glumac David Kros.[1] Vinsletova je za svoju ulogu dobila brojne pohvale i nagrade, uključujući i Oskara za najbolju glavnu glumicu za 2008.
Film je posvećen Entoniju Mingeli i Sidniju Polaku, producentima filma koji su preminuli prije njegove premijere.
Radnja uredi
Radnja počinje 1995. u Berlinu. Sredovečni advokat Mihael Berg (Rejf Fajns) prisjeća se svog djetinjstva 1958. godine. Petnaestogodišnji Mihael (David Kros) izlazi iz tramvaja jer se ne osjeća dobro te luta ulicama. Hana Šmic (Kejt Vinslet), 36-godišnja kondukterka iz tramvaja, pomogne mu i odvede ga kući. Mihaelu je dijagnostikovan šarlah te mora mirovati tri mjeseca. Nakon što se oporavio, posjećuje Hanu kako bi joj se zahvalio za pomoć. Međutim, ona ga zavede i oni započinju ljubavnu vezu.
U stanu u kojem žive Mihael Hani čita razna književna djela o kojima uči u školi, između ostalog Homerovu "Odiseju", Tvenove "Pustolovine Haklberi Fina" i Čehovu pripovijetku "Dama sa psom". Mihael se zaljubi u Hanu, no ona jednog dana jednostavno nestane bez traga.
Radnja dalje prati Mihaela kao studenta prava na univerzitetu Hajdelberg, godine 1966. Studenti profesora Rola (Bruno Ganc), preživjelog logoraša, prisustvuju suđenju članicama SS odreda, koje su dopustile da 300 jevrejskih logorašica izgori u zapaljenoj crkvi, nakon evakuacije Aušvica 1944. Mihael na svoj užas otkriva da je Hana jedna od optuženih. Pod utiskom tog saznanja, posjećuje Aušvic te nijemo razgleda barake i plinske komore.
Ključni svjedok tužilaštva na suđenju je Ilana Mater (Aleksandra Marija Lara), autorka knjige u kojoj je opisala kako su ona i njena majka preživjele logor. Nakon njenog dokaza, Hana priznaje da je kao stražar u logoru vršila odabir kojih će deset žena umrijeti taj mjesec. Takođe se sazna da je Hana zahtijevala od nekih logorašica da joj čitaju. Nakon što je optužena da je sastavila izvještaj o požaru, koji tužilaštvu služi kao krunski dokaz o njezinoj krivnji, Hana prvobitno to pobija, a poslije priznaje da ga je sastavila. Nakon čitanja presude, ostale su čuvarke osuđene na po nekoliko godina, a Hana na doživotni zatvor.
Istina je ipak drugačija, a to tada shvata i Mihael: Hana je nepismena i radije će provesti život u zatvoru, nego to priznati. Mihael nema hrabrosti da iznese činjenice koje bi spasile Hanu, jer bi time i njihova veza izašla na vidjelo. On se ženi kolegicom s fakulteta Marhom (Karoline Herfurt) i s njom ima kćer. Nakon nekoliko godina se razvodi, ne uspjevši sa suprugom ostvariti bliskost zbog emotivnih rana iz prošlosti. Nakon selidbe pronalazi knjige iz perioda kada je bio u vezi sa Hanom; počinje ih snimati na kasetofon i slati trake Hani u zatvor. Na taj način Hana nauči čitati i pisati i počinje slati pisma Majklu, no on joj ne otpisuje niti je posjećuje.
Godine 1988. socijalna radnica posjećuje Mihaela, kako bi ga zamolila da pomogne Hani da se snađe u spoljašnjem svijetu, pošto je odslužila svoju kaznu. Mihael nerado pristaje i posjećuje Hanu u zatvoru, no daje joj do znanja da ne želi imati nikakav kontakt s njom. Veče prije izlaska iz zatvora Hana se objesila u svojoj ćeliji.
Mihael putuje u Njujork, gdje se sreće sa Ilanom (Lina Olin), kojoj priznaje svoju vezu sa Hanom te činjenicu da je ona bila nepismena, kao i da je u oproštajnom pismu ostavila svoju ušteđevinu Ilani. Ilana odbija novac, ali predlaže da ga Mihael uplati na račun neke organizacije za borbu protiv nepismenosti.
Na kraju filma Mihael sa ćerkom Julijom posjećuje Hanin grob i Juliji prvi put priča svoju životnu priču.
Glumci uredi
- Kejt Vinslet kao Hana Šmic
- Rejf Fajns kao Mihael Berg
- David Kros kao mladi Mihael Berg
- Aleksandra Marija Lara kao mlada Ilana Mater
- Lina Olin kao Ilana Mater/Roze Mater
- Bruno Ganc kao profesor Rol
- Karolin Herfurt kao Marta
Produkcija uredi
U aprilu 1998. producentska kuća Miramaks je otkupila prava za ekranizaciju romana Bernarda Šlinka.[2] U međuvremenu se Vajnstin kampani odvojio od Miramaksa i 2007. započeo pripreme za snimanje filma. Za reditelja je odabran Englez Stiven Doldri, a za glavnog glumca Rejf Fajns.[3][4] Doldri je iza sebe imao hvaljene filmove Bili Eliot i Časovi. Za glavnu 2ensku ulogu angažovana je Nikol Kidman, budući da je Kejt Vinslet, zbog obaveza, odbila ponudu.[5] U januaru 2008. Kidmanova je napustila projekat zbog trudnoće, pa je Vinsletova prihvatila ponovnu ponudu.[6]
Film je sniman na lokacijama u Nemačkoj i Poljskoj, a poslednji kadrovi su snimljeni 14. jula 2008. u Kelnu.[7] Nemačka vlada je u produkciji filma učestvovala sa 718.752 dolara.[8], a u Nemačkoj je za snimanje filma ukupno skupljeno 4,1 milion dolara[9]
U početku je zamišljeno da se film snima na nemačkom jeziku, ali je Bernard Šlink insistirao na engleskom jeziku kako bi se naglasila univerzalnost teme. Reditelj Doldri i scenarista Her putovali su sa Šlinkom na mjesta iz romana, gledali dokumentarne filmove o posleratnom razdoblju i čitali knjige o ženskim SS-ovim čuvarima logora. Svi glumci u filmu govore engleski sa nemačkim naglaskom, kako bi se uskladili sa Dejvidom Krosom, koji je engleski naučio isključivo za potrebe filma.[5]
Tokom snimanja, Kris Menges je zamenio Rodžera Dikinsa kao glavnog snimatelja, a producent Skor Rudin napustio je projekat zbog sukoba oko datuma izlaska filma, te je izbačen iz špice.[10]
Muzika uredi
Autor muzike za film je mladi američki kompozitor Niko Mali, koji je na većem dijelu muzičke podloge koristio klavirsku muziku upotpunjenu gudačima, flautama i oboama. Muzika, koja je nenametljiva i diskretno prati radnju filma,[11] dobila je najbolje recenzije kritičara.[12]
Reakcije uredi
Kritike uredi
Vinslet je za svoj nastup dobila mnoge pohvale, iako su neki kritičari smatrali da je ta uloga slabija od one u Revolucionarni put.[13]
Zarada uredi
Film je u američka bioskope stigao 10. decembra 2008. i u prva tri dana prikazivanja zaradio 168.051 dolar. U svetsku distribuciju krenuo je 30. januara 2009. te je do 15. marta zaradio 59.558.836 dolara širom svijeta.[14]
Kućna izdanja uredi
Film se na DVD-u pojavio 14. aprila, a u Blu-ray formatu 28. aprila 2009.[15]
Reference uredi
- ^ U krevetu s Kejt Vinslet[mrtva veza], Deutsche Welle
- ^ Roman, Monica. „Miramax books 'Reader'”. Variety.
- ^ Fleming, Michael. „Kidman, Fiennes book 'Reader' gig”. Variety.
- ^ Koehl, Christian. „Senator inks rights to 'Reader'”. Variety.
- ^ a b Kaminer, Ariel. "Translating Love and the Unspeakable.", New York Times.
- ^ Meza, Ed; Fleming, Michael. „Winslet replaces Kidman in 'Reader'”. Variety.
- ^ „Gestern letzter Dreh für 'Der Vorleser'”. Sächsische Zeitung.
- ^ Meza, Ed. „'Reader' receives German funds”. Variety.
- ^ Meza, Ed. „Nicole Kidman quits 'Reader'”. Variety.
- ^ Thompson, Anne. „Scott Rudin leaves 'The Reader'”. Variety.
- ^ Nico Muhly - The Reader Soundtrack Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. mart 2009), Pristupljeno 30. 4. 2013.
- ^ The Reader - Nico Muhly Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. april 2009), Pristupljeno 30. 4. 2013.
- ^ Ledger Oscara dobiti mora Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. septembar 2015), slobodnadalmacija.hr
- ^ „The Reader (2008)”.
- ^ VideoETA - The Reader[mrtva veza], Pristupljeno 30. 4. 2013.
Spoljašnje veze uredi
- Službena stranica (jezik: engleski)
- Čitač na sajtu IMDb (језик: енглески)
- Žena kojoj sam čitao на сајту Rotten Tomatoes (језик: енглески)
- Žena kojoj sam čitao на сајту Box Office Mojo (jezik: engleski)
