Franjo Jenč (mlađi) (Zemun, 20. mart 1867 — Zemun, 15. novembar 1967) bio je arhitekta i građevinar. Projektovao je i sagradio preko 100 objekata, od čega većinu u Zemunu.

Franjo Jenč (mlađi)
Лични подаци
Датум рођења(1867-03-20)20. март 1867.
Место рођењаZemun, Austrijsko carstvo
Датум смрти15. novembar 1967.(1967-11-15) (100 god.)
Место смртиZemun, SFR Jugoslavija

Biografija

уреди

Obrazovanje

уреди

Franjo Jenč rođen u naturalizovanoj porodici, od oca Franje, zidarskog majstora i majke Eve Ebel. Prva tri razreda osnovne škole pohađao je u franjevačkom samostanu, a četvrti u Opštoj školi u Zemunu. Kasnije je upisao gimnaziju, takozvanu Malu realku koja se nalazila na istom mestu, a koja je kasnije premeštena u zgradu Velike realke, u zemunskom Gradskom parku.[1] U gimnaziji je prvi put do izražaja došao Jenčev talenat za crtanje; predmet crtanje mu je predavao akademik Aleksandar Mašić, a Jenč je postizao ocenu 1, koja je tada bila najviša.

Nakon gimnazije, Jenč je dve godine radio kao zidarski pomoćnik, a 1889. godine otišao je u Salcburg gde je, takođe, sticao praksu i slušao večernja predavanja u građevinskoj školi. Godine 1894, otišao je u Zagreb i položio ispit za ovlašćenog građevinskog majstora.

Karijera

уреди
 
Zgrada Pošte u Zemunu

Jenčev prvi samostalni rad bila je zgrada Srpskog doma u Sremskoj Mitrovici. Oženivši se sledeće godine, projektovao je i izgradio jednospratnu porodičnu kuću u Svetosavskoj ulici 19 u Zemunu. Tada je počeo najplodniji period njegove karijere koji je trajao do 1913. godine. U početku, do 1906. godine, upotrebljavao je barokne i renesansne motive, sa dubokom dekorativnom plastikom i detaljima karakterističnim za klasičnu umetnost. Kasnije, do 1911, njegov stil je postao slobodniji, uz korišćenje stilizovanih geometrijskih i floralnih motiva. Dela iz ovog perioda nastala su pod uticajem secesijskog stila. U poslednjoj etapi ovog perioda, Jenč je skoro sasvim odbacio ukrasne elemente na fasadama i pojednostavio je svoj stil, približavajući se tako modernim arhitekturnim trendovima.

Kao najznačajnija Jenčeva dela građena prema tuđim planovima izdvajaju se zgrada Pošte iz 1896, zgrade Železničke škole iz 1906. i Srpskog doma iz 1909. godine, sva u Zemunu. Nakon Drugog svetskog rata, Jenč je radio u zemunskom pogonu građevinskog preduzeća „Komgrap“ i 1946. godine.

Prema nacrtima arhitekte Rajka Talića, sin graditelja Franje Jenča, arhitekta Franjo Jenč, obnovio je bombardovanjem oštećenu zgradu Narodnog odbora, na uglu Magistratskog trga i Preradovićeve ulice u Zemunu. Zgrada je tada povećana za jedan sprat i proširena do ugla sa Preradovićevom ulicom, a u njoj se danas nalazi Skupština opštine Zemun.

Privatni život

уреди

Jenč se, 1895. godine, oženio Jozefinom Čermak, Rumunkom češkog porekla, s kojom je imao šestoro dece. Njihov sin Franja je takođe studirao arhitekturu, u Beču i Prag. Krajem treće i tokom četvrte decenije dvadesetog veka arhitekta Franjo Jenč izgradio je veliki broj zgrada u Zemunu i Beogradu, primenjujući stil moderne arhitekture, po čemu su ovi objekti posebno prepoznatljivi. Posle rata, arhitekti Franji Jenču je bilo onemogućeno da radi (posebno mu je zamerano participiranje u vlasti tokom Drugog svetskog rata), pa je svoju karijeru završio u Priboju, gradeći industrijske komplekse i slične objekte. Porodična kuća Jenčovih u Zemunu porušena je pri izgradnji trafostanice, tokom šezdesetih godina. Tada je propala i sva vredna dokumentacija o radu ovog arhitekte.

Važnije građevine

уреди
 
Mapa Jenčevih građevina u Starom jezgru Zemuna

Iako se pretpostavlja da je Jenč projektovao i izgradio oko 100 objekata, njegov opus još uvek nije sasvim istražen. Ovo su neka dela koja je izgradio u Zemunu:

Radovi po sopstvenim projektima

уреди
  • Kuća Franje Jenča – Svetosavska ulica 19
  • Kuća Jelene Jovanović – Gospodska ulica 17
  • Kuća Magdalene Osvald – Glavna ulica 4
  • Harastijeva kuća – Bežanijska ulica 34
  • Kuća apotekara Štrajma – Bežanijska ulica 16
  • Kuća Katarine Marković – Glavna ulica 12
  • Kuća Franje Jenča – Ulica Stevana Markovića 4–8[2]
  • Kuća Mavre Bindera – Ulica dr Petra Markovića 4
  • Rekonstrukcija kuće Kalmine Levi – Dubrovačka ulica 11
  • Rekonstrukcija kuće fotografa Gatera – Glavna ulica 20

Radovi po tuđim projektima

уреди
  • Zgrada Pošte – Glavna ulica 8
  • Zgrada Električne centrale – Kej oslobođenja 15
  • Put SurčinBoljevci
  • Srpski dom – Svetosavska ulica 22
  • Kuća Milana Janče – Gospodska ulica 9
  • Zgrada Skupštine opštine Zemun – Magistratski trg 1 (arh. Franjo Jenč)
  • Zgrada Vodne zajednice – Avijatičarski trg 10

Saradnja sa drugim arhitektima

уреди
  • Zgrada Komande vazduhoplovstva u Zemunu (arh. Franjo Jenč, sa arh. Dragišom Brašovanom)

Galerija

уреди

Prva etapa (1895–1906)

уреди

Druga etapa (1906–1911)

уреди

Treća etapa (1911–1913)

уреди

Građevine izgrađene prema tuđim projektima

уреди

Napomene

уреди
  1. ^ Danas se u toj zgradi nalazi Zemunska gimnazija
  2. ^ Na njenom mestu se danas nalazi parkiralište kod soliterâ u Karađorđevoj ulici

Vidi još

уреди

„Hrvatska revija“ - „Hrvatska strana Zemuna“ Архивирано на сајту Wayback Machine (28. август 2012)