Портал:Film/Izabrana biografija

Januar

Marlen Ditrih (nem. Marlene Dietrich; Berlin, 27. decembar 1901 — Pariz, 6. maj 1992) je bila američka glumica i pevačica, nemačkog porekla. Filmsku karijeru počela je dvadesetih godina prošlog veka, da bi za deset godina postala jedna od najcenjenijih i najtraženijih glumica, kao i najplaćenija kabaretska igračica na svetu. Ostvarila je zapažene uloge u filmovima Plavi anđeo, Žena za kojom se čezne, Šangaj ekspres, Đavo je žena i Plava venera, kao i u filmu Maroko za koji je bila nominovana za Oskara za najbolju glavnu glumicu.

Marlen je bila veoma intrigantna žena. Za nju se vezuju ljubavne afere sa Čarlijem Čaplinom, Kirkom Daglasom, Frankom Sinatrom, Ernestom Hemingvejem, Garijem Kuperom, Džonom Vejnom, Remarkom i Hamfrijem Bogartom. Deklarisala se kao biseksualka i privlačila ogromnu pažnju noseći muško odelo. Veruje se da je bila u vezi sa Edit Pjaf i Gretom Garbo.

Ditrihova je prva Nemica koja je uspela da postane zvezda u Holivudu i doživela svetsku slavu. Američki filmski institut je proglasio za jednu od najvećih filmskih zvezda svih vremena.

Februar

Džudi Garland (engl. Judy Garland; rođena kao Franses Etel Gam (енгл. Frances Ethel Gumm); 10. jun 1922 — 22. jun 1969) je bila američka glumica i pevačica. U karijeri dužoj od 45 godina proslavila se ulogama u filmskim mjuziklima i dramama, a zatim i kao pevačica. Osvojila je Oskar za mlade glumce, Zlatni globus i nagradu Sesil B. Demil, te nagrade Gremi i Toni. Njen tip vokala je bio kontraalt.

U početku glumačke karijere je sa dvema starijim sestrama (Sestre Gam)nastupala u pozorišnim vodviljima, da bi kao tinejdžerka potpisala ugovor sa producentskom kućom Metro-Goldvin-Mejer. Glumila je u više od dvadeset filmova tog studija, uključujući i devet filmova u kojima joj je partner bio Miki Runi. Proslavila se ulogom devojčice Doroti u filmu „Čarobnjak iz Oza“ (1939). Ugovor sa MGM-om raskinula je nakon 15 godina saradnje i okrenula se muzičkoj karijeri, koja je obeležena brojnim rasprodatim koncertima te nastupom u „Karnegi holu“. Godine 1954. vratila se glumi ulogom u filmu „Zvezda je rođena“.

Mart

Grejs Patriša Keli (engl. Grace Patricia Kelly; Filadelfija, 12. novembar 1929 — Monte Karlo, 14. septembar 1982) bila je američka glumica koja je, udajom za kneza Renijea III u aprilu 1956, postala Grejs, kneginja od Monaka.

Grejs Keli smatra se jednom od najvećih ikona filma i mode svih vremena. Glumačku karijeru otpočela je ulogama u pozorištu i na televiziji, a 1951. ostvarila je i svoju prvu ulogu na velikom platnu u filmu Četrnaest sati. Širu popularnost stekla je 1952. nakon izvedbe u vesternu Tačno u podne, u kom joj je partner bio Gari Kuper. Naredne godine je, zajedno sa Klarkom Gejblom i Avom Gardner, snimila film Mogambo koji joj je doneo nagradu Zlatni globus za najbolju sporednu glumicu, kao i prvu nominaciju za Oskara. Početkom 1955. Kelijeva je osvojila Oskara za najbolju glavnu glumicu i Zlatni globus za najbolju glavnu glumicu u igranom filmu za ulogu u drami Provincijalka. Kelijeva je bila poznata i kao muza britanskog reditelja Alfreda Hičkoka, sa kojim je snimila filmove Nazovi M radi ubistva, Prozor u dvorište i Drž'te lopova. Poslednju ulogu ostvarila je u filmu Visoko društvo 1956. godine.

April

Meril Strip (engl. Meryl Streep; rođena 22. juna 1949. u Samitu, Nju Džerzi, SAD) je američka pozorišna, filmska i televizijska glumica. Glumačku karijeru započela je 1971. u pozorišnoj predstavi „Seviljski plejboj“, a prvu filmsku ulogu dobila je 1977. u drami Džulija Freda Zinemana. Najpoznatiji filmovi u kojima je glumila su Lovac na jelene, Žena francuskog poručnika, Moja Afrika, Mostovi okruga Medison, Đavo nosi Pradu i Sumnja. Za ulogu u drami Kramer protiv Kramera dobila je Oskar za najbolju glumicu u sporednoj ulozi, a za uloge u filmovima Sofijin izbor i Čelična dama nagrađena je Oskarom za najbolju glumicu u glavnoj ulozi.

Sedamnaest puta je nominovana za nagradu Oskar (od kojih je osvojila tri), a 26 puta za nagradu Zlatni globus (od kojih je osvojila sedam). Dobitnica je dva Emija, jedne kanske Zlatne palme, jednog Zlatnog i jednog Srebrnog medveda, i dve nagrade BAFTA. Pet puta je nominovana za nagradu Gremi a jednom za nagradu Toni. Američki filmski institut joj je 2004. dodelio Nagradu za životno delo.

Meril Strip je jedna od najboljih i najviše nagrađivanih glumica svih vremena, a često se, pored dame Džudi Denč, navodi kao najbolja glumica svoje generacije. Tu titulu joj je još osamdesetih predvidela Beti Dejvis.

Maj

Ser Lorens Ker Olivije, Baron Olivije (engl. Laurence Kerr Olivier, Baron Olivier; IPA:/ˈlɔrəns ˈkɜr oʊˈlɪviˌeɪ/; Dorking, 22. maj 1907 — Stening, 11. jul 1989) je bio engleski pozorišni, filmski i televizijski glumac, režiser i producent. U karijeri dugoj preko šezdeset godina tumačio je najrazličitije uloge — od likova iz grčkih i Šekspirovih tragedija, preko ekscentričnih i grotesknih negativaca, do junaka romantičnih komedija. Smatra se najboljim tumačem likova iz Šekspirovih drama. Najpoznatiji je po ulogama u filmovima Orkanski visovi, Rebeka, Bani Lejk je nestala, Princ i igračica, Otelo i Maratonac. Dobio je dva počasna Oskara za životno delo i veliki doprinos filmskoj umetnosti, kao i Oskara za najboljeg glavnog glumca za ulogu u Hamletu.

Olivije je bio nominovan za trinaest Oskara (osvojio tri); za devet Emija (osvojio pet); jedanaest nagrada BAFTA (osvojio tri) i šest Zlatnih globusa (osvojio tri). Dobitnik je Srebrnog medveda na Berlinskom filmskom festivalu i Zlatnog lava na Festivalu u Veneciji, a dobio je i zvezdu na holivudskoj Stazi slavnih. Prvi je glumac u istoriji filma koji je dobio plemićku titulu. Američki filmski institut ga je uvrstio među dvadeset najvećih glumaca svih vremena. Smatra se najboljim britanskim glumcem dvadesetog veka.

Juni

Klint Istvud (енгл. Clint Eastwood; rođen 31. maja 1930. kao Klinton Istvud mlađi u San Francisku) je američki filmski glumac, kompozitor, reditelj i producent. Iako kritičari bez izuzetka hvale njegova skorašnja rediteljska ostvarenja kao što su filmovi Devojka od milion dolara i Pisma sa Ivo Džime, Istvud je mnogo poznatiji po ulogama „čvrstih momaka“ ili antijunaka kao što su inspektor „Prljavi“ Hari Kalahan u seriji filmova o Prljavom Hariju ili čovek bez imena u špageti-vesternima Serđa Leonea.

Juli

Penelope Kruz Sančez (šp. Penélope Cruz Sánchez; Alkobendas, 28. april 1974) je španska glumica. Filmsku karijeru je započela sa svega osamnaest godina, ulogom u filmu Šunka, šunka, da bi svetsku slavu stekla dramom Vrati se. Dobitnica je Oskara za najbolju sporednu glumicu za ulogu u filmu Ljubav u Barseloni. Time je postala prva Španjolka, koja je dobila ovu nagradu. U julu 2010. venčala se sa Havijerom Bardemom.

Avgust

Greta Garbo (швед. Greta Garbo; Stokholm, 18. septembar 1905 — Njujork, 15. april 1990) bila je američka glumica švedskog porekla i jedna od najvećih filmskih zvezda tridesetih godina 20. veka. Već sa svojim trećim filmom — Put i đavo iz 1926, Garbo je postala toliko popularna da je njen prvi zvučni film, Ana Kristi, reklamiran pod sloganom Garbo govori!. Ovaj film joj je doneo prvu nominaciju za Oskara za najbolju glavnu glumicu i status međunarodne zvezde. Drugi poznati filmovi u kojima je igrala su Romansa, Grand hotel, Ana Karenjina, Dama s kamelijama i Ninočka. Posle neuspeha filma Žena sa dva lica, dvadesetsedmog u njenoj karijeri, Greta se povukla sa filma. Na kraju filmske karijere imala je četiri nominacije za Oskara. Američki filmski institut je uvrstio među pet najboljih glumica dvadesetog veka.

Greta se nije udavala i nije imala dece i živela je sama. Ljubavne afere koje je imala sa brojnim glumicama bile su javna tajna. Garbo je vešto izbegavala intervjue i pojavljivanja u javnosti, te je od 1941. kada se povukla, pa do smrti 1990. godine stvorila svojevrstan mit o sebi kao jednoj od najmisterioznijih javnih ličnosti. Bila je tajanstvena i nekomunikativna, te nije ni čudo što je dala jedan od najkraćih intervjua u istoriji. Kada je novinar počeo razgovor rečenicom: Znate, pitam se... Garbo je odsečno odgovorila: A zašto se pitate? i otišla.

Septembar

Sandra Anet Bulok (engl. Sandra Annette Bullock; rođena 26. jula 1964. u Arlingtonu, Virdžinija, SAD) je američka filmska glumica, komičarka, i producent.

Karijeru je počela krajem osamdesetih, igrajući u romantičnim komedijama. Najpoznatija je po filmovima Brzina, Ljubavne čarolije, Dok si ti spavao, Mis tajni agent i Dve nedelje za zaljubljivanje. Veridba njen finansijski najuspešniji film. Za ulogu u drami Mrtav ugao iz 2009. godine, najuspešnijem sportskom filmu svih vremena, osvojila je Zlatni globus za najbolju glavnu glumicu u drami i Oskara za najbolju glavnu glumicu. Ona je prva žena u istoriji čiji je film u Americi zaradio više od 200.000.000 dolara, i prva koja je iste godine proglašena za najbolju i najgoru glumicu Holivuda. Od njenih novijih filmova, najpoznatiji su Veridba i Žestoke devojke, finansijski najuspešnija komedija 2013. godine.

Sandra je jedna od najbogatijih i najmoćnijih javnih ličnosti na svetu. Ukupna zarada od njenih filmova iznosi 3.200.000.000 dolara. Godinama važi za najomiljeniju glumicu u Americi, gde ima reputaciju jednostavne devojke iz komšiluka. Časopis Pipl proglasio je za ženu 2010. godine, kada je takođe proglašena za najveću filmsku zvezdu američkog Juga. Bulokova je 2012. upisana u Ginisovu knjigu rekorda kao najplaćenija glumica svih vremena. Ona je bila najpopularnija glumica prve decenije dvadesetprvog veka, a često je navođena kao kraljica romantičnih komedija.

Oktobar

Lora Džin Ris Viderspun, poznatija kao Ris Viderspun (енгл. Reese Witherspoon, IPA: /'riːs ˈwɪðərˌspun/) je američka glumica i filmski producent, rođena 22. marta 1976. u Nju Orleansu (SAD). Godine 1998. igrala je u tri visokobudžetna filma: „Dostava preko noći“, „Plezentvil“ i „Sumrak“. Sledeće godine je za ulogu u filmu „Izbor“, koji je pobrao pozitivne kritike, bila nominovana za Zlatni globus. Uloga El Vuds u filmu „Pravna plavuša“ predstavljala je prekretnicu u njenoj glumačkoj karijeri, jer je ovaj film bio jedan od najgledanijih u bioskopima širom sveta tokom 2001.

Usledila je glavna uloga u filmu „Alabama, slatki dome“, koji je postigao velik finansijski uspeh. Godinu dana kasnije bila je izvršni producent filma „Pravna plavuša 2“ u kojem je igrala i glavnu ulogu. Godine 2005. pobrala je kritičarske pohvale igrajući lik Džun Karter Keš u filmu „Hod po ivici“, za koji je osvojila Oskar, Zlatni globus, BAFTA nagradu i nagradu Udruženja filmskih glumaca za najbolju glumicu u glavnoj ulozi.

Godine 1999. udala se za glumca Rajana Filipija sa kojim je igrala u filmu „Okrutne namere“. Imaju dvoje dece: kćerku Ejvu i sina Dikona. Rastali su se 2006. a zvanično su se razveli u oktobru 2007. Viderspunova je vlasnik producentske kuće Type A Films. Aktivna je u organizacijama koje se bore za prava i zaštitu žena i dece. Predsednik je izvršnog odbora Fonda za zaštitu dece, a takođe je i globalni ambasador kompanije Ejvon. Godine 2007. izabrana je za počasnog predsednika Ejvon fondacije.

Novembar

Beti Dejvis (engl. Bette Davis; Louel, 5. april 1908 — Neji sir Sen, 6. oktobar 1989) je bila američka filmska, pozorišna i televizijska glumica, neretko navođena kao Prva dama američkog filma i jedna od najvećih filmskih diva svih vremena. Prve uloge na filmu dobila je tridesetih godina, nakon nekoliko uspešnih predstava na Brodveju. Tokom svoje šezdesetogodišnje karijere odigrala je preko sto uloga u filmovima. Bila je tražena i cenjena zbog spremnosti da igra negativne likove, i toliko uspešna u tome da su filmovi u kojima je, kako je sama govorila, glumila kučku, reklamirani pod sloganom: „Ko je bolji od zle Beti?“. Bila je jedna od malobrojnih holivudskih diva koje su karijeru izgradile jedino zahvaljujući glumačkom talentu. Pored maestralno odigranih uloga, Dejvisova je takođe bila poznata po svojoj plahovitoj i egocentričnoj prirodi. Smatrali su je za ratobornu i naglu osobu zbog čestog suprotstavljanja režiserima i producentima.

Na samom početku karijere, privukla je pažnju filmskih kritičara ulogama u dramama Ljudski okovi, Pobeda nad tamom i Pismo. Već početkom četrdesetih godina 20. veka bila je najtraženija, najplaćenija i najuticajnija američka filmska zvezda, sa bioskopskim i kritičkim hitom Male lisice iza sebe. Scenaristi su prepravljali scenario na njen zahtev, a režiseri joj dozvoljavali da menja njihove odluke, samo da ne bi napustila snimanje, i nastavila da pravi blokbastere poput filmova Na raskršću i Gospodin Skefington. Krajem četrdesetih Betina karijera stagnira, da bi 1950. ponovo počela vrtoglavo da raste zahvaljujući ulozi Margo Čening u kultnom filmu Sve o Evi. Ipak, bio je to vrhunac njene karijere, nakon čega njena popularnost opet opada. Iako je već bila smatrana zvezdom koja se polako gasi, dva puta je opet uspela da privuče pažnju javnosti na sebe: prvi put kada je ulogom psihopate u trileru Šta se dogodilo sa Bebi Džejn? osvojila mlađu publiku, a drugi put kao osamdesetogodišnja glumica u dirljivoj drami Avgustovski kitovi. Dejvisova, koja je bila prva predsednica Američke akademije nauka i umetnosti, dva puta je nagrađena Oskarom za najbolju glavnu glumicu — za uloge u filmovima Opasna iz 1935. i Džezebel iz 1937. godine.

Decembar

Kortni Bas Koks (енгл. Courteney Bass Cox; Bermingham, Alabama, SAD, 15. jun 1964) je američka glumica, filmski producent i bivša manekenka. Poznata je po ulogama Monike Geler u TV seriji „Prijatelji“, Gejl Veders u seriji filmova „Vrisak“ i Džuls Kob u TV seriji „Kugar taun“.