Mušutište
Mušutište (Muštište, алб. Mushtisht, Mushtishti) je naseljeno mesto u Srbiji u opštini Suva Reka. Administrativno pripada Kosovu i Metohiji, odnosno Prizrenskom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 3.394 stanovnika.[а]
Mušutište | |
|---|---|
 Crkva Bogorodice Odigitrije iz 14. veka, pre rušenja | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Srbija |
| Autonomna pokrajina | Kosovo i Metohija |
| Upravni okrug | Prizrenski |
| Opština | Suva Reka |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 3.394 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 42° 17′ 48″ СГШ; 20° 53′ 22″ ИГД / 42.2967° СГШ; 20.8894° ИГД |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
.svg)  Mušutište Mušutište на мапи Србије | |
Nalazi se pod obroncima Šar planine, severoistočno od Prizrenske ravnice. Važilo je za jedno od najvećih sela u Metohiji.
IstorijaУреди
Prvi pomen o njemu datira još iz 1315. godine. Car Dušan ga je 1348. zajedno sa crkvama Sv. Bogorodice Odigitrije i crkvom Sv. Simeona priložio manastiru Svetog Arhangela kod Prizrena.
Propašću srpske carevine u 14. veku, Mušutište je, kao i ostali srpski krajevi, palo pod Osmanlijsku vlast. Njegovo stanovništvo našlo se u ropstvu koga je pratilo kulučenje, danak u krvi, islamizacija i sve ono što je karakteristično za vreme vladavine Osmanlijskog carstva.
Gilhanski hatišerif iz 1839. godine, kojim su svi narodi nemuslimanske narodnosti u Osmanskom carstvu dobili podjednaka prava sa ostalima, je učinio da su i Srbi u ovom kraju počeli živeti lakše. Naravno, Osmansko carstvo i njeni predstavnici, age i begovi, su se prilagođavali trenutnom odnosu koji je evropska diplomatija imala prema njima, ali nisu bili spremni da albanske silnike zaustave u njihovim zulumima i progonima srpskog življa.
I drugi istorijski događaji, poput oslobodilačkih ratova Srbije i Crne Gore protiv Turske 1876-1878, Prizrenske lige 1878, revolucije Mladih Turaka 1908, uticale su na odnose prema srpskom življu u ovom mestu. Srpski narod je opstajao jer su ga hrabrile mnoge zadužbine iz najstarijeg nemanjićkog perioda.
Mesna zajednicaУреди
Mesnu zajednicu Mušutište činili su selo Mušutište i zaseoci Kovače, Delovce, Dragiće, Batiće i Crkvena Mahala. Na njihovoj teritoriji nalazilo se preko 16 pravoslavnih crkava, jedan manastir i dve isposnice. Od toga je 14 crkava bilo aktivno i u njima se obavljala služba.
StanovništvoУреди
Prema popisu iz 1981. godine Mušutište je bilo većinski naseljeno Albancima, uz značajan procenat Srba. Nakon rata 1999. godine svi su Srbi raseljeni. I ako bi mnogi želeli da se vrate, nemaju gde, pošto su im kuće, isto kao i crkve potpuno razrušene posle rata.[1] Raseljeni, obično za praznike dolaze organizovano, u pratnji specijalne policije i/ili KFOR-a, da obiđu svoje razrušene crkve i domove.[2]
Broj stanovnika na popisima:
| Godina[6] | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stanovništvo | 2.346 | 2.541 | 2.816 | 3.307 | 4.166 | 5.016 | 3.394 |
 |
Crkve u MušutištuУреди
Sveta Trojica RusenicaУреди
Manastir Sveta Trojica Rusenica nalazi se na brdu iznad Mušutišta u podnozju planine Rusenica, 2 km južno od sela. Mada nema tačnih podataka o njegovom osnivanju[7], zna se da je postojao jos 1433. godine, odkad se počeo voditi njegov Pomenik — katastih. Crkva je jednobrodna, zidana pritesanim kamenom, a fasade su delimično ukrašene keramoplastičnom dekoracijom.[7] U blizini manastira nalazi se isposnica Rusenica u prirodnoj pećini. Rušen i obnavljan u više navrata. Registrovan je na listi spomenika kulture.[7] Trenutno potpuno uništen eksplozivom od strane šiptara u drugoj polovini juna 1999. po dolasku nemačkih snaga KFOR-a, a prethodno opljačkan i spaljen.[8]
Crkva Bogorodice OdigitijeУреди
Crkva Bogorodice Odigitije potiče iz 1315. Nalazi se u Crkvenoj Mahali, a kao zadužbinu je sagradio veliki kaznac Jovan Dragoslav[9], vrhovni dvorski upravnik državnih dobara, sa ženom Jelenom, sinom Stanišom i ćerkom Anom. Natpis iznad vrata spada u red najlepsih inajstarijih srpskih epigrafskih spomenika. Crkva se nalazi u južnom delu sela na obodu planine a pored nje protiće Bela reka.Juzno od crkve nekih 500 metara dublje u planinini nalaze se matoske isposnice.
Nažalost crkva je dozivela istu sudbinu kao i manastir, potpuno je porušena 1999[9], a posečeni su i stoletni borovi u dvorištu crkve.
Crkva Svetog SimeonaУреди
Crkva Svetog Simeona se pominje 1307. godine. Nju je kralj Stefan Dečanski zajedno sa ljudima, vinogradima, mlinovima i drugim dobrima darovao crkvi Prizrenske episkopije, Bogorodici Ljeviškoj. Od nje više nema ostatake, a nalazila se u Gornjoj Mahali između Crne reke i Delovačke reke s leve strane puta za Delovče.
Ostale svetinjeУреди
- Crkva Svetog Arhangela u Crkvenoj mahali.
- Crkva Svetog Atanasije u Crkvenoj mahali.
- Crkva Svetog Nikole u Crkvenoj mahali.
- Crkva Svetog Nikole u Gornjoj mahali ima svoj plac.
- Ostaci crkve Svetog Đorđa nalaze se ispod sela Mijovac.
- Crkva Sveti Spas u Mecićevoj mahali.
- Crkva Svete Petke nalazi se na udaljenosti od 1 km, severozapadno od sela Mušutišta na polju zvanom Makiš.
- Srednjovekovna isposnica na brdu Matos blizu izvora potoka Matos u blizini crkve Bogorodice Odigitrije
- Srednjovekovna isposnica Rusenica nalazi se u planini Rusenici, iznad manastira Svete Trojice
Vidi jošУреди
NapomeneУреди
- ^ Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa
ReferenceУреди
- ^ Srpske novine: Otpor povratku Srba u selo Mušutište, Beta, 28. avgust 2010, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.
- ^ Srbel: Eksplozija u blizini crkve u Mušutištu nakon liturgije, 28. avgust 2012, pristup 24. februar 2013 Архивирано на сајту Wayback Machine (5. септембар 2012), Приступљено 5. 5. 2013.
- ^ Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. godine pod2.stat.gov.rs
- ^ Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs
- ^ Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)
- ^ Uporedni pregled broja stanovnika na Kosovu i Metohiji 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991 i 2011. godine pop-stat.mashke.org
- ^ а б в Spomenici kulture u Srbiji: Manastir Sv. Trojica, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.
- ^ Večernje novosti: Liturgija posle 12 godina na ruševinama hrama Sv. Trojice, Tanjug, 12. jun 2011, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.
- ^ а б Spomenici kulture u Srbiji: Crkva Sv. Bogorodice Odigitije, pristup 24. februar 2013, Приступљено 5. 5. 2013.