Đorđe I Terter
Đorđe I Terter, Đorđe I Terterije, Georgije I Terter ili Georgije I Terterije je bio bugarski car od 1280. do 1292. godine [1] [2] [3].
| Đorđe I Terter | |
|---|---|
 Bugarska pod Terterovom vlašću | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 13. vek |
| Datum smrti | 1308./1309 |
| Porodica | |
| Supružnik | Marija Terter, Kira Marija Asen |
| Potomstvo | Teodor Svetoslav, Ana Terter |
| Dinastija | Terteri |
| Bugarski car | |
| Period | 1280−1292 |
| Prethodnik | Jovan Asen III |
| Naslednik | Smilec |
| Savladar | Šišman I |
Poreklo i dolazak na presto uredi
Đorđe je bio kumanskog porekla [1] [2] i vođa bugarskih bojara [2].
Na presto je došao 1280. godine [1] [2] [3], zbacivši sa klimavog prestola cara Jovana Asena III [2], posle dugih borbi i nevolja [1].
Sukobi sa Vizantijom uredi
Protiv Đorđa su Grci radili na sve strane [1], i onda je sasvim prirodno što se odmah pridružio savezu Karla Anžujskog protiv njih [1] [3] [2].
Udaja kćerke za kralja Srbije uredi
Godine 1284. Đorđe je udao svoju kćerku Anu za srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina [4] [3].
Danas ne znamo, da li je ovde bila po sredi neka strast ili kakav politički račun [4], ali verovatnije je da je bio politički račun [3]. Đorđe Terter nije u ovaj mah bio neki značajniji politički činilac [4]. Njegova se politika sastojala u to vreme u tom, da traži sporazum na sve strane [4]; možda je on gledao da pridobije srpskog kralja ovom bračnom vezom [4] [3].
Propadanje zemlje uredi
Kad je Đorđe došao na presto Bugarska je bila jako oslabila usled građanskih ratova koji su je razdirali [5].
Faktički se raspala na nekoliko udeonih kneževina. Postojanje carske vlasti bilo je samo povod za stalne borbe između bojara za carsku titulu [6].
Drman i Kudelin uredi
U braničevskoj oblasti behu se tada osilila dva bugarska velikaša, braća Drman i Kudelin. U Ždrelu na Mlavi, u današnjoj gornječkoj klisuri, behu se oni utvrdili, odmetnuli od svake vlasti i uznemiravahu i srpsko i ugarsko susedstvo. U njihovoj vojsci nalažahu se kao polupljačkaši a polunajamnici ljudi raznih narodnosti, a ponajviše Bugari, Tatari i Kumani. Ozlojeđeni na njih Ugari su početkom 1285. god. uputili protiv njih jednu vojsku da ih kazni. Sremski kralj Stefan Dragutin, kao neposredni sused, pokušao je sam da ih kazni, ali im nije mogao učiniti ništa [4] [3], jer su se bili odlično utvrdili u inače teško prohodnom klancu [4]. Dragutin je, po svoj prilici pretrpeo poraz, jer Drman i Kudelin pređoše odmah u napad protiv njega i zauzeše mu izvesne krajeve [4] [3]. Dragutin pozva svog brata, srpskog kralja Milutina na dogovor u Mačkovce na Moravi i zamoli ga za pomoć [4]. Milutin se odazvao. Ujedinjena srpska vojska ušla je [4] [3] krajem 1280-ih [3] u Braničevo, potukla i proterala pljačkaše i njihove gospodare, i zavladala čitavom oblašću. Braničevo je predato Dragutinu [4] [3].
Šišman uredi
Posle ovog poraza Drmana i Kudelina rešio se vidinski knez Šišman I, koji je možda imao nekih veza s njima ili polagao pravo na njihovo područje, da se obračuna sa Srbima. Iznenada, ne zna se tačno koje godine [7] [3], možda oko 1290. godine [3], prodro je on sve do Hvosna, a nameravao je, među ostalima, da opljačka Pećku arhiepiskopiju [7] [3]. Kada je kralju Milutinu stigao glas o tom prepadu, koji je doveo neprijatelja tako duboko u Srbiju, on je brzo skupio vojsku [3] i s juga napao [7] i razbio Šišmana, koji je bio primoran da se naglo povuče. Srbi su se dali u poteru za njim i gonili su ga sve do Vidina. Šišman se s mukom [7] [3], sa lađama [3], prebacio preko Dunava, dok su Srbi zauzeli Vidin [7] [3] i svu ostalu Šišmanovu oblast [3]. Sa leve obale reke poslao je pobeđeni knez ljude, da mole kralja za pregovore. Mir je sklopljen sa uslovima: da Šišman prizna vrhovnu vlast srpskog kralja, a kao jemstvo imala je biti Šišmanova ženidba sa kćerkom srpskog velmože župana Dragoše [7] [3], a o povratku Braničeva Bugarskoj nije bilo ni govora [3].
Tatarska pustošenja i pad s vlasti uredi
Za to vreme Tatari su plenili Bugarsku nekoliko puta [4], pa je car Đorđe 1285. godine bio primoran da prizna njihovu vrhovnu vlast [4] [3].
Đorđe im se 1292. godine učinio nedovoljno pouzdan pa je tatarski kan Nogaj ušao u Trnovo, gde je kao svog kandidata postavio na carski presto vojvodu Smilca [3]. Caru Đorđu nije ostalo ništa drugo, nego da pobegne u Vizantiju, a Smilec ga je zamenio na prestolu [7].
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Istorija srpskog naroda 1941, str. 159.
- ^ a b v g d đ Istorija Vizantije 1959, str. 177.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n nj o p r s t ć Istorija Jugoslavije 1933.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l Istorija srpskog naroda 1941, str. 162.
- ^ Istorija vizantijskog carstva 1933.
- ^ Istorija srednjeg veka II 1959, str. 357.
- ^ a b v g d đ e Istorija srpskog naroda 1941, str. 163.
Literatura uredi
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Šarl Dil. „Istorija vizantijskog carstva“, Beograd. 1933.
- Ćorović, Vladimir (1941). Istorija Srba. Beograd.
- Vladimir Ćorović. „Istorija Jugoslavije“, Beograd. 1933.
- Udaljcov, A. D.; Kosminski, J. A.; Vajnštajn, O. L. (1950). Istorija srednjeg veka II. Beograd.
