Википедија

Janošik

Janošik (slč. Jánošík) je naselje u opštini Alibunar, u Južnobanatskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2011. bilo je 966 stanovnika.

Janošik
Slovačka evangelistička crkva
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugJužnobanatski
OpštinaAlibunar
Stanovništvo
 — 2011.Pad 966
Geografske karakteristike
Koordinate45° 10′ 15″ S; 21° 00′ 18″ I / 45.170918° S; 21.005122° I / 45.170918; 21.005122
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina75 m
Janošik na karti Srbije
Janošik
Janošik
Janošik na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj26362
Pozivni broj013
Registarska oznakaPA

Istorija uredi

Janošik se prvi put spominje 1818. godine po imenu Šandorv (Schandorf), kasnije 1895-Sándorfalva; 1910-Uj-Sándorfalva; 1922-Slovački Aleksandrovac.

Godine 1819. ovo naselje je osnovao grof Filip Šandor, direktor društva zakupaca, koji je u pogon stavilo šalitranu u Alibunaru, kako bi za svoje preduzeće imao radnu snagu. Po njemu je naselje dobilo svoje prvo ime Šandorv, odnosno izvorno Schandorf.

Prvi kolonisti bili su katolički Mađari, kojima je podeljeno 700 lanaca zemlje. Godine 1815. kolonija je brojala 36 kuća. 1819. godine novi zakupac, Franja Gradl, dodao je još 900 lanaca, od kojih je 600 lanaca u pola ustupljeno mađarskom stanovništvu.

Kada je naselje stradalo od poplave, premešteno je 1820—1822. godine na više zemljište, gde se danas nalazi.

Godine 1823. doselili su se Slovaci iz Njitre, kojih je 1826. godine bilo 229. Prilikom popisa 1827. popisano je 316 katolika, 132 evangelika i 13 kalvinista.

Epidemija kolere je 1836. desetkovala stanovništvo. Godine 1839. doselile su se 23 slovačke porodice iz Hajdučice. Iste godine su podigli crkvu, školu i parohijski dom.

Kada se 1841. raselila slovačka katolička opština Brešće, na prostore Janošika došao je veći deo katolika sa svojim parohom i matrikulom (migracija je započeta 27. juna 1839. godine).

Šandorf je 1854. godine brojao 560 stanovnika i pripadao je Alibunarskoj koloniji. Od 28. avgusta do 26. septembra 1855. godine dogodila se još jedna epidemija kolere.

Godine 1855-1856. podignuta je nova škola. Šezdesetih godina napravljeno je novo, zasebno, katoličko groblje, a 1869. i bogomolja.

Po razvojačenju granice (1871—1873) pripojen je Šandorf svetimihajskom okružnom beležništvu banlačkog sreza. Kako je sresko mesto, Banlak, bilo mnogo udaljeno od ovog naselja, stanovnici su uputili deputaciju, na čelu sa posednikom Sigmundom Gradlom, koja je molila da Šandorf uđe u sastav alibunarskog sreza, što je 1879. godine sprovedeno.

Mesto je pretrpelo poplave 10. i 11. oktobra 1869. i 1871, a kasnije i zemljotres koji je razrušio 1877. opštinsku kuću, koja je ponovo podignuta 1880. godine.

Godine 1883-1884. podignuta je nova crkva, jer je stara bila trošna. Prvi arteski bunar izbušen je 1890, a 1902. nazareni su podigli svoju bogomolju.

Mnogi Mađari i Slovaci su napustili ovo naselje i odselili se 1895. i 1902. u Skorenovac i Jermenovac, a 1918. godine počelo je značajno iseljavanje u Ameriku.

Godine 1916. osnovana je opštinska posedna knjiga (grundbuch ) 1827. godine osnovano je dobrovoljno vatrogasno društvo.

Brojno stanje stanovništva krajem 19. i početkom 20. veka kretalo se: 1869. godine — 580 stanovnika, 1880. godine — 745; 1890. godine — 852 stanovnika; 1900. godine — 944 stanovnika; 1910. godine — 974 stanovnika.

Po popisu iz 31. januara 1921. godine bilo je 987 stanovnika od kojih: Srba-1; Slovaka-953; Nemaca-7; Mađara-25; Ostalih 1.

Demografija uredi

U naselju Janošik živi 918 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,1 godina (37,8 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 384 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,05.

Ovo naselje je izrazito naseljeno Slovacima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[1]
Godina Stanovnika
1948. 1.280
1953. 1.281
1961. 1.467
1971. 1.488
1981. 1.372
1991. 1.225 1.211
2002. 1.171 1.194
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[2]
Slovaci
  
 1.073 91,63%
Srbi
  
 63 5,38%
Mađari
  
 7 0,59%
Ukrajinci
  
 4 0,34%
Jugosloveni
  
 4 0,34%
Rumuni
  
 3 0,25%
Makedonci
  
 3 0,25%
Hrvati
  
 2 0,17%
Česi
  
 1 0,08%
nepoznato
  
 0 0,0%


Stanovništvo prema polu i starosti[3]
m
ž
? 0
  
  
 0
80+ 12
  
  
 12
75—79 14
  
  
 26
70—74 15
  
  
 30
65—69 41
  
  
 40
60—64 31
  
  
 36
55—59 34
  
  
 37
50—54 34
  
  
 39
45—49 46
  
  
 36
40—44 44
  
  
 46
35—39 44
  
  
 27
30—34 43
  
  
 32
25—29 45
  
  
 42
20—24 39
  
  
 37
15—19 43
  
  
 38
10—14 33
  
  
 33
5—9 33
  
  
 36
0—4 40
  
  
 33
Prosek : 37,8 40,5
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 295 326 387 417 407 379 384
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 70 98 62 87 42 19 4 1 0 1 3,05
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 485 127 316 24 9 9
Ženski 478 58 315 92 5 8
UKUPNO 963 185 631 116 14 17
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 225 74 0 50 35
Ženski 122 30 0 3 42
UKUPNO 347 104 0 53 77
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 2 13 17 2 8
Ženski 0 1 12 0 1
UKUPNO 2 14 29 2 9
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 0 3 7 5 6
Ženski 0 1 5 12 12
UKUPNO 0 4 12 17 18
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 1 0 0 2
Ženski 0 2 0 1
UKUPNO 1 2 0 3

Reference uredi

  1. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  2. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  3. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Literatura uredi

  • Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavjeno 1927„Napredak Pančevo,,
  • Teritorija Podunavske Oblasti napisao dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu (1928)
  • Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u (Vršcu 1928)
  • Milekerovi letopisi južno Banatskih opština. ISBN 978-86-85075-04-9.
  • »Letopis« Opština u južnom Banatu: Banatska mesta i običaji Marina (Beč 1999).
  • Letopis period 1812 – 2009. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o Banatskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani

Napomene uredi

  • U uvodnom delu prikazan je kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do ulaska Banata u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Najveći prilog u ovom delu čini Letopis.
  • Monografija Podunavske oblasti (Pančevo, 1929) koju je sastavio dr Vladimir Margan i Feliksa Milekera sačinjena je od tri dela i predstavlja i danas jedno od nezaobilaznih dela za proučavanje Banata

Preporučena literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Janošik na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јаношик&oldid=26795782”