Jeronim Stridonski
Sveti Jeronim Stridonski (grč. Εὐσέβιος Σωφρόνιος Ἱερόνυμος, lat. Eusebius Sophronius Hieronymus; 347 — 420) poznat je kao prevodilac Biblije sa starogrčkog i hebrejskog na latinski jezik.[2] Taj prevod, popularno nazvan Vulgata, bio je zvanični biblijski tekst rimokatoličke crkve do 1979. godine kada je objavljena Neovulgata.
Jeronim Stridonski | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 347. |
| Mesto rođenja | Stridon |
| Datum smrti | 30. septembar 420. (72/73 god.) |
| Mesto smrti | Vitlejem[1] |
| Narodnost | Ilir |
| Zanimanje | Teolog, monah |
Jeronim je rođen u Stridonu, selu blizu Emone na granici Dalmacije i Panonije.[3][4][5] On je najpoznatiji po svom prevodu Biblije na latinski (prevod koji je postao poznat kao Vulgata) i svojim komentarima na celu Bibliju. Jeronim je pokušao da stvori prevod Starog zaveta zasnovan na hebrejskoj verziji, a ne na Septuaginti, kako su se prevodi Biblije na latinskom jeziku izvodili pre njega. Njegov spisak manuskripata je obiman, a pored biblijskih dela, pisao je polemičke i istorijske eseje, uvek iz perspektive teologa.[6]
Biografija uredi
Rodio se u Stridonu (ili Stridonama), na granici između rimskih provincija Dalmacije i Panonije, stoga se Jeronim često naziva Dalmatincem.[2] Ne zna se tačno gde se nalazio Stridon — po jednoj teoriji pretpostavlja se da je bio smešten u Grahovom polju u današnjoj BiH, a po drugoj argumentovanijoj, tzv. liburnijskoj tezi, na području između Trsata (Hrvatska) i Ilirske Bistrice (Slovenija). Bio je sin ilirskih hrišćanskih roditelja, no kršten je kasnije, u Rimu, gde je studirao retoriku. Pohađao je školu uglednog gramatičara Donata, koji ga je upoznao sa latinskim klasicima. Bio je vrlo nadaren, ali teške naravi i nedisciplinovan. Posedovao je inteligenciju, dobro pamćenje i izvanredno osetljiv, strastven karakter. Provodio je sate i sate čitajući velike rimske pisce kao Cicerona, Vergilija, Horacija i Tacita, ili grčke - Homera i Platona, i skoro da nije ni posvećivao vreme čitanju duhovne literature.[2]
Potom je odlučio da ode u pustinju da iskaje svoje grehe živeći asketskim životom, naročito zbog svoje prevelike osetljivosti i loše naravi i ponosa. Međutim, iako se mnogo molio, postio, provodio noći bez sna, nije našao mir, shvativši da usamljenički život nije za njega.
Po povratku u grad, italijanski episkopi zajedno sa rimskim papom su ga imenovali sekretarom sv. Ambrozija, ali ovaj se razboleo te su Jeronimu dodelili drugu dužnost koju je obavljao veoma efikasno i mudro. Videvši njegov ogroman talenat i znanje, papa Damas I ga je imenovao svojim sekretarom. Jeronim je trebalo da piše pisma koja je papa slao, a potom mu je i poverio prevod Biblije. Prevodi Biblije koji su u to doba postojali imali su mnogo jezičkih grešaka i nepreciznosti ili ne baš tačnih prevoda. Jeronim, koji je bio izuzetan poznavalac latinskog jezika, preradio je postojeće prevode Novog zaveta (ti najraniji prevodi nazivaju se Vetus Latina ili Itala). Njegov prevod se zove Vulgata („prevod za narod“ - na latinskom) i bio je zvaničan crkveni tekst Biblije katoličke crkve tokom 15 vekova.
.png)
Kad je umro papa Damas, Jeronim je otputovao opet na Istok. Došao je u Vitlejem, gde je osnovao jedan muški manastir, koji je sam vodio. Dao se na prevođenje svetih knjiga s hebrejskih izvornika, a onda na pisanje komentara pojedinim knjigama. Ti su komentari veoma vredni zbog mnoštva istorijskih i arheoloških podataka. Njegovi istorijski spisi, naročito „O slavnim ljudima“ (lat. De viris illustribus), puni su vrlo dragocenih podataka. Srpski prevod: Prepodobni Jeronim Stridonski, „O znamenitim ljudima“, Šibenik, 2012. Prevod: Slobodan Prodić.
Poslednje su Jeronimove godine bile u seni mnogih patnji. Zdravlje mu se pogoršalo, a počeo ga sve više ostavljati i vid. Iscrpljen, slep i usamljen, Jeronim je nakon tolikih borbi što ih je vodio ceo život, umro 30. septembra 420. godine u Vitlejemu.
Sveti Jeronim se smatra zaštitnikom prevodilačke profesije. Tokom srednjeg veka, takođe se smatrao i svecem - zaštitnikom Ilira, tj. Južnih Slovena. Iz ovog razloga našao se i na medaljonu apokrifnog grba cara Dušana.
Pravoslavna Crkva njegov spomen slavi 15. juna po julijanskom kalendaru.[2]
Reference uredi
- ^ „St. Jerome (Christian scholar)”. Britannica Encyclopedia. 2. 2. 2017. Arhivirano iz originala 24. 03. 2017. g. Pristupljeno 23. 03. 2017.
- ^ a b v g „Sveti Jeronim Stridonski”. Srpska pravoslavna crkva. Arhivirano iz originala 23. 01. 2019. g. Pristupljeno 22. 1. 2019.
- ^ Scheck 2008, str. 5.
- ^ Ward 1950, str. 7: "It may be taken as certain that Jerome was an Italian, coming from that wedge of Italy which seems on the old maps to be driven between Dalmatia and Pannonia."
- ^ Streeter 2006, str. 102: "Jerome was born around 330 AD at Stridon, a town in northeast Italy at the head of the Adriatic Ocean."
- ^ Schaff, Philip, ur. (1893). A Select Library of Nicene and Post-Nicene Fathers of the Christian Church. 2nd series. VI. Henry Wace. New York: The Christian Literature Company. Arhivirano iz originala 11. 7. 2014. g. Pristupljeno 7. 6. 2010.
Literatura uredi
- Jerome (1887). The pilgrimage of the holy Paula. Palestine Pilgrims' Text Society.
- Biblia Sacra Vulgata. Stuttgart. 1994. ISBN 978-3-438-05303-9.
- Saint Jerome, Three biographies: Malchus, St. Hilarion and Paulus the First Hermit Authored by Saint Jerome, London, 2012. limovia.net. . ISBN 978-1-78336-016-1. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - Andrew Cain and Josef Lössl, Jerome of Stridon: His Life, Writings and Legacy (London and New York, 2009)
- Homolka, W. (1999). Die Lehren des Judentums nach den Quellen (na jeziku: nemački). Bd. 3. Munich: Knesebeck. ISBN 978-3-89660-058-5 — preko Verband der Deutschen Juden.
- Kelly, J.N.D. (1975). Jerome: His Life, Writings, and Controversies. New York: Harper & Row.
- Kurian, G.T.; Smith, J.D. (2010). The Encyclopedia of Christian Literature. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7283-7.
- Payne, Robert (1951), The Fathers of the Western Church, New York: Viking Press
- Pevarello, Daniele (2013). The Sentences of Sextus and the origins of Christian ascetiscism. Tübingen: Mohr Siebeck. ISBN 978-3-16-152579-7.
- Rebenich, Stefan (2002), Jerome, Psychology Press, ISBN 978-0415199063
- Rice, E.F. (1985). Saint Jerome in the Renaissance. Johns Hopkins symposia in comparative history. Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-2381-7.
- Salisbury, J.E.; Lefkowitz, M.R. (2001). „Blaesilla”. Encyclopedia of Women in the Ancient World. ABC-CLIO E-Books. ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-092-5.
- Salter, David (2001). Holy and Noble Beasts: Encounters With Animals in Medieval Literature. D. S. Brewer. ISBN 978-0-85991-624-0.
- Scheck, Thomas P. (2008). Commentary on Matthew. The Fathers of the Church. 117. ISBN 978-0-8132-0117-7.
- Streeter, Tom (2006). The Church and Western Culture: An Introduction to Church History. AuthorHouse.
- Walsh, Michael, ur. (1992), Butler's Lives of the Saints, New York: HarperCollins
- Ward, Maisie (1950). Saint Jerome. London: Sheed & Ward.
- Williams, Megan Hale (2006). The Monk and the Book: Jerome and the Making of Christian Scholarship
. Chicago: U of Chicago Press. ISBN 978-0-226-89900-8.
Spoljašnje veze uredi
- Letters of Jerome Dataset – corpus as structured data, with sender, receiver, and letter-type classification
- St. Jerome (pdf Архивирано на сајту Wayback Machine (9. септембар 2016)) from Fr. Alban Butler's Lives of the Saints
- The Life of St. Jerome, Priest, Confessor and Doctor of the Church
Herbermann, Charles, ur. (1913). „St. Jerome”. Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.- Jewish Encyclopedia: Jerome
- St. Jerome – Catholic Online
- St Jerome (Hieronymus) of Stridonium Orthodox synaxarion
- Further reading of depictions of Saint Jerome in art
- Saint Jerome, Doctor of the Church at the Christian Iconography web site
- Here Followeth the Life of Jerome from Caxton's translation of the Golden Legend
- Works of Saint Jerome at Somni
- Beati Hyeronimi Epistolarum liber, digitized codex (1464)
- Epistole de santo Geronimo traducte di latino, digitized codex (1475–1490)
- Hieronymi in Danielem, digitized codex (1490)
- Sancti Hieronymi ad Pammachium in duodecim prophetas, digitized codex (1470–1480)
- Colonnade Statue in St Peter's Square
Latinski tekstovi uredi
- Chronological list of Jerome's Works with modern editions and translations cited
- Opera Omnia (Complete Works) from Migne edition (Patrologia Latina, 1844–1855) with analytical indexes, almost complete online edition
- Lewis E 82 Vitae patrum (Lives of the Fathers) at OPenn
- Lewis E 47 Bible Commentary at OPenn
Faksimili uredi
- Migne volume 23 part 1 (1883 edition)
- Migne volume 23 part 2 (1883 edition)
- Migne volume 24 (1845 edition)
- Migne volume 25 part 1 (1884 edition)
- Migne volume 25 part 2 (1884 edition)
- Migne volume 28 (1890 edition?)
- Migne volume 30 (1865 edition)
Engleski prevodi translations uredi
- English translations of Biblical Prefaces, Commentary on Daniel, Chronicle, and Letter 120 (tertullian.org)
- Jerome's Letter to Pope Damasus: Preface to the Gospels
- English translation of Jerome's De Viris Illustribus
- The Perpetual Virginity of Blessed Mary
- Lives of Famous Men (CCEL)
- Apology Against Rufinus (CCEL)
- Letters, The Life of Paulus the First Hermit, The Life of S. Hilarion, The Life of Malchus, the Captive Monk, The Dialogue Against the Luciferians, The Perpetual Virginity of Blessed Mary, Against Jovinianus, Against Vigilantius, To Pammachius against John of Jerusalem, Against the Pelagians, Prefaces (CCEL)
- Audiobook of some of the Letters
