Jovan Vladislav
Jovan Vladislav (bug. Иван Владислав) je nosio titulu cara Bugarske od 1015. do 1018. godine. Njegova država se u srpskoj istoriji označava kao Makedonsko carstvo [traži se izvor], dok istoričari iz Bugarske, čije su gledište prihvatili istoričari u svetu, smatraju da je ta država jednostavno samo Bugarsko carstvo pomereno na zapad. Bio je bratanac cara Samuila (976—1014), a vlast je preuzeo 1015. godine kada je ubio u lovu Samuilovog sina i naslednika Gavrila Radomira (1014—1015), zatim i njegovu suprugu, dok je njihovog sina oslepeo. Posle toga je na prevaru doveo i 22. maja 1016. godine naredio ubistvo srpskog kneza Duklje Jovana Vladimira koji je bio Samuilov zet, smatrajući ga pretnjom za svoju vladavinu. Vladislav je poginuo početkom 1018. godine prilikom opsade Drača, posle čega se celokupna država praktično predala bez borbe, osim nekoliko vojvoda koje su probale da pruže gerilski otpor Vizantincima. Poznat je po natpisu koji je po njegovoj naredbi uzidan u Bitoljsku tvrđavu koji je poznat kao Bitoljski natpis.[1]
| Jovan Vladislav | |
|---|---|
.jpg) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 10. vek |
| Datum smrti | februar 1018. |
| Mesto smrti | Drač, Vizantijsko carstvo |
| Porodica | |
| Supružnik | Marija |
| Potomstvo | Presijan II, Katarina Bugarska, Alusijan, Trajan Bugarski, Aron (sin Jovana Vladislava), Radomir Bugarski |
| Roditelji | Aron Bugarski nepoznato |
| Dinastija | Kometopuli |
| Car Bugarske | |
| Period | 1015—1018. |
| Prethodnik | Gavrilo Radomir |
| Naslednik | Presijan II |
Vladavina uredi
Posle nekoliko poraza od Vizantije i neuspešnog pokušaja sklapanja mira, dolazi do promene vlasti u nekadašnjoj Samuilovoj državi, verovatno tokom septembra 1015. godine. Samuilov bratanac Jovan Vladislav (sin Arona koji je po Samuilovoj naredbi ubijen) u lovu nedaleko od jezera Petriska ubija svog brata i cara Gavrila Radomira i preuzima vlast. Da bi obazbedio svoju vlast Vladislav ubija i njegovu ženu, a njihovog sina oslepljuje. Ima indicija da je ovo učinjeno uz podršku Vizantije, jer je Vasilije II (976—1025) sa novim vladrom zaključio mir, međutim neprijateljstva su uskoro ponovo obnovljena.
Vasilije ovog puta prodire do samog Ohrida, ali ga napadi vojvode Ivca na njegovu pozadinu primoravaju da se vrati. Ivac se pred carem povukao u planine, nakon čega se on bacio na zauzimanje preostalih zapadnih delova Samuilovog carstva, zauzevši tvrđave Termicu (nedaleko od Banjskog kraj Strumice) i Bojanu (pored današnje Sofije).
Za to vreme je Jovan Vladislav (tvorac čuvenog Bitoljskog natpisa) u cilju osiguravanja svoje vlasti, na prevaru dovukao u Prespu srpskog kneza i Samuilovog zeta Jovana Vladimira, gde je, prema Vladimirovoj hagiografiji, ubijen na crkvenom pragu po Vladislavljevoj naredbi 22. 05. 1016. godine. Krajem leta Vasilije je ponovo pokušao da osvoji Pernik, ali se posle tromesečne (88 dana) opsade povukao neobavljena posla, jer je hrabra odbrana predvođena vojvodom Krakrom pružila junačku odbranu. Tokom proleća 1017. godine Vasilije zauzima Višegrad, Ber, Ostrovo i Molisk, a potom i Setinu. U borbama oko Setine, pokazalo se koliko su se tamošnji Sloveni plašili Vasilija, jer su na samu njegovu pojavu pobegli iz skoro dobijene bitke protiv Vizantinaca predvođenih Konstantinom Diogenom.
Početkom 1018. godine Jovan Vladislav se odlučuje da krene u ofanzivu i sa svojim trupama napada Drač, ali je tokom borbi oko grada poginuo. Vasilije je ovo odmah iskoristio i u martu iste godine kreće na ostatke nekada moćne države. Pred cara je u Seru izašao veći broj velikaša i vojvoda i predao mu svoje oblasti izrazivši pokornost. Car im je zauzvrat dozvolio da zadrže svoje oblasti, a nekima je dodelio i titule patricija. Među tim velikašima bili su i:
- Vojvoda Krakra, koji mu je predao neosvojivi Pernik i dobio titulu patricija
- Vojvoda Dragomuž, koji mu je predao Strumicu i dobio titulu patricija
- Vojvoda Bogdan, koji mu je predao unutrašnje gradove
Vasilije posle toga pobednički ulazi u Ohrid i od Vladislavove udovice preuzima vlast od čime je Samuilovo carstvo i zvanično prestalo da postoji. Nju i njihove sinove je odveo u Carigrad u kome će odrasti i dobiti vizantijske plemićke titule, a jedan od njih (Alusijan) će odigrati ključnu ulogu u slomu drugog slovenskog ustanka protiv Vizantije koji je buknuo 1040. godine u Beogradu pod Petrom Deljanom.
Iako je Vasilije II Bugaroubica ušao u Ohrid, iako mu se veći deo velikaša i vojvoda predao deo njih ipak nije položio oružje i pokušao je da nastavi borbu, ali bez preteranog uspeha. (Vidi: Borbe Samuilovih vojvoda nakon 1018. godine)
Crkvena politika uredi
Jovan Vladislav je od svojih prehodnika nasledio novo crkveno uređenje, koje je bilo sprovedeno još za vreme Samuilove vladavine, putem stvaranja jedinstvenog crkvenog središta u Prespi, gde je krajem 10. veka na ostrvu Svetog Ahilija podignut veliki saborni (katedralni) hram, koji je postao sedište prespanskog arhiepiskopa. Natpis iz tog hrama, koji je sačuvan samo delimično, svedoči da je Prespanska arhiepiskopija oko 1000. godine obuhvatala čak osamnaest eparhija. Tokom poznijih godina Samuilove vladavine, kada je porastao značaj Ohrida kao centra političke vlasti, u taj grad je preneto i sedište arhiepiskopije, koja je takođe smatrana patrijaršijom, a takvo uređenje je zadržano i za vreme vladavine Gavrila Radomira i Jovana Vladislava.[2][3][4]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Pirivatrić 1997.
- ^ Ljubinković 1969, str. 125-139.
- ^ Angeličin-Žura 2008, str. 9-18.
- ^ Komatina 2016, str. 80-87.
Literatura uredi
- Angeličin-Žura, Goce (2008). „Nov arheološki nalaz u Ohridu: Da li je otkriven katedralni hram Samuilove patrijaršije?” (PDF). Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti. 36: 9—18.
- Maksimović, Ljubomir (1981). „Trijumf Vizantije početkom XI veka”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 170—179.
- Komatina, Ivana (2016). Crkva i država u srpskim zemljama od XI do XIII veka. Beograd: Istorijski institut.
- Maksimović, Ljubomir (1981). „Trijumf Vizantije početkom XI veka”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 170—179.
- Ljubinković, Radivoje (1969). „Prilog proučavanju Samuilove autokefalne crkve”. Starinar. 19: 125—139.
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Pirivatrić, Srđan (1997). Samuilova država: Obim i karakter. Beograd: Vizantološki institut.
- Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea.
- Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.
- Ćorović, Vladimir (1997). Istorija srpskog naroda.