Junkovac (Lazarevac)

Junkovac
Junkovac;
Administrativni podaci
Država	Srbija
Grad	Beograd
Gradska opština	Lazarevac
Stanovništvo
— 2011.	652
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 26′ 31″ S; 20° 21′ 04″ I / 44.441833° S; 20.351166° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	122 m
	Junkovac Junkovac na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	11562
Pozivni broj	011
Registarska oznaka	BG

Junkovac je naselje u gradskoj opštini Lazarevac u gradu Beogradu. Prema popisu iz 2022. bilo je 652 stanovnika.

Istorija

Junkovac se nalazi severoistočno od Lazarevca. Junkovac se pominje kao naseljeno mesto za vreme austrijske vladavine (1718-1739. g.) pod imenom Juncowze. Pominje se u arački spiskovima iz prvih desetina 19. veka i imao je 1818.g. 26, a 1822.g. 28 kuća. Godine 1818, pripadao je Knežini Gošnjića, a 1822. godine Knežini Stanojevića. Po popisu iz 1921. godine Junkovac je imao 141 kuću sa 1021 stanovnikom.

Ukazom Kralja od 29. februara 1924. godine naselje je dobilo status varošice.

Jedan deo Junkovca zove se Marinac. Predanje tvrdi da je tu nekada postojala crkva Marica, pa je po njoj ovaj kraj i dobio ime. Junkovac je naseljen poglavito doseljenicima od Sjenice, zatim iz okoline Užica i iz Gukoša (Kačer). O doseljenicima iz Sjenice postoji ova priča: Iz Sjenice je došao prvi neki Beli Đorđe, mladić, koji stupi u službu. Jednoga praznika, dok je mladež igrala, stariji su iz pušaka gađali jaje, obešeno o konac. I kad niko nije mogao pogoditi, ustane gazda od kuće, kod koga je kolo igralo, i obeća dati ćerku (koja je bila vrlo lepa) onome, ko pogodi u jaje. Momčad uzme gađati, ali opet niko ne pogodi. Tada nateraju Đorđa da gađa. On nanišani, i okine i pogodi u jaje. Tako je dobio kćer toga gazde, koji mu da nešto imanja i podigne mu kuću. Od Belog Đorđa su porodice:Marinkovići, Belaćevići, Katići, Novakovići, Jovičići i dr(podaci krajem 1921. godine).^[1]^[2]

Zbog pojave klizišta 2013. godine na kopu rudarskog basena „Kolubara“ predviđeno je preseljenje 37 porodica iz Junkovca, od toga 11 porodica po hitnom postupku.^[3]^[4]

U letnjem periodu Junkovac ima problem sa snabdevanjem vode.^[5]^[6]

Ovde se nalaze OŠ „Slobodan Penezić Krcun” Junkovac, Kuća porodice Krdžalić, Crkva Silaska Svetog Duha u Junkovcu (Crkva Svete Trojice).^{[traži se izvor]}

Položaj sela

Junkovac je na pobrđu u dolini srednjeg toka Turije. Kuće su po stranama kosa sa leve strane Turije, grupisane po rodovima. Priraštajem stanovništva grupe porodičnih kuća su se sastavile tako da čine naselje manje razređenog tipa. Selo se deli na krajeve: Gornji ili Brđanski Kraj ili Stublina, Donji Kraj, Gaj i Lug. Sredina sela zvala se Burovo, a sada je drumsko naselje. Gaj i rečica Sajkovac dele Junkovac od Arapovca, njive na mestu Ogradama su prema Mirosaljcima a mesto Brda su prema Strmovu i Baroševcu. Seoski put i njive u Krušiku dele Junkovac od Sakulje; njive u mestu Ljubičici su na granici prema Medoševcu, do Velikih Crljena je potes Virovi, do Sokolove je rečica Seona a do Arnajeva je Junkovačko Polje.

Vode

Junkovac obiluje zdravom vodom. Najbolji su izvori Klenovac u Gornjem Kraju i Studena Stublina, kojim se služe Radovanovići (ona je malo kisela). Reke su Turija i Seona a ostale vode su potoci, koji leti presušuju: Stublina, Mršinac, Mala Sakulja, Drenoviti Potok, Oskorušni Potok, Volujak, Vitnjački Potok u Gaju i Dolinski Potok. Samo Turija plavi i šteti njive posle većih kiša i otapanja snega.

Zemlje i šume

Njive i livade su na mestima koja se nazivaju: Marinac, Brda, Bare, Ograde, Aluge, Livadica, Luka, Čista Bara, Božina Bara, Jaruge, Krušik i Dolja.

Šume i livade su u Gaju i na Volujaku.

Starine u selu

1. U Marincu, u Gornjem Kraju, bila je neka stara varoš, po predanju, iz vremena kneza Lazara. Tu se poznaju temelji od crkve i drugih građevina. U narodu se još i danas održava predanje, da je ova varoš bila na granici država braće Nemanjića. Jedan brat je priznavao grčku a drugi madžarsku vlast. Na ovom mestu Grci potuku Madžare i poruše varoš. Po svoj prilici se ovo predanje odnosi na kraljeve Milutina i Dragutina, koji je jedno vreme držao Mačvu sa Beogradom.

2. U Drenovitom Potoku ima staro Svatovsko groblje, a drugo Svatovsko groblje je u Gaju kod Memedove Bare.

3. Staro „madžarsko“ groblje je u selu, a staro Ersko Groblje je u Prilivku, u dolini Seone.

4. Na Turiji je bila stara kamena „ćuprija“, koju je porušio Knez Sima Marković, da ne bi Turci prelazili u selo u pljačkali ga.

5. U Drenovitom Potoku su nalazili stari bakarni novac.

Podaci o selu

Današnja crkva, u drumskom naselju, podignuta je 1866. godine i posvećena Sv. Trojici. Groblje je u Brđanskom Kraju. Krsta se nose na Prvi dan Trojica.

Junkovac je unet u Ebšelvicovu kartu, pa se pominje, po arhivskim podacima tek 1811. godine. U njemu je 1818. godine bilo 26 kuća. Danas Junkovac ima 44 roda sa 178 kuća i 1 ciganski rod sa 3 kuće.

Današnje naselje je zasnovano u 17. veku na mestu Marincu, u Gornjem Kraju.

Demografija

U naselju Junkovac živi 775 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,7 godina (41,2 kod muškaraca i 42,1 kod žena). U naselju ima 336 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,93.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[7]
Godina	Stanovnika
1948.	1.450
1953.	1.349
1961.	1.322
1971.	1.172
1981.	1.057
1991.	1.057	1.044
2002.	984	987

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[8]

Srbi	947	96,23%
Jugosloveni	3	0,30%
Hrvati	1	0,10%
Slovenci	1	0,10%
nepoznato	31	3,15%

Stanovništvo prema polu i starosti^[9]


	m	ž
?	1	5
80+	9	7
75—79	17	18
70—74	34	42
65—69	31	50
60—64	31	36
55—59	14	21
50—54	29	38
45—49	40	36
40—44	47	27
35—39	32	37
30—34	34	27
25—29	17	30
20—24	21	20
15—19	30	35
10—14	29	35
5—9	33	35
0—4	17	19
Prosek :	41,2	42,1

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	369	312	361	335	325	325	336

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	79	76	64	58	30	25	3	1	0	0	2,93

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena
Muški	387	104	248	20	15
Ženski	429	71	246	88	24
UKUPNO	816	175	494	108	39

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	215	18	0	129	28
Ženski	119	32	0	25	17
UKUPNO	334	50	0	154	45
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	3	10	5	6	10
Ženski	3	2	10	9	4
UKUPNO	6	12	15	15	14
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	0	0	1	2
Ženski	1	3	2	6	5
UKUPNO	1	3	2	7	7
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	1	0	0	2
Ženski	0	0	0	0
UKUPNO	1	0	0	2

Reference

^ Podaci su uzeti iz opisa Junkovca od Sretena Jelisavčića (rukopis se nalazi u Etnološkom seminaru Beogradskog univerziteta) i iz dela navedenih kod sela M. Crljenci.
^ Literatura „Letopis Podunavskih mesta“ (Beč 1998) period 1812 – 1935 g. Letopisa, po predanju, podunavskih mesta i običaji, nastanak sela, ko su bili doseljenici, čime se bavili meštani
^ U Junkovcu popisuju kuće za raseljavanje („Večernje novosti“, 31. maj 2013)
^ Zbog klizišta vanredna situacija u Junkovcu („Večernje novosti“, 6. jun 2013)
^ Junkovac vapi za vodom („Politika“, 7. avgust 2015)
^ Trajno uništena tri bunara iz kojih se Junkovčani snabdevaju vodom („Politika“, 8. avgust 2015)
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura

Monografija Podunavske oblasti 1812-1927. objavljeno (1927 g.) „Napredak Pančevo“
„Letopis“: Podunavska mesta i običaji Marina (Beč 1999 g.). Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od pisanih tragova, letopisa, po predanju mesta u Južnoj Srbiji, mesta i običaji, nastanak sela, ko su bili doseljenici, čime se bavili meštani

Spoljašnje veze

[1] Podaci su uzeti iz opisa Junkovca od Sretena Jelisavčića (rukopis se nalazi u Etnološkom seminaru Beogradskog univerziteta) i iz dela navedenih kod sela M. Crljenci.

[2] Literatura „Letopis Podunavskih mesta“ (Beč 1998) period 1812 – 1935 g. Letopisa, po predanju, podunavskih mesta i običaji, nastanak sela, ko su bili doseljenici, čime se bavili meštani

[3] U Junkovcu popisuju kuće za raseljavanje („Večernje novosti“, 31. maj 2013)

[4] Zbog klizišta vanredna situacija u Junkovcu („Večernje novosti“, 6. jun 2013)

[5] Junkovac vapi za vodom („Politika“, 7. avgust 2015)

[6] Trajno uništena tri bunara iz kojih se Junkovčani snabdevaju vodom („Politika“, 8. avgust 2015)

[7] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[8] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[9] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]