Juraj II Drašković
Juraj II Drašković (Biline kod Knina, 5. februar 1525 - Beč, 31. januar 1587) je bio je biskup, kardinal i ban hrvatskog kraljevstva u Habzburškoj monarhiji. Pripadao je hrvatskoj plemićkoj porodici Drašković. Period dok je bio zagrebački biskup obeležiće početak kontrareformacije na području tadašnje severozapadne Hrvatske u Habzburškoj monarhiji.[1][2]
| Juraj II Drašković | |
|---|---|
 Portret Juraja II Draškovića iz 16. veka | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 2.5.1525. |
| Mesto rođenja | Biline, Ugarsko kraljevstvo |
| Datum smrti | 31. januar 1587. (61/62 god.) |
| Mesto smrti | Beč, Habzburška monarhija |
| Dinastija | Draškovići |
Biografija
urediMladost i školovanje
urediJuraj II Drašković je rođen 5. februara 1525. godine u mestu Biline kod Knina, kao prvo dete Bartola Draškovića i Ane Drašković (Utješenović). Bio je iz hrvatske plemićke porodice Drašković čiji su članovi ostavili veliki uticaj na politički i društveni život Hrvata u Ugarskoj, a potom i Habzburškoj monarhiji.[1][2]
Zbog neposrednih opasnosti izazvanim napadima Osmanlija na Ugarsku, Juraj se sa porodicom seli na posed u blizini Karlovaca. Nakon toga, on je ostao bez oca, pa se o njemu brinuo njegov ujak Juraj Utješenović, tada velikovaradinski biskup, koji će kasnije postati i kardinal i uticajan ugarski državnik.[1][2][3]
Utješenović ga šalje na školovanje u Karlovac, a od 1547. godine školovanje nastavlja na Univerzitetu u Beču. Osim humanizma, tamo se upoznao i sa protestantizmom, ali zahvaljujući snažnoj rimokatoličkoj orijentaciji univerziteta, ostao je privržen rimokatolicizmu. Nakon završenih studija u Beču, 1550. godine odlazi u Padovu da studira prava, a godinu dana kasnije biva izabran za studenta prorektora za područje Ugarskog kraljevstva u Habzburškoj monarhiji.[1][2]
Izaslanik Ferdinanda I
urediZbog Utješenovićeve saradnje sa Osmanlijama, car Sveto-rimskog carstva Ferdinand I je naredio njegovo smaknuće 1551. godine, te je iste godine i pogubljen dok je bio u Rumuniji. Njegova pogibija je imala veliki uticaj na Juraja, a ostavila ga je i bez materijalne podrške koju je dobijao od Utješenovića. Ipak, 1553. godine, Ferdinand I ga imenuje za svog izaslanika, te Juraj zbog toga često boravi u Beču, ali je do 1557. godine obavljao i više nižih crkvenih službi u vidu prepošta u Aradu u Rumuniji i Jasovu u Slovačkoj koje su tada bile deo Habzburške monarhije. Takođe, 1555. godine pristustvuje na državnom saboru u Augzburgu, kao deo Ferdinandove pratnje, gde se više upoznaje sa temom odnosa rimokatolika i protestanata.[1][4]
Biskup i rad na protivreformaciji
urediPečuhški biskup
urediVeć 1557. godine, car Ferdinand I ga imenuje za biskupa u Pečuhu (danas Pečuh u Mađarskoj). Ovo imenovanje je 1560. godine potvrdio i rimski papa Pije IV i to je ostao sve do 1563. godine. Zbog osmanskog osvajanja tog područja, nijednom u tih tri godine nije mogao da dođe u Pečuh, te se tamošnjim vernicima obraćao iz pisama. Za to vreme, konkretno u periodu 1561. do 1563. godine, bio je izaslanik cara Ferdinanda I i Ugarskog kraljevstva na zasedanjima Tridenstskog sabora. Tema Sabora je bila odgovor na teološke i ekliziološke izazove protestantske reformacije. Na Saboru, Juraj se zalagao za ženidbu katoličkog sveštenstva, kao i za ekumenizam i versko jedinstvo Rimokatoličke crkve kao odgovor na osvajanja Osmanlija. Teške pregovore je vodio sa papinim nuncijem, a kasnije i kardinalom Stanislausom Hocijusom, povodom reformskih sabora i verskog jedinstva Evrope, povodom osmanske pretnje.[1][4][5]
Zagrebački biskup
urediPri završetku Tridentskog sabora, 1563. je postavljen za zagrebačkog biskupa i na toj poziciji ostao sve do 1574. godine. Odmah po dolasku na mesto biskupa, Juraj je počeo da sprovodi zaključke Tridentskog sabora i počeo da deluje u smeru suzbijanja protestantske reformacije i obnove rimokatolicizma u svojoj dijecezi. Podupirao je i rad isusovaca na području tadašnje Hrvatske. Kao biskup, sazvao je i tri biskupijska sinoda, na kojima su donete različite odredbe koje su predstavljale pravi početak kontrareformacije na području severozapadne Hrvatske. Simpatizeri reformacije na tom području su imali podršku u redovima visokog plemstva i građanstva, a to je naročito bilo izraženo u Varaždinu, Gradišću i Koprivnici, te i gradovima sa vojnom posadom iz nemačkih zemalja. Zbog toga je svoju borbu Juraj usmerio na spomenute gradove. Isključio je veliki broj sveštenika koji su podržavali reformaciju. Kao primeri se mogu navesti i Mihajlo Bučić, tadašnji sveštenik iz Belice u Međumurju, koji je odštampao jednu kalvinističku knjigu, te i zagrebački sveštenik Đuro Trulja, koji su eskomunicirani.[1][5]
Osim mera eskomuniciranja, Juraj je osnovao u Zagrebu bogosloviju za buduće sveštenike zagrebačke biskupije. Osnivanje ovakvih bogoslovija su preporuke zaključaka Tridentskog sabora koje su imale za cilj da spreče odlazak bogoslova na studije u inostranstvo, čime bi se smanjio broj njihovih kontakata sa pripadnicima reformacije. Osim toga, njihovim osnivanjem bi se obnavljao uticaj rimokatolika u tim područjima, te i podsticalo obrazovanje i duhovna obnova njihovog sveštenstva. Zahvaljujući Jurajevom radu, kontrareformacija je dobila temelje na području njegove biskupije i svoj pun zamah će dobiti i tokom 17. veka.[1][5]
Ban
urediOsim što je vodio funkciju biskupa, 1567. godine, Juraj je imenovan i za bana Hrvatske u okviru Habzburške monarhije i to je bio sve do 1578. godine. Ovu titulu je delio sa Frankopanom Slunjskim do 1572. godine, a zatim je sam bio ban u sledeće dve godine, da bi na kraju do 1578. godine delio tu titulu sa Gašparom Alapićem. Period njegovog banovanja su obeležile borbe Habzburške monarhije protiv Osmanlija, te i utvrđivanje tadašnje Vojne krajine. Osim toga, radio je aktivno na borbi protiv snažnije nemačke uprave, kao i na pomirenju hrvatskog plemstva.[1][5]
Seljačka buna 1573. godine
urediPeriod njegove uprave će obeležiti i hrvatsko-slovenačka seljačka buna 1573. godine. U istoriografiji postoje velika neslaganja oko ove bune, a posebno oko uloge Juraja II Draškovića. Buna je izbila kao posledica teškog položaja tamošnjih kmetova. Svu težinu sukoba sa Osmanlijama, osećali su kmetovi na koje su se oslanjali plemstvo i sveštenstvo. Osim toga, oni su ubirali i veliki porez, što je, zajedno sa pustošenjima Osmanlija, izazvalo veliki revolt kod kmetova.[6]
Neposredni povod za bunu je teror tamođnjeg barona Franje Tahija, inače zeta Nikole Zrinskog, koji je nastojao da preotme deo imanja plemića Ambrozija Gregorijanca i Uršule Meknicer-Hening, koji su zbog toga poveli protiv njega oružanu borbu između 1565. i 1572. Ta pobuna je uvukla i njihove kmetove. Iako je u početku, na zahtev Uršule, i sam kralj naredio u pismu 1564. godine na Tahija da ne pokušava da oduzme jedno Uršulino imanje koje je bilo predmet celog spora, Tahi je ignorisao kraljevu naredbu i počeo da se naoružava, što je učinila i Uršula. Ambrozije i Hening, uz pomoć svojih kmetova, uspeli su da teško poraze Tahija koji je 1565. godine sa porodicom pobegao u Zagreb. Kmetovi su opljačkali Tahijevo imanje, što je primoralo kralja da interveniše. Skupljena je banova vojska koja je krenula na Uršulu, ali je pretrpela težak poraz kod kod Susedgrada 3. jula 1565, u kome je ostavila i zastavu na bojnom polju. Hrvatski sabor je proglasio Uršulu i Ambrozija za veleizdajnike. Nakon toga, Tahi je dobio nazad na upravu svoja imanja, kao i imanje koje je bilo predmet spora, i počeo je da se sveti Uršulinim kmetovima.[2][6]
Sve ovo je dovelo do seljačke bune 1573. godine. Glavna pobunjenička snaga je bila okupljena kod Donje Stubice, a protiv njih ban Juraj Drašković je uputio Alapića sa staleškom i banskom vojskom (banderijama), koja je bila ojačana iz krajiških uporišta. U krvavoj četvoročasovnoj bici kod Stubice, banska vojska je 9. februara teško porazila ustaničke snage. U toku bitke, između 3000 i 4000 seljaka je ubijeno od strane Alapićeve vojske, a jedan deo njih je obešen nakon bitke.[6]
Prema hrvatskim istoričarima Ratkaju i Šišiću, nakon ovoga je ubijen veliki broj ustanika, uključujući i Matiju Gubeca koji je bio jedan od njihovih vođa. Ipak, prema Vjekoslavu Klaiću, pismo iz 1574. godine upućenu Juraju od strane kralja, u kome je kralj zahtevao od bana da mu odgovori da li su Ilija Gregurić i Gušetić kažnjeni i šta se dogodilo sa ostalim vođama te pobune u Zagrebu, ukazuje na mogućnost da je Juraj oklevao da izvrši presudu i time da spasi zarobljene ustanike. Prema Nadi Klaić, on je cara Maksimilijana molio da ne kažnjava smrtno pobunjenike. Ipak, Jaroslav Šidak navodi su neke od vođa ustanika, poput Andrije Pasaneca, ipak ubijene u Zagrebu.[2]
Kraj života
urediZa Kaločkog nadbiskupa je proglašen 1574. godine, a kralj Rudolf II ga 1584. godine imenuje za kraljevskog namesnika za Ugarsku. Godinu dana kasnije, papa ga imenuje za kardinala.[1][2]
Umro je 1587. godine u Beču, a sahranjen u Juri u današnjoj Mađarskoj.[1][2]
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b v g d đ e ž z i j „Drašković, Juraj II.”. Enciklopedija.hr. Pristupljeno 10. 4. 2020.
- ^ a b v g d đ e ž „Juraj Drašković”. Enciklopedija.lzmk.hr. Pristupljeno 10. 4. 2020.
- ^ „Utješenović, Juraj”. Enciklopedija.hr. Pristupljeno 10. 4. 2020.
- ^ a b „Juraj Drašković (1563. – 1578)”. Zagrebačka nadbiskupija. Pristupljeno 10. 4. 2020.
- ^ a b v g Patafta, Daniel (2005). „PROTUREFORMACIJA U SJEVEROZAPADNOJ HRVATSKOJ” (PDF). Podravina. 4: 34—40.
- ^ a b v Čečuk, Božidar (1960). „Tragom poginulih seljaka u Seljačkoj buni 1573. godine”. Zbornik Odsjeka za povijesne znanosti Zavoda za povijesne i društvene znanosti Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti. 3: 499—505.
Literatura
uredi- „Drašković, Juraj II.”. Enciklopedija.hr. Pristupljeno 10. 4. 2020.
- „Juraj Drašković”. Enciklopedija.lzmk.hr. Pristupljeno 10. 4. 2020.
- Čečuk, Božidar (1960). „Tragom poginulih seljaka u Seljačkoj buni 1573. godine”. Zbornik Odsjeka za povijesne znanosti Zavoda za povijesne i društvene znanosti Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti. 3: 499—505.
- Patafta, Daniel (2005). „PROTUREFORMACIJA U SJEVEROZAPADNOJ HRVATSKOJ” (PDF). Podravina. 4: 34—40.
- „Utješenović, Juraj”. Enciklopedija.hr. Pristupljeno 10. 4. 2020.