Akustika

Akustika je grana fizike koja se bavi proučavanjem zvuka, kako pojave tako i nastanka.^[1] Proučava nastanak i prostiranje zvuka u raznim sredinama, njegove osobine i prijem. Dijeli se na opštu i primijenjenu akustiku.

Sa stanovišta snimanja i obrade zvuka, akustika nije zasnovana samo na matematičkim i fizičkim zakonitostima, budući da zvuk nije čisto fizička pojava, već je istovremeno i psihička senzacija. Samim tim, akustika u sebe uključuje, kao granične oblasti, i fiziologiju i psihofiziologiju.^[2]

Podela akustike uredi

Savremena primijenjena akustika dijeli se na više grana:

fiziološka akustika
atmosferska akustika
elektroakustika
hidroakustika
arhitektonska akustika
muzička akustika

Opšta akustika uredi

Ilustracija talasa na žici ako se drži na raznim mjestima. Time se proizvode različite talasne dužine zvuka.

Izučava pojavu i prostiranje zvuka i metode akustičkih mjerenja. Zvuk nastaje kao posljedica poremećaja unutrašnjeg ravnotežnog stanja čestica kod elastične materije zbog spoljašnje sile (na primjer udarca). Zbog dejstva sile dolazi do oscilatorne promjene stanja čestica, koje se prenosi na okolni elastični medijum. Tijelo koje osciluje naizmjenično sabija i razrjeđuje materiju oko sebe, stvarajući tako zvučne talase.

Izvori zvuka za istraživanja mogu biti i zategnuta žica, štapovi, ploče i svirale, a posebno se koriste zvučne viljuške kojima se postiže vrlo visoka stabilnost frekvencije. Pobuđivanje oscilacija izvora zvuka može biti električno, mehaničko i toplotno.

Pritisak zvuka je promjenjivi pritisak na jedinicu površine izazvan djelovanjem zvučnih talasa. Mjeri se u mikrobarima.

Zvuk se karakteriše intenzitetom, odnosno jačinom, visinom i bojom.

Jačina zvuka može biti objektivna i subjektivna. Objektivna jačina ili intenzitet zvuka je jednak energiji koja se tim zvučnim talasom prenese kroz jediničnu površinu u jedinici vremena:

I={\frac {\Delta E}{S{\Delta t}}}

.

Merna jedinica za objektivnu jačinu zvuka je ${W} \over {m^{2}}$ . Subjektivna se meri u decibelima.

Prostiranje zvuka se vrši na sve strane od svog izvora sfernim talasima. Za pojave zvuka (kao što su odbijanje, prelamanje, savijanje, upijanje) važe zakoni talasnog kretanja. Ipak postoje specifičnosti, pa se zvuk može prostirati samo u elastičnoj materiji, gasovitoj, tečnoj ili čvrstoj, a ne u vakuumu. Talasi zvuka mogu biti longitudinalni ili transverzalni. U gasovima i tečnostima postoje samo longitudinalni talasi zvuka, a u čvrstim tijelima i jedni i drugi.

Brzina prostiranja zvuka zavisi od gustine materije i elastičnosti. Kod čvrstih tijela brzina prostiranja jest:

$v={\sqrt {\frac {E}{\rho _{0}}}}$ [m/s]

gdje je E Jungov modul elastičnosti a $\rho _{0}$ gustina čvrstog tijela.

Brzine zvuka pri pritisku od 1000 kPa i temperaturi od 20° C iznose za vodonik 1305 m/s, a vazduh 343 m/s. Brzina zvuka u vodi na 10° C je 1440 m/s a slanoj vodi na 15° C 1530 m/s. U gvožđu je brzina zvuka 5000 m/s a u gumi 40 m/s.

Prelamanje zvuka nastaje prilikom prelaska talasa zvuka kroz sredine različite gustine. Talasi se savijaju prilikom dodira sa oštrim ivicama ili prolaskom kroz uske otvore.

Utisak da se promjenom razmaka između izvora zvuka i slušaoca mijenja i frekvencija zove se Doplerov efekt. Ovo se iskazuje prividnim povećanjem frekvencije pri približavanju, a smanjenjem pri udaljavanju od izvora zvuka.

Prijemnici zvuka pretvaraju zvučne oscilacije u električne ili mehaničke, koje se dalje mogu pojačavati i obrađivati. Najvažniji mehanički prijemnik je ljudsko uho, čijim se proučavanjem bavi fiziološka akustika.

Fiziološka akustika uredi

Proučava ljudsko grlo kao izvor zvuka i ljudsko uho kao prijemnik zvuka. Glasnice su glavni govorni organ, a zvuk se formira periodičnim prekidanjem protoka vazduha kroz grlo. U ljudskom govoru osnovni tonovi se kreću između 80 i 1110 herca. Kod uha se talasi zvuka prenose na bubnjić spoljnog uha, čije se treperenje prenosi na tečnost u unutrašnjem uhu. Oscilovanje tečnosti nadražuje živce koji prenose osjećaj zvuka mozgu. Zvučne oscilacije ispod 16 herca i preko 20000 herca čovječje uho ne može da osjeti bez obzira na njihovu jačinu. Opseg čujnih frekvencija je često manji, kod starijih osoba i osoba s oštećenim sluhom.

Elektroakustika uredi

Vrsta elektroakustičkog pretvarača - zvučnik.

Elektroakustika izučava teoretsku i praktičnu konstrukciju elektroakustičkih pretvarača - uređaja koji pretvaraju zvuk u električnu energiju ili obrnuto. U ta sredstva spadaju mikrofon, zvučnik, slušalica i drugi uređaji koji mogu da rade na elektromagnetskom, pijezoelektričnom, magnetostriktivnom ili nekom drugom principu.

Atmosferska akustika uredi

Bavi se zvučnim pojavama u atmosferi Zemlje i njihovim nastankom, uz to vrši ispitivanja atmosfere akustičkim metodama. Praktični zadaci uključuju ispitivanje slojeva atmosfere na raznim visinama, zvukovno izviđanje, zvučna signalizacija, i ispitivanje otvorenih auditorijuma.

Hidroakustika uredi

Istražuje zvučne pojave u vodi i primjenjuje ih u razne svrhe. Krajem 19. vijeka ustanovljeno je da se zvuk u vodi prostire na velike udaljenosti pa su počela intenzivnija ispitivanja hidroakustike. U ratnim mornaricama se ovo ubrzo počelo koristiti za podvodne veze, navigaciju i izviđanje. Iz toga je proizašao sonar i drugi uređaji.

Arhitektonska akustika uredi

Arhitektonska akustika je oblast primjenjene akustike koja istražuje pitanja prostiranja i prigušivanja zvuka u zatvorenim prostorima, kao što su koncertne hale. Glavna namjera je da se omogući dobra čujnost riječi i tonova u svim dijelovima prostorija, pojačavanjem na nekim mjestima i oslabljivanjem na drugim. Riječ je o prostorijama koje su namjenjene snimanju i slušanju zvuka: studija za snimanje, pozorišta, bioskopima, amfiteatri itd.

Kod primjenjene akustike posebna pažnja se poklanja, shodno nameni, arhitektonskom projektovanju. Veliku ulogu igraju veličina i oblik prostorije. Na difuznost zvuka značajno utiču neparalelni i konveksno oblikovani zidovi i tavanica, kao i vrsta materijala od kojih je izgrađen sam prostor. Sa većom difuznošću zvuka dobija se bolja čujnost u svim tačkama akustičnog prostora.

Tvrdi građevinski materijali, kao što su malterisana opeka, beton ili staklo, slabo apsorbuju zvuk. Upotrebom najraznovrsnijih apsorpcionih materijala, moguće je prostorije koje se koriste za snimanje i reprodukcija zvuka optimalni podesiti, kako bi Frekventni opseg i vreme reverberacije (merljive veličine) odgovarali potrebama i nameni akustičkog prostora. Tako je za govor potrebno, zbog razumljivosti, kraće vreme reverberacije, a u muzici, gde se traži „slivanje“ tonova, duže. Muzika na otvorenom prostoru, gde nema reverberacije, zvuči „suvo“ i prazno, a orkestar deluje „razliveno“.

Prostorije čiji zidovi nisu obrađeni, smatraju se „svetlim“, jer je u njima visok stepen refleksije. Zato se za obradu akustičkog prostora i koriste apsorpcioni materijali; međutim, materijali koji previše upijaju akustičku energiju mogu da „umrtve“ akustiku prostorije, tako da se i koriste pri obradi studija, „gluve sobe“, radi dočaravanja utiska snimljenog zvuka na otvorenom prostoru.^[2]

Muzička akustika uredi

Izučava osobine muzičkih tonova i zvukova na osnovu opšte akustike i svojstava organa sluha. Bavi se i teorijom muzičkih instrumenata.

Reference uredi

^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 25. ISBN 86-331-2075-5.
^ ^a ^b Babac 1993, str. 4.

Literatura uredi

Gažević, Nikola, ur. (1970). Vojna enciklopedija. I. Beograd. str. 74—78.
Babac, Marko (1993). Leksikon filmskih i televizijskih pojmova. Beograd: Naučna knjiga, Univerzitet umetnosti u Beogradu. ISBN 978-86-23-72004-8.
D.J.Croome, Noise, Buildings and People, Volume 11, Pergamon Press, 1977.
R.K.Miller, W.V.Montone, Handbook of Acoustical Enclosures and Barriers, The Fairmont Press, 1978.
Z.Maekawa, “Noise reduction by Screens”, Applied Acoustics, 1968.
E.Saelzer, Sammlung Schallschutz: Staedtebaulicher Schallschutz: Planerische und technische Massnamen Wirtschaftlichkeit, Dimensionierung und Gestaltung, Bauverlag GmbH, 1982.
A.L.Saenz, R.W.B.Stephens, Noise pollution, Scope 24, Jon Wiley & Sons, 1986.
P.M. Nelson, Transportation Noise Reference Book, Butterworth & Co. Ltd, 1987.
W.Fasold, E.Sonntag, H.Winkler, Bau- und Raumakustik, VEB Verlag fuer Bauwesen, 1987.
C.M.Harris, Handbook of Acoustical Measurements and Noise Control, Third edition, Acoustical Society of America, 1998.
L.Cremer, H.Mueller, Principles and Applications of Room Acoustics, Volume 1 i 2, Applied Science Publishers Ltd, 1982.
E.G.Richardson, Technical Aspects of Sound, Volume 1, Elsevier, 1953.
E.Skudrzyk, Die Grundlagen der Akustik, Springer Verlag, 1954.
W.Porada, “Model measurements on noise screening of line source by single and double barriers”, Applied Acoustics 4, 1975.
F.Fleischer, “Zur Anwendung von Schallschirmen”, Laerbekaempfung 6, 1970.
M.Yamashita, M.Koyasu, “Scale model experiments on noise reduction by acoustics barrier of a straight line source”, Applied Acoustics, 1973.
U.J.Kurze, “Noise reduction by Barriers”, The Journal of the Acoustical Society of America, 1974.
W.Fasold, W.Kraak, W.Schimer, Taschenbuch Akustik, Teil 2, VEB Verlag Technik, 1984.
B. Budisavljević i dr, BUKA, Osnovi, analiza, izvori i zaštita, Tribina građevinske fizike, Beograd, 1998
B. Budisavljević, “O složenoj zvučnoj izolaciji”, II jugoslovensko savetovanje, Beograd, 1979.
B. B. Budisavljević, “Aktuelni ekološki problemi i mere zaštite u urbanim sredinama – O problemima zvučne zaštite u zgradarstvu”, Savetovanje GZZZ, Beograd, 1982.
B. B. Budisavljević, Č. Drobnjaković, “Jedan proračun izolacije u uslovima saobraćajne buke”, XXVIII ETAN, Split, 1984.
B.B.Budisavljević, M.Tanasković, Č.Drobnjaković, “Influence octave band levels of traffic noise on Leq and Ln values”, 4.FASE, Sandefjord, 1984.
B.B.Budisavljević, Č.Drobnjaković, “Street trafic noise”, Athena, 1984.
B. B. Budisavljević, “O nekim osobinama Leq u polju saobraćajne buke”, Bled, 1987.
B. B. Budisavljević, “Zaštita od buke”, Seminar republičkih inspektora životne sredine, Vrnjačka Banja, 1993.
B. B. Budisavljević, “Jedinice za pritisak”, Institut IMS, Beograd, 1993.
B. B. Budisavljević, “Buka – osnovi, merenje, propisi, instrumenti”, Ministarstvo zaštite životne sredine, Referat po pozivu za Seminar, Beograd, 1998.
B. B. Budisavljević, “Buka i ekvivalentni nivo”, Godišnje Savetovanje: Aspekti zaštite od buke, 1998.
B.B.Budisavljević, D. Boljević, “Some Results of Traffic Noise Measurements as a Base for Defining the Evaluation Critera”, Internoise, Hag, 2001 (neobjavljeno).
B. B. Budisavljević, D. Boljević, Č. Drobnjaković, “Merenje Leq u uslovima saobraćajne buke”, Niš, 2001.
P. Petrović, B. B. Budisavljević, D. Boljević, Č. Drobnjaković, J. Antanasijević, “Akustički prilaz metodi homologacije motornih vozila u pogledu buke”, Buka i vibracije, Niš, 2001.
B. B. Budisavljević, “Neki problemi u YU propisima o buci”, Seminar Buka u životnoj sredini, Beograd, 2002.
B. B. Budisavljević, D. Boljević, A. Milenković, Č. Drobnjaković, “O vremenskoj ponderizaciji”, XLVII ETRAN, Herceg Novi, 2003.
B. B. Budisavljević, A. Milenković, D. Boljević, “Neki problemi u propisima za merenje buke”, 51. Konferencija ETRAN-a, Igalo – Herceg Novi, 2007.
Republički zavod za statistiku, “Statistički godišnjak Srbije 2009”.
Renzo Tonin and Associates Ptu Ltd, Modelling and Predicting Environmental Noise, www.rtagroup.com.au
Hayden, R.E., Roadside Noise from the interaction of rolling tyres with the road surface, ProccedingsPurdue Noise Control Conference, Purdue University, 1971
Voigt, P., Physickal noise immision scales and subjective anoyance due to the street traffic noise, Doctoral Thesis, 1974.
Watts G. Acoustic performance of new designs of traffic noise barriers, in Proceedings of Internoise, St Petersburg, Russia, 1993.
Shima H., Watanabe T., Mizuno K., Iida K., Matsumoto K. and Nakasaki K., Noise reduction of a multiple edge noise barrier, in Proceedings of Internoise, Liverpool, 7914, 1996.
Fujiwara K., Ohkubu T. and Omoto A., A note on the noise shielding efficiency of a barrier with absorbing obstacle at the edge, in Proceedings of Internoise, Newport Beach, CA, pp. 393–6, 1995.
Yamamoto K., Shono Y., Ochiai H. and Yoshihiro H., Measurements of noise reduction by absorptive devices mounted at the top of highway noise barriers, in Proceedings of Internoise, Newport Beach, CA, pp. 389–92, 1995.
Gharabegian A., Improving soundwall performance using route silent, in Proceedings of Internoise, Newport Beach, CA, pp. 385–8, 1995.
Stojanović Vojislav, Priručnik građevinske bravarije, 2008.
Sandberg U and Ejsmont J A. Tyre/road noise reference book. Informex, Sweden, 2002.
Pucher E, Optimisation of the system car tyre road – the sound of silence, Vienna University of Technology, Vienna, Austria, 1998.
Bendtsen H. Drainage asphalt and noise reduction over a long period, Proceedings of EuroNoise 1998, Munich, Germany, 1998.
Benz Kotzen, Colin English, Environmental Noise Barriers, 1999.
RNDr. Liberko, “Uvod u urbanističku akustiku, buka i akustika sredine”.
Doc. dipl.Ing. Puškáš, CSc., Ing Puškášová, CSc., “Ateljersko stvaranje II, akustika zagrađenih područja”.
Alfréd Brunclík, Vladimír Vorel i dr., “Kičmena mreža auto-puteva i ekspresnih puteva u ČR”, Prag 2009.
Havranek J. i sar. “Buka i zdravstvo”, Prag: Avicenum, 1990.
“Road Transport Research. Road Noise Abatement”, OECD Report Paris: CEDEX, 1995.
P.Jovanović, D. Petrović, V. Obradović, M. Mihić, “Metode i tehnike projektnog menadžmenta”, FON, Beograd, 2007.
D. Gillen, Noise 101: The Economics of Noise Management Strategies and Policies, Institute for Transportation Studies, University of California, Berkeley, San Diego, CA, February 2001.
P. Jovanović: Upravljanje investicijama, FON, Beograd, 2006.
L. E. Larsen, &H. Bendtsen: Noise reduction with porous asphalt - costs and perceived effect, 9th International Conference on Design of Asphalt Pavements, Copenhagen, Denmark, 2002.
A. Trbović, M. Crnobrnja, Efekti integracije Srbije u EU, Fakultet za ekonomiju, finansije i administraciju, Beograd, 2009.
R. Kocijančić i grupa autora, Higijena, Beograd, 2002.
D. Žižić, Buka kao prosperitetni zagađivač životne sredine u gradu Leskovcu, 8. Simpozijum sa međunarodnim učešćem "Savremene tehnologije i privredni razvoj", Tehnološki fakultet Leskovac, 2009.
D. Petković, Š. Goletić, Komunalna buka kao značajan faktor kod projektovanja izgradnje saobraćajne infrastrukture, Seminar: Upravljanje okolišem — okolišni menadžment, Fojnica, 2004.
Grupa autora: Priručnik za pripremu i ocenu investicionih projekata, Republički zavod za tržište rada, Beograd, 1997.
E.J. Mishan: Cost-Benefit Analysis, Page Bros, Norwich, 1975.
United Nations Industrial Development Organization: Guide to Practical Project Appraisal – Social Benefit-Cost Analysis in Developing Countries, United Nations, New York, 1978.
L. Squire & H.G. van der Tak: Economic Analysis of Projects, A World Bank Research Publication, The International Bank for Reconstruction and Development, Washington, 1979.
A. Amundsen & R. Klaeboe: A Nordic Perspective on Noise Reduction at the Source, The Institute for Transport Economics, Oslo, 2005.
“Zakon o javnim putevima”, Službeni glasnik RS 101, 2005.
“Zakon o planiranju i izgradnji”, Službeni glasnik RS 47, 2003.
“Zakon o izmenama i dopunama Zakona o planiranju i izgradnji”, Službeni glasnik RS 34, 2006.
“Zakon o planiranju i izgradnji”, Službeni glasnik RS 72, 2009.
“Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini”, Službeni glasnik RS 36, 2009.
“Zakon o zaštiti životne sredine”, Službeni glasnik RS 135, 2004.
“Zakon o izmenama i dopunama Zakona o zaštiti životne sredine”, Službeni glasnik RS 36, 2009.
“Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu”, Službeni glasnik RS 135, 2004.
“Zakon o izmenama i dopunama Zakona o proceni uticaja na životnu sredinu“, Službeni glasnik RS 36, 2009.
“Zakon o strateškoj proceni uticaja na životnu sredinu”, Službeni glasnik RS 135, 2004.
“Zakon o zaštiti prirode”, Službeni glasnik RS 36, 2009.
“Zakon o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine”, Službeni glasnik RS 135, 2004.
“Strategija razvoja železničkog, drumskog, vodnog, vazdušnog i intermodalnog transporta u Republici Srbiji, 2008-2015”, Službeni glasnik RS 4,2008.
“Uredba o kriterijumima za kategorizaciju državnih puteva”, Službeni glasnik RS 37, 2009.
“Pravilnik o dozvoljenom nivou buke u životnoj sredini”, Službeni glasnik RS 54, 1992.
“Pravilnik o sadržini, obimu i načinu izrade prethodne studije opravdanosti i studije opravdanosti za izgradnju objekata”, Službeni glasnik RS 80, 2005.
SRPS U.J6.001:2000, Osnovni termini i definicije.
SRPS U.J6.090:1992, Merenje buke u komunalnoj sredini.
SRPS U.J6.201:1989, Tehnički uslovi za projektovanje i građenje zgrada.
SRPS U.J6.205:2007, Akustičko zoniranje prostora.
SRPS ISO 1996-1:2002, Opis merenja buke životne sredine, Osnovne veličine i postupci.
SRPS ISO 1996-2:2002, Opis merenja buke životne sredine, Prikupljanje podataka u vezi sa namenom zemljišta.
SRPS ISO 1996-3:2001, Opis merenja buke životne sredine, Primena na granične vrednosti buke.
SRPS ISO 1996-1:2008, Opis merenja buke životne sredine, Osnovne veličine i postupci ocenjivanja.
SRPS ISO 1996-2:2008, Opis merenja buke životne sredine, Prikupljanje podataka u vezi sa namenom zemljišta.
DIRECTIVE 2002/49/EC OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL of 25 June 2002 relating to the assessment and management of environmental noise, Official Journal of the European Communities L 189, 2002.
XPS 31-133, Francuska metoda NMPB-Rute-96 (SETRA–CERTU–LCPC–CSTB).
SRPS ISO 140, Merenje zvučne izolacije u zgradama i zvučne izolacije građevinskih elemenata.
European Commission, Directorate General Regional Policy: Guide to Cost-Benefit Analysis of investment projects (Structural Funds, Cohesion Fund and Instrument for Pre-Accession), 2008.
IEC 61672, Electroacoustics-Sound level meters.
IEC 651, Sound level meters.
IEC 804, Integrating-averaging sound level meters.
RLS-90:1990, Richtlinien fuer den Laermschutz an Strassen.
EN 1793-1, Road traffic noise reducing devices. Test method for determining the acoustic performance. Intrinsic characteristics of sound absorption
EN 1793-2, Road traffic noise reducing devices - Test method for determining the acoustic performance. Intrinsic characteristics of airborne sound insulation
EN 1793-3, Road traffic noise reducing devices - Test method for determining the acoustic performance. Normalized traffic noise spectrum.
SoundPLAN Noise Standards, Calculation of Road Traffic Noise (CoRTN), www.soundplan.com.
Future Noise Policy, European Commission Green Paper, COMMISSION OF THE EUROPEAN COMMUNITIES, Brussels, 1996.
Guidelines for Community noise, World Healt Organization, Geneva, 1999.
EN 1794-1, Road traffic noise reducing devices – Mechanical performance and stability requirements.
EN 1794-2, Road traffic noise reducing devices – General safety and environmental requirements.
EN 1991, Actions on structures.
EN 1317-2, Road restraint systems – Performance classes, impact test acceptance criteria and test methods for safety barriers.
EN 13501-1, Fire classification of construction products and building elements, Classification using test data from reaction to fire tests.
EN 13501-2, Fire classification of construction products and building elements, Classification using data from fire resistance tests, excluding ventilation services.
ISO 2813, Paints and varnishes – Determination of specular gloss of non-metallic paint films at 20 degrees, 60 degrees and 85 degrees.
“Pravilnik o sadržini studije o proceni uticaja na životnu sredinu”, Službeni glasnik RS 69, 2005.
European Commission, Directorate General Regional Policy: Guide to Cost-Benefit Analysis of investment projects (Structural Funds, Cohesion Fund and Instrument for Pre-Accession), 2008.
Working Paper on The Effectiveness of Noise Measures, Working Group Health & Socio-Economic Aspects, July 2005.
The Commission of the European Communities, Commission Recomendation concering the guidelines on the revised interim computation methods for industrial noise, aircraft noise, road traffic noise and railway noise, and related emission data, August 2003.
ISO 9613, Acoustics – Attenuation of sound during propagation outdoors.
VDI 2714, Outdoor Sound Propagation.
S. Navrud: The State-Of-The-Art on Economic Valuation of Noise, Final Report to European Commission DG Environment, 2002.
“Uredba o utvrđivanju Liste projekata za koje je obavezna procena uticaja i Liste projekata za koje se može zahtevati procena uticaja na životnu sredinu ”, Službeni glasnik RS 114, 2008.
Prostorni plan infrastrukturnog koridora auto-puta E-75 deonica Beograd – Niš, Službeni glasnik RS 69, 2003.
Regionalni prostorni plan Administrativnog područja grada Beograda, Službeni list grada Beograda 10, 2004.
Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora auto-puta E-75, deonica Subotica-Beograd (Batajnica), Službeni glasnik RS 69, 2003.
Prostorni plan područja infrastrukturnog koridora Niš – granica Bugarske, Službeni glasnik RS 69, 2003.
Zakon br. 2/1969 Sb. o osnivanju Ministarstava.
Pravilnik br. 523/2006 Sb. o izradi karata buke.
Uredba Vlade br. 148/2006 Sb. o zaštiti javnog zdravlja od štetnog dejstva buke i vibracija.
Metodološko uputstvo za merenje i ocenjivanje buke izvan radne sredine, br. pr. HEM-300-11.12.01-34065 od 11.12.2001. g.
ČSN ISO 1996-1, Akustika – Opis, merenje i ocenjivanje buke u sredini – Deo 1: Osnovne veličine i postupci za procenu.
ČSN ISO 1996-2, Akustika – Opis i merenje buke u sredini – Deo 2: Nabavka podataka vezanih za korišćenje područja.
ČSN ISO 1996-3, Akustika – Opis i merenje buke u sredini – Deo 3: Korišćenje u određivanju maksimalno dozvoljenih nivoa buke.
Francuski nacionalni metod „NMPB-Routes-96 (SETRA-CERTU-LCPC-CST) naveden u francuskom standardu XP-S 31-133"
Metodološko uputstvo za proračun buke od drumskog saobraćaja VÚVA Prag (Vesnik MŽP 3/1996).
Određivanje intenziteta saobraćaja na drumskim saobraćajnicama TP 189 (odobreno MD – OI br.pr. 1086/07-910-IPK/1 od 5.12.2007. g.)
Autorizaciono uputstvo 15/04, verzija 2, Ministarstvo zdravstva Češke Republike.
Uredba Vlade br .104/1997 Sb. za protivbučne barijere i bedeme.
“Nacionalni plan izgradnje putne i železničke infrastrukture Republike Srbije u periodu od 2008-2015 godine”, Nacionalni savet za infrastrukturu Vlade Republike Srbije, 2008.
“Brojanje saobraćaja na putevima Republike Srbije u 2008. godini”, JPPS, Beograd, 2009.
Prikaz postojeće mreže državnih puteva u Republici Srbiji, planova, mapa i sistema za upravljanje, Baza podataka o putevima, JPPS, 2009. – NIJE BILO DOSTUPNO U VREME IZRADE STUDIJE
Studijsko-analitička osnova prostornog razvoja Republike Srbije (Strategija izrade novog Prostornog plana Republike Srbije), separat: Saobraćaj i saobraćajna infrastruktura, IAUS, Beograd, 2009. – NIJE BILO DOSTUPNO U VREME IZRADE STUDIJE
Program radova na održavanju, zaštiti, izgradnji i rekonstrukciji magistralnih i regionalnih puteva na teritoriji Republike Srbije za 2009. godinu. Javno preduzeće “Putevi Srbije”, Beograd, 2009. – NIJE BILO DOSTUPNO U VREME IZRADE STUDIJE
Institut za puteve a.d., “Auto-put E-80 Niš (Prosek) – Dimitrovgrad (državna granica), Sektor 1. Deonica 1,2 Prosek – Crvena Reka od Km 18+125.17 do Km 40+650.00, Idejni projekat – finalna dokumentacija, Knjiga 6. I.6.1–1/3 Studija o proceni uticaja na životnu sredinu, tekst, grafička dokumentacija”, April 2009.
Institut za puteve a.d., “Obilazni put oko Novog Pazara, veza M–22 sa M–8 preko R–118a, Idejni projekat – finalna dokumentacija, Knjiga 10. Studija o proceni uticaja puta na životnu sredinu”, Beograd 2008.
Saobraćajni institut CIP d.o.o., “Idejni projekat finalna dokumentacija Auto-put E-75 Beograd – Niš – Granica BJRM, Deonica Donji Neradovac – Levosoje, km 926+400,00 – km 942+195,00, Studija o proceni uticaja na životnu sredinu”, Beograd 2008.
Sowi d.o.o. Beograd, “Studija o proceni uticaja na životnu sredinu glavnog projekta poboljšanja regionalnog puta R-116 (Studenica - Ivanjica), Deonica Živočka – Veljovića škola”, Beograd, Mart 2008.
A.d. Centar za puteve Vojvodine, “Glavni projekat rehabilitacije Auto-puta E-75 Prolaz kroz Beograd, Deonica Surčin (Petlja “Aerodrom”) – Bubanj potok (Naplatna stanica “Bubanj potok”), Knjiga 7 Projekat zaštite životne sredine, 7.1 Projekat monitoringa postojećeg stanja životne sredine”, Novi Sad, Februar 2007.
B. B. Budisavljević, “Merenje saobraćajne buke na putu Banja Luka – Doboj”, Izveštaj o ispitivanju br.4020/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
B. B. Budisavljević, D. Boljević, A. Milenković, D. Savković, “Merenje nivoa buke drumskog saobraćaja u zoni auto-puta Beograd – Niš: 1) Soliter u ul. Ljermontova 12, Beograd i 2) Kuća u ul. Milorada Bondžulića 3, Beograd”, Izveštaj o ispitivanju br.4079/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
B. B. Budisavljević, D. Boljević, A. Milenković, D. Savković, “Merenje nivoa buke drumskog saobraćaja u zoni puta na Okretnici tramvaja u Bul. vojvode Mišića, Beograd”, Izveštaj o ispitivanju br.4080/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
B. B. Budisavljević, D. Boljević, “Merenje nivoa saobraćajne buke u Ustaničkoj ulici u Beogradu”, Izveštaj o ispitivanju br.4091/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
B. B. Budisavljević, A. Milenković, “Uticaj izbora mernog intervala na određivanje Leq”, Izveštaj o ispitivanju br.4098/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
B. B. Budisavljević, A. Milenković, “Kako do Leq”, Izveštaj o ispitivanju br.3990/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
B. B. Budisavljević, A. Milenković, “Optimizacija vremena usrednjavanja kod Leq”, Izveštaj o ispitivanju br.3977/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
B. B. Budisavljević, A. Milenković, “Frekvencijska analiza na bazi dugotrajnog zapisa Leq, 1s”, Izveštaj o ispitivanju br.4099/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
B. B. Budisavljević, A. Milenković, “Uporedna analiza za dva merna mesta tokom dugotrajnog perioda”, Izveštaj o ispitivanju br.4100/09, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2009.
Metodologija praćenja saobraćajne buke Monitoring saobraćajne buke – Procedura IMS.
Institut za puteve a.d., “Auto-put E-763 Beograd Ljig Požega, Sektor 1: Beograd – Ljig, Deonica III: Obrenovac – Ub Km 14+000 – Km 40+729, Idejni projekat, Knjiga III.5 Studija o proceni uticaja puta na životnu sredinu, Beograd 2009.
Institut za puteve a.d., “Auto-put E-763 Beograd Ljig Požega, Sektor 1: Beograd – Ljig, Deonica V: Lajkovac – Ljig Km 52+295 – Km 76+273, Idejni projekat, Knjiga V.5 Studija o proceni uticaja puta na životnu sredinu, Beograd 2009.
"Glavni projekat puta Novi Sad (Petrovaradin) - Ruma - Šabac - Loznica (gr.prelaz Šapak), (putevi M21 i M19), knjiga 1: Saobraćajna studija"; Institut za puteve a.d., Zavod za kolovozne konstrukcije; Beograd oktobar 2007.
"Idejni projekat auto-puta E-763, Beograd - Ljig - Požega, km0+000 - km146+662, knjiga 17: Studija opravdanosti"; JP „Putevi Srbije“; Beograd, oktobar 2006.
Glavni projekat rehabilitacije - dogradnje evropskog puta E 75 (magistralnog puta M 1) na delu od petlje Pojate (km 752+391) do zone naplatne stanice Trupale (Niš), (km 807+222); knjiga 4: Saobraćaj, zaštitne ograde, odvodnjavanje; Institut za puteve a.d., Zavod za kolovozne konstrukcije; Beograd oktobar 2003.
FEHRL Report 2006/02, Project “SILVIA”, Guidance manual for the implementation of low-noise road surfaces.
B. B. Budisavljević, D. Boljević, A. Milenković, “Proračunski koeficijenti za kalibraciju za modelovanje buke”, Izveštaj o ispitivanju br.4110/10, Institut IMS a.d., Laboratorija za akustiku i vibracije, Beograd, 2010.
Prof. dr Ljubiša Kuzović, Novoklasičan postupak.
Ecological Consulting, “Mapa buke Olomoucke pokrajine, Studija utvrđivanja niza mera protiv buke na putevima II i III klase Olomoucke pokrajine”, Naručilac: Uprava za puteve Olomoucke pokrajine.
Ecological Consulting, “II/490: Zlín, spojnica I/49 – R49, drugi deo i obilaznica Zálešná, Procena uticaja buke od spojnice puteva R49 sa I/49 i uticaj na spojnice vezanih komunikacija”, Naručilac: Statutarni grad Zlín, Uprava za puteve Zlinske pokrajine.
Ecological Consulting, “Putni sistem grada Pilsen u oblasti Roudná, Procena izgradnje novog putnog priključka dela grada Roudná i rekonstrukcija postojećih delova Aleja Slobode”, Naručilac: Statutarni grad Pilsen.

Spoljašnje veze uredi

Naučni radovi o akustici (ruski)

[британика_1-1] Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 25. ISBN 86-331-2075-5.

[FOOTNOTEБабац19934-2] Babac 1993, str. 4.

[1]

[2]