Aleksije II Komnin
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Aleksije II Komnin (grč. Αλέξιος Β’ Κομνηνός; Carigrad, 14. septembar 1169. — Vizantija, oktobar 1183) bio je vizantijski car od 1180. do 1183. godine.
| Aleksije II Komnin | |
|---|---|
 Aleksije II Komnin | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 14. septembar 1169. |
| Mesto rođenja | Konstantinopolj, |
| Datum smrti | oktobar 1183. (14 god.) |
| Mesto smrti | Carigrad, Vizantija |
| Porodica | |
| Supružnik | Agnesa od Francuske |
| Roditelji | Manojlo I Komnin Marija Antiohijska |
| Dinastija | Komnina |
| Prethodnik | Manojlo I Komnin |
| Naslednik | Andronik I Komnin |
Poreklo i detinjstvo uredi
Aleksije je rođen 14. septembra 1169. godine kao jedino muško dete cara Manojla I Komnina i njegove druge supruge Marije, ćerke antiohijskog kneza Rajmunda. Njegov sujeverni otac Manojlo dao mu je ime Aleksije kako bi se ispunilo AIMA proročanstvo (grč: αιμα = krv). Po proročanstvu reč AIMA je simbolisala niz vladara iz dinastije Komnina (Α od Αλέξιος za Aleksija I Komnina, Ι od Ιωάννης za Jovana II, Μ od Μανουήλ za Manojla I). Kako je Manojlo 1143. neplanirano nasledio presto pošto su mu starija braća Aleksije i Andronik umrli usled epidemije 1142, proročanstvo je dobilo na verodostojnosti.
Manojlo je kasno dobio prestolonaslednika i želeo je da obezbedi da svi faktori, spoljni i unutrašnji, prihvate njegovog sina. Car je svog sina poveo sa sobom 1175. u pohod koji je preduzet kako bi se od polunomadskih Turaka Seldžuka oduzela značajna tvrđava Dorilajon u Frigiji. Da bi obezbedio dobre odnose sa latinskim silama Manojlo je uredio venčanje svog maloletnog sina sa Agnesom, ćerkom francuskog kralja Luja VII. Svadba je održana 2. marta 1180. godine i Agnesa (rođ. 1171/2) je dobila ime Ana. Najzad, u julu 1180. u Carigrad se posle brojnih avantura vratio Manojlov odmetnuti brat od strica Andronik i car ga je amnestirao pod uslovom da mu položi zakletvu vernosti koja bi se odnosila i na njegovog mladog sina.
Prvo regentstvo uredi
Suprotno predviđanju dvorskih astrologa, Manojlo I je iznenada umro 24. septembra 1180. godine i dvanaestogodišnji Aleksije II Komnin je nasledio očev presto. Aleksije je bio rđavo obrazovan i nije bio zainteresovan za vladarske dužnosti već za razne igre i sportove. Njegova majka Marija Antiohijska je preuzela ulogu regenta uz pomoć svog ljubavnika, nepopularnog Manojlovog sinovca, protosevasta Aleksija Komnina. Regentstvo se, po uzoru na cara Manojla, okrenulo saradnji sa latinskim najamnicima i mletačkim pomorcima i trgovcima, dok je kod carigradske svetine rasla netrpeljivost prema latinskoj carici i njenim saplemenicima. Sa druge strane, drugi članovi porodičnog klana Komnina, pre svih Manojlova ćerka iz prvog braka, Marija Porfirogenita, želeli su udeo u vlasti. U maju 1181. posle uličnih borbi regentska partija je odnela pobedu nad princezom Marijom i njenim suprugom cezarom Renijeom-Jovanom Monferatskim. Međutim, Andronik Komnin, namesnik Ponta, najavio je svoj pohod na Konstantinopolj navodno da bi svrgao tiransko regentstvo. Andronik je bio u kontaktu sa mladim carem, patrijarhom i nizom pristalica Aleksija II. U proleće 1182. Andronik Komnin se pojavio pred zidinama Konstantinovog grada sa vojskom u koju su redom stupali i oni koji su regentstvo poslali na njega. Protosevast Aleksije je izdat Androniku koji ga je oslepeo i poslao u manastir, a i carica-majka Marija je naterana da se zamonaši.
Drugo regentstvo i smrt uredi
Andronik Komnin je aprila 1182. ušao u Carigrad i jedan od prvih poteza bio mu je da ohrabri opšti pogrom Latina u vizantijskoj prestonici. Bez obzira na godine i pol, latinsko stanovništvo Carigrada je pobijeno od strane Andronikovih paflagonskih plaćenika i razbesnele svetine. Nakon toga, pristalice Aleksija su počele sumnjati u prave Andronikove namere. Patrijarh Teodosije I Voradiot je odvažno posetio Andronika i izjavio da se mladi car već može smatrati pokojnim. Zauzvrat, patrijarh je 1183. nateran da se povuče kako bi stolica sv. Andrije prešla Vasiliju II Kamateru.
Nešto pre Andronikovog ulaska u prestonicu, Aleksije i njegova majka su stavljeni pod nadzor i preseljeni u carsku vilu u Filopatijon. Zatim je novi regent posetio mladog cara kome je ukazao sve počasti, dok se carici, sada monahinji Kseni, jedva obraćao. Nakon toga Andronik je teatralno posetio Manojlovu grobnicu u manastiru Hrista Pantokratora i isplakao se nad grobom svog brata od strica. Na Pedesetnicu (Duhove) 1182. godine, 16. maja, Aleksije je po drugi put, ovoga puta iz Andronikove ruke, primio carsku krunu. Posle ceremonije, Andronik je na ramenima odneo Aleksija od saborne crkve Presvete Mudrosti do carske palate.
Sada se Andronik okrenuo protiv ostataka Manojlove porodice i uklonio je prvo Mariju Porfirogenitu i cezara Renije-Jovana, a zatim je na red došla Marija Antiohijska. Andronik je organizovao demonstracije i optužio caricu-majku za izdaju. U javnost je izneo pisma koja je Marija navodno pisala ugarskom kralju Beli III, nekadašnjem Manojlovom štićeniku. Marija Antiohijska je bačena u tamnicu i ubrzo pogubljena po naređenju koje je potpisao njen sin Aleksije II.
Najzad, u septembru 1183. carska bašta je, po rečima istoričara Nikite Honijata, potpuno posečena. Dok su se maloazijski gradovi Nikeja i Prusa pobunili protiv Andronikove vlasti, carski agitatori su raširili ulicama prestonice parolu: "Živeli Aleksije i Andronik, veliki carevi Rimljana !". Andronikove pristalice su zauzele carsku palatu u Vlaherni, severozapadnoj četvrti grada, i nevoljni Aleksije II je primoran da prihvati svog strica Andronika za savladara. Andronik je zatim, navodno silom, doveden u palatu i zaogrnut carskim insignijama. Tokom krunisanja u crkvi Presvete Mudrosti Andronik se zakleo da vlast prihvata samo kako bi pomogao svog sinovca, ali je u svečanoj aklamaciji njegovo ime pročitano na prvom mestu čime je Andronik I Komnin u stvari proglašen za prvog člana carskog kolegijuma. Nedugo nakon krunisanja, carigradski senatori su osudili mladog cara na smrt pod izgovorom da je državi dovoljan samo jedan vladar. Aleksije je zadavljen tetivom luka i njegovo telo je zatim odneseno Androniku koji je šutnuo leš svog prethodnika čije je roditelje ispsovao. Telo mladog Aleksija je potom bačeno u Bosfor, a Andronik je svoj legitimitet potvrdio ženidbom sa malom Agnesom-Anom koja je već sa desetak godina ostala udovica. Smrću Aleksija II carska vlast je najzad prešla na sporednu granu dinastije Komnina.
Porodično stablo uredi
| 8. Aleksije I Komnin | ||||||||||||||||
| 4. Jovan II Komnin | ||||||||||||||||
| 9. Irina Duka | ||||||||||||||||
| 2. Manojlo I Komnin | ||||||||||||||||
| 10. Ladislav I Sveti | ||||||||||||||||
| 5. Piroška Ugarska | ||||||||||||||||
| 11. Adelaida Švapska | ||||||||||||||||
| 1. Aleksije II Komnin | ||||||||||||||||
| 12. Vilijam IX od Akvitanije | ||||||||||||||||
| 6. Rajmund od Poatjea | ||||||||||||||||
| 13. Filipa Tuluska | ||||||||||||||||
| 3. Marija Antiohijska | ||||||||||||||||
| 14. Boemund II od Antiohije | ||||||||||||||||
| 7. Konstanca Antiohijska | ||||||||||||||||
| 15. Alisa Antiohijska | ||||||||||||||||
Literatura uredi
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
- Carr, John (2015). Fighting Emperors of Byzantium. Pen and Sword. ISBN 978-1-4738-5626-4.
- C. M. Brand, Byzantium Confronts the West, 1180-1204, Cambridge (Massachustetts) (1968). str. 31–49.
- Š. Dil, Vizantijske slike, Druga knjiga, Srpska književna zadruga, kolo XXXII, br. 217, Beograd 1929. (više izdanja), 129-137.
- The Oxford Dictionary of Byzantium, I-III, ed. A.P. Kazdhan, New York-Oxford 1991, 64.