Anton Šibelja
Anton Šibelja - Stejnka (Tomačevica, kod Sežane, 21. april 1914. – Gorenja Trebuša, kod Tolmina, 1. april 1945), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| anton šibelja | |
|---|---|
 Anton Šibelja | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 21. april 1914. |
| Mesto rođenja | Tomačevica, kod Sežane, Kraljevina Italija |
| Datum smrti | 1. april 1945. (30 god.) |
| Mesto smrti | Gorenja Trebuša, kod Tolmina, DF Jugoslavija |
| Profesija | mašibravar |
| Delovanje | |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | NOV i PO Jugoslavije 1941 — 1945. |
| Čin | major |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 14. decembra 1949. |
Biografija uredi
Rođen je 21. aprila 1914. u selu Tomačevica, kod Sežane, u tadašnjoj Kraljevini Italiji. Poticao je iz zemljoradničke porodice. Njegov otac Anton poginuo je tokom Prvog svetskog rata. Osnovnu školu je završio u obližnjem selu Komen. Godine 1929. je otišao u Trst, kod sestre gde je u radionici njenog supruga učio bravarski zanat. Posle završetka zanata, izvesno vreme je radio kod zeta, a posle se zaposlio u brodogradilištu u Milju, u predgrađu Trsta.[1]
U to vreme, Anton je pristalica pokreta „TIGR” (Trst-Istra-Gorica-Rijeka), koji je zalagao za ujedinjenje ovih oblasti i njihovo prisajedinjenje Jugoslaviji. Takođe, ovo je bila jedna od prvih antifašističkih organiacija u Italiji. U brodogradilištu, Anton je došao u kontakt sa radnicima, koji su pripadali revolucionarnom radničkom pokretu. Preko njih je dobijao radničku štampu i marksističku literaturu. Kao iskusan mašinbravar, pokušavao je da konstruiše mašinsku pušku.[1]
Godine 1935. pozvan je da služi italijansku vojsku, ali je posle šest mesecu bio otpušten kao treći sin iz porodice, koji služi vojsku. U toku 1936. godine bio je primljen u članstvo Komunističke partije Italije, koja se od 1926. godine nalazila u ilegali. Godine 1940. bio je uhapšen u brodogradilištu, pod optužbom da je član ilegalne Komunističke partije. Tada je nekoliko meseci proveo u istražnom zatvoru Koroneo, u Trstu, ali je usled nedostatka dokaza bio pušten. Posle izlaska iz pritvora, dobio je otkaz u brodogradilištu. Bio je pod policijskim nadzorom i morao se dva puta dnevno javljati karabinjerima.[1]
Pošto nije mogao pronaći zaposlenje, vratio se kući i pomagao je braći u obrađivanju imanja i popravljao poljoprivredne mašine i alat seljacima. Kao izraziti antifašista, oko sebe je počeo da okuplja omladinu i da prikuplja oružje i municiju. Neposredno pred napad Sila osovine na Kraljevinu Jugoslaviju, marta 1941. godine bio je uhapšen i iz zatvora pušten tek krajem juna. Ponovo se vratio kući i nastavio sa dotadašnjim aktivnostima.[1]
Kada je, krajem 1941. godine u primorje stigla prva slovenačka partizanska grupa, Anton se preko partijskih veza, koje je imao u Oslobodilačkom frontu Slovenije, sa svojom omladinskom grupom priključio ovoj partizanskoj grupi. Tokom zime 1941/42, a naročito uproleće 1942. godine, sa svojom omladinskom grupom izvršio je nekoliko sabotaža na železničkim prugama oko Trsta, na električnim vodovima visokog napona i na putevima. U junu 1942. je dobio poziv za italijansku vojsku i 26. juna 1942. godine je sa nekoliko omladinaca, pobegao u partizane i stupio u krašku partizansku grupu.[1]
U partizane je sa sobom poneo i nešto alata, pa je u Odredu, izrađivao ručne bombe i popravljao oružje. Ubrzo je bio unapreden za komandira Kraške partizanske čete. Pošto se stalno isticao u borbama, krajem 1942. godine je bio imenovan za komandanta Soškog partizanskog odreda, ali na ovu dužnost nije stupio, jer je po zadatku, kao poznavalac Trsta i okoline, određen da radi na vezama s KP Italije. Više puta se snabdeven lažnim ispravama, prebacivao na kratko vreme u Trst i druge obližnje italijanske gradove. U proleće 1943. godine, dva puta je prešao preko stare italijansko-jugoslovenske granice. Vraćajući se iz Trsta, sa saobom je dovodio grupe mladića, koji su dezertirali iz italijanske vojske i koji s želeli da se bore protiv fašizma.[1]
Pored specijalnih zadataka koje je obavljao, učestvovao je i u borbama. Komandovao je 2. februara 1944. godine, između sela Komen i Rihemberg, napadom na nemačku kolonu za snabdevanje uporišta, koja je bila sastavljena od nemačkih policajaca i italijanskih fašista. Tada je ubijena kompletna posada sastavljena od 36 Nemaca i 49 italijanskih fašista. Samo je jedan fašista uspeo da se spase, ali je i on bio teško ranjen. Zarobljeno je njihovo naoružanje i oprema; uništen oklopni auto i više teretnih, a jedan putnički automobil zarobljen. U prvoj polovini 1944. godine bio je upućen u Oficirsku školu Glavnog štaba NOV i PO Slovenije, a posle njenog završetka je kratko vreme bio komandant bataljona u Devetnaestoj slovenačkoj udarnoj brigadi „Srećko Kosovel“. Potom je bio zamenik komandanta brigade i na kraju komandant ove brigade. Bio je ranjen, pa je posle izlečenja postao komandant Dolomitskog partizanskog odreda.[1]
Početkom 1945. godine, bio je određen za načelnika radionice Devetog slovenačkog korpusa. Na ovoj dužnosti se veoma dobro snašao i pokazao svoje konstruktorsko umeće. Organizovao radionice po šumskim skrovištima, okupljao stručne ljude iz jedinica i angažovao seoske zanatlije. Iz Tržiča je uspeo da nabavi više garnitura alata i kompletnih radionica. Bio je jedan od izumitelja „partizanskog topa“ – to je bilo oružje koje se sastojalo od cevi italijanskog bacača od 81 milimetar, njegovih nogara i raznih delova razbijenih kamiona i tenkova. Mina se sastojala od limene glave i drvenog repa. Top je upotrebljavan za direktno gađanje bunkera i zgrada s malog odstojanja. Pored ovoga u radionicama su izrađivane i mašinke, pa čak i upaljači za granate. Anton iako je bio načlenik radionice, radio je uporedo sa borcima iz radionice.[1]
U vreme velike neprijateljske ofanzive na Deveti slovenački korpus, u proleće 1945. godine, probijao se iz obruča sa Štabom korpusa. Iznad doline Gačnik, u Trnovskom gozdu, 1. aprila 1945. godine jedan neprijateljski snajperista je gađao članove Štaba. Anton je kod sebe imao pušku s optičkim nišanom, pa je pokušao da pronađe nemačkog snajperistu i onesposobi ga. Posmatrajući obližnju šumu i tražeći dogledom skrivenog snajperistu, pao je pogođen njegovim metkom. Imao je čina majora NOVJ.[1]
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine Federativne Narodne Republike Jugoslavije, 12. jula 1949. godine, proglašen je za narodnog heroja.[1][2]
Reference uredi
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija. Beograd. 1973.
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.