Beli Timok
Beli Timok je reka u istočnoj Srbiji koja nastaje kod Knjaževca spajanjem Svrljiškog i Trgoviškog Timoka, odatle teče na sever paralelno sa granicom Srbije i Bugarske na istoku i planinom Tupižnicom na zapadu. Kod grada Zaječara Beli Timok spaja se sa Crnim Timokom sa kojim čini Veliki Timok ili samo Timok. Beli Timok ima dužinu od 49 km (sa Svrljiškim 115 km). Sliv Belog Timoka zahvata površinu 1.096 km². Ranije je bio poznat pod nazivom Knjaževački Timok.
| Beli Timok | |
|---|---|
 Sastav Trgoviškog i Svrljiškog Timoka i početak Belog Timoka | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 51 km |
| Basen | 2.190 km2 |
| Sliv | Crnomorski |
| Vodotok | |
| Ušće | Timok→Dunav |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  Srbija |
| Pritoke | Svrljiški Timok, Trgoviški Timok |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Dolina mu je široka i gusto naseljena. Širina prelazi 1 500 m. Reka teče i obrazuje meandre, koji usporavaju oticanje i izazivaju izlivanje vode prilikom otapanja snega u slivovima njenih sastavnica, kao i posle jačih i dužih kiša. Kod sela Vratanica usekao je 5 km dugu u 190 m duboku klisuru, koja je granica između Knjaževačke kotline na jugu u Zaječarske kotline na severu. Prosečan godišnji proticaj kod Knjaževca je 11,7 m³/s, a kod Zaječara 17 m³/s. Najveći zabeleženi proticaj na ušću bio je 254 m³/s, a najmanji 0,125 m³/s. Rečna mreža u slivu Belog Timoka gusta je i iznosi 873 m/km², ali veliki borj pritoka presuši naročito tokom leta. Među njima najveće su Jelašnička, Koritska, Selačka, Grilška i Lubnička reka Glavne pritoke su Jelašnička i Koritska reka s desne i Grliška i Lubnička reka s leve strane. Na Grliškoj reci izgrađeno je veštačko jezero zapremine 12 miliona m³, njegova osnovna funkcija je snabdevanje vodom grada Zaječara.
Reka je početkom jula 2007. dva puta doživela ekološku katastrofu, nakon izlivanja amonijaka iz knjaževačkih fabrika i kanalizacije.
Vidi još uredi
Literatura uredi
- S. Stanković, „Režim Belog Timoka“, ZRGI PMF, Bg, 1966, 13.
Literatura uredi
- Mala enciklopedija Prosveta (3 izd.). Beograd: Prosveta. 1985. ISBN 978-86-07-00001-2. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - Marković, Jovan Đ. (1990). Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 978-86-01-02651-3.