Bolcano

Bolcano
Bolzano, Bozen
Bolcano; Bolzano, Bozen
	Glavni trg u vreme praznika
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Italija
Regija	Trentino-Južni Tirol
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
—	102.446
— gustina	1.957,69 st./km2
Geografske karakteristike
Koordinate	46° 30′ 00″ S; 11° 22′ 00″ I / 46.5° S; 11.366667° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	262 m
Površina	52,33 km2
	Bolcano Bolcano na karti Italije
Ostali podaci
Gradonačelnik	Luiđi Španjoli
Poštanski broj	39100
Pozivni broj	0471
Registarska oznaka	BZ
Veb-sajt
	www.comune.bolzano.it

Bolcano ili Bocen (ital. Bolzano, nem. Bozen, ladin Bulsan/Balsan) grad je u severnoj Italiji. Bolcano je drugi po veličini i značaju grad pokrajine Trentino-Južni Tirol, kao i upravno središte istoimenog okruga Bolcano.

Bolcano je upravno, privredno i kulturno središte Južnog Tirola, naseljenog Italijanima i Nemcima. Kao takav grad je središte nemačke nacionalne manjine u Italiji. Takođe, Bolcano je međunarodni grad sa univerzitetom, evropskom akademijom, aerodromom, pozorištem i arheološkim muzejom o Eciju (Otzi, telo iz lednika). Jezici kojim se služe stanovnici: su italijanski, nemački i ladinski.

Kao i cela pokrajina Trentino-Južni Tirol i Bolcano je poznat u državi kao visoko razvijen grad. Po poslednjih procenama kvaliteta života Bolcano je na drugom mestu u celoj Italiji, odmah pored susednog Trenta.

Geografija uredi

Avionski snimak grada i okoline

Bolcano se nalazi u krajnje severnom delu Italije. Od prestonice Rima grad je udaljen 660 km severno, a od Trenta, 60 km severno.

Reljef uredi

Bolcano se nalazi u južnom delu alpskog predela, u delu sa visokim Alpima ( Dolomiti). Grad se smestio na strateški važnom mestu, gde se dolina reke Izarko spaja sa dolinom reke Adiđe. Bolcano je okružen sa većine strana visokim alpskim planinama.

Klima uredi

Klima u Bolcanu je kontinentalna klima sa značajnim uticajem planinske klime. Stoga su zime znatno oštrije, a leta blaža nego u južnim delovima Italije.

Vode uredi

Grad se smestio u blizini ušća reke Izarko u veću reku Adiđe. Kroz gradsko jezgro protiče poznata reka Izarko, svga 2-3 km pre ušća.

Istorija uredi

Tipična ulica starog Bolcana

Područje Bolcana bilo je naseljeno još u vreme praistorije. Rimljani osvajaju ovo područje u 1. veku p. n. e. i osnivaju manje naselje na ovom mestu.

Na početku srednjeg veka došlo je do masovnog doseljavanja germanskog stanovništva u sa severa. S tim u vezi grad ubrzo pada pod uticaj bavarskih vladara. Ubrzo se naselje javlja kao trgvište i vremenom prerasta u gradić. Krajem srednjeg veka Bolcano prelazi u ruke Habzburgovaca, pod kojima će biti sve do 20. veka. Krajem ovog dugog razdoblja grad će biti uključen u krunsku pokrajinu Tirol.

U Prvom svetskom ratu desile su se ovde veoma važne promene. Tada je južno od grada bilo poprište iscrpljujućih borbi između vojski Italije i Austrougarske. Posle rata, Sporazumom u Sen Žermenu iz 1919. južni deo krunske pokrajine Tirol sa Bolcanom je pridodan Italiji. Sa ovim je nije bilo saglasno stanovništvo severne polovine oblasti, naseljene Nemcima (za razliku od južnim, italijanskih“ delova). U toku fašističke vladavine (1922-43.) južni Tirol, tada nazvan kao pokrajina Venecija-Tridentina, bio je predmet nasilne italijanizacije. Po dogovoru između Hitlera i Musolinija celokupno nemačko stanovništvo trebalo je biti raseljeno na „novoprisjedinjena“ područja Trećeg rajha. Međutim, propast i jedne i druge strane na kraju Drugog svetskog rata omela je ovaj plan.

Prvim italijanskim posleratnim ustavom bila je prevdiđena autonomija za tada imenovanu pokrajinu Trentino-Alto Adiđe, koja je uključivala i Bolcano, ali je sprovođenje ovoga bilo slabo i stalno odlagano. Ovo pitanje je zaštrilo odnose između Italije i Austrije do mere da je bilo izneseno pred Ujedinjene nacije 1960. godine. U pokrajini se među mesnim Nemcima javio jak secesionistički pokret, koji je jak i danas. Bolcano se javio kao središte ovog pokreta, kao i svih drugih aktivnosti nemačke nacionalne manjine u Italiji. U međuvremenu je autonomija pokrajine zaživela, što je dovelo do njenog naglog razvoja. Danas se pokrajina Trentino-Južni Tirol smatra italijanskom pokrajinom sa najvišim kvalitetom života, a Bolcano i Trento su italijanski gradovi sa najvišim kvalitetom života.

Stanovništvo uredi

Prema rezultatima popisa stanovništva 2011. u opštini je živelo 102.575 stanovnika.^[1]

Demografija
1931.	1936.	1951.	1961.	1971.	1981.	1991.	2001.	2011.
37.351	45.505	70.898	88.799	105.757	105.180	98.158	94.989	102.575

Dvojezičnost kao deo gradskog identiteta

Godine 2008.. Bolcano je imala nešto preko 100.000 stanovnika, što je 3 puta više nego pre jednog veka. Bolcano ima i znatno prigradsko područje, sa kojim broji duplo više stanovnika.

Etnička slika uredi

Bolcano je istorijski gledano bio nemački grad. Međutim, U toku fašističke vladavine (1922-43.) Bolcano je bio predmet nasilne italijanizacije, koja se ogledala u masovnom naseljavanju italijanskog stanovništva sa juga zemlje. Zbog toga etnički Italijani danas čine većinsko stanovništvo u gradu (oko 70%), dok su ostatak Nemci, Ladini i imigranti. Za razliku od grada okolina Bolcana je i dalje većinski naseljena Nemcima. Bolcano danas ima i značajan udeo imigrantskog stanovništva. 94% stanovnika su građani Italije. Ostalih 6% su doseljenici iz svih krajeva svega, ali najviše sa Balkana.