Velika Moštanica

Velika Moštanica
Velika Moštanica;
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Beogradski
Opština	Čukarica
Stanovništvo
— 2011.	3490
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 39′ 29″ S; 20° 21′ 08″ I / 44.658° S; 20.352166° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	180 m
	Velika Moštanica Velika Moštanica na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	11262
Pozivni broj	011
Registarska oznaka	BG

Velika Moštanica je gradsko naselje u gradskoj opštini Čukarica u gradu Beogradu.

Prema popisu iz 2011. bilo je 3490 stanovnika.

Geografski položaj

Naselje leži na plećatoj kosi sa leve strane Doljanskog potoka. Potok teče dalje kroz Ostružnicu i ispod nje utiče u Savu.

Istorija

Prvi do sada poznati pisani podaci o Velikoj Moštanici kao naseljenom mestu se nalaze u turskim popisima Beogradske nahije iz 1528. godine.

Ovde se nalazi Spomenik u Velikoj Moštanici.

Infrastruktura

Kroz atar naselja prolazi put E763, (Ibarska magistrala), koji povezuje Beograd sa opštinom Lazarevac i dalje ka jugozapadu Srbije.^[1] Velika Moštanica spada u naselja srednje veličine iz priurbanog pojasa, sa visokim stepenom povezanosti sa Beogradom.^[2]

U naselju postoji zdravstvena stanica, pošta, apoteka.

Osnovna škola „Branko Radičević” u Velikoj Moštanici je osnovana 1846. godine. Školu danas pohađa oko 250 učenika, a u prostorijama škole je organizovan rad i za predškolski uzrast dece.

Fudbalski klub „Velika Moštanica” ima svoj stadion.

Gradski saobraćaj

Do naselja se dnevnim linijama gsp-a može stići:

Linija 513 Sremčica /Naselje Gorica/ — Velika Moštanica /Živojina Tabakovića/^[3]
Linija 551 Beograd na vodi — Sremčica^[4]

Prostorni razvoj

Naselje se širilo građenjem na ulazu i izlazu, tako da je dobilo dvostruki krstasti oblik.^[5] Primetan je porast broja vikend kuća, koji je omogućila niska cena zemljišta.^[6]

Religija

U naselju se nalazi Crkva Rođenja Bogorodice sa boračkim grobljem u Velikoj Moštanici. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.^[7]

Funkcijske delatnosti stanovništva

Velika Moštanica je u porošlosti bila izrazito agrarna, a sada, kao i u druga naselja periurbanog pojasa je postala naselje sa najizrazitijim funkcijskim promenama, u kome se stanovništvo pretežno bavi uslužnim delatnostima.^[8]

U ataru naselja se nalate obradive površine, ali je slaba angažovanost stanovništva u poljoprivredi zbog sitnih poseda. Godine 2006. je započeo pilot projekat sa ciljem lakše obrade plodnog zemiljišta i pospešivanje poljoprivrede, ali je urađena samo njegova prva faza koja se sastojala u identifikaciji katastarskih parcela, ažuriranju katastarske dokumentacije i valorizaciji površina.^[9]

Demografija

Crkva rođenja presvete bogorodice u Velikoj Moštanici

Stara zgrada osnovne škole u Velikoj Moštanici

U naselju Velika Moštanica živi 2649 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,9 godina (41,2 kod muškaraca i 42,7 kod žena). U naselju ima 973 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,30.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[10]
Godina	Stanovnika
1948.	2.453
1953.	2.497
1961.	2.563
1971.	2.417
1981.	2.751
1991.	3.084	2.939
2002.	3.210	3.385

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[11]

Srbi	3.079	95,91%
Crnogorci	53	1,65%
Jugosloveni	13	0,40%
Hrvati	7	0,21%
Makedonci	6	0,18%
Muslimani	3	0,09%
Bugari	2	0,06%
Albanci	2	0,06%
Česi	1	0,03%
Slovenci	1	0,03%
Slovaci	1	0,03%
Rumuni	1	0,03%
Nemci	1	0,03%
nepoznato	35	1,09%

Stanovništvo prema polu i starosti^[12]


	m	ž
?	8	11
80+	27	39
75—79	53	81
70—74	88	110
65—69	115	114
60—64	98	80
55—59	105	72
50—54	124	158
45—49	139	123
40—44	108	128
35—39	76	75
30—34	79	86
25—29	105	108
20—24	108	130
15—19	129	90
10—14	81	81
5—9	85	69
0—4	62	65
Prosek :	41,2	42,7

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	534	564	626	641	784	842	973

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	160	211	172	190	130	81	20	7	1	1	3,30

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	1.362	383	869	66	42	2
Ženski	1.405	267	852	230	53	3
UKUPNO	2.767	650	1.721	296	95	5

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	549	23	0	1	166
Ženski	420	20	0	0	66
UKUPNO	969	43	0	1	232
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	14	45	97	8	54
Ženski	3	8	80	19	18
UKUPNO	17	53	177	27	72
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	5	32	29	19	23
Ženski	10	24	22	39	83
UKUPNO	15	56	51	58	106
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	19	0	0	14
Ženski	22	1	0	5
UKUPNO	41	1	0	19

Poznate ličnosti

Svetolik Ranković

Reference

^ Spalević 2013, str. 26.
^ Spalević 2013, str. 67.
^ „GSP Beograd, linija 513”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-12.
^ „GSP Beograd, linija 551”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-12.
^ Spalević 2013, str. 72.
^ Spalević 2013, str. 103.
^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda/Crkva rođenja Bogorodice sa Boračkim grobljem u Velikoj Moštanici
^ Spalević 2013, str. 59.
^ Spalević 2013, str. 83.
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura

Spalević, Aleksandra (2013). Lukić, Vesna, ur. Transformacija periurbanog prostora Beograda (PDF). Beograd: Geografski institut "Jovan Cvijić", SANU. ISBN 978-86-80029-59-7. Pristupljeno 16. 11. 2017.

Spoljašnje veze

[FOOTNOTEСпалевић201326-1] Spalević 2013, str. 26.

[FOOTNOTEСпалевић201367-2] Spalević 2013, str. 67.

[3] „GSP Beograd, linija 513”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-12.

[4] „GSP Beograd, linija 551”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-12.

[FOOTNOTEСпалевић201372-5] Spalević 2013, str. 72.

[FOOTNOTEСпалевић2013103-6] Spalević 2013, str. 103.

[7] Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda/Crkva rođenja Bogorodice sa Boračkim grobljem u Velikoj Moštanici

[FOOTNOTEСпалевић201359-8] Spalević 2013, str. 59.

[FOOTNOTEСпалевић201383-9] Spalević 2013, str. 83.

[10] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[11] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[12] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]