Debarska eparhija
Debarska eparhija (grč. Μητρόπολις Δεβρῶν) bivša je episkopija, koja je postojala tokom srednjovekovnog i ranog novovekovnog perioda. Njeno područje je prvobitno pripadalo Ohridskoj arhiepiskopiji, koja je osnovana 1019. godine, a posebna Debarska episkopija nastala je nešto kasnije, tokom 12. veka. Nakon 1282. godine ušla je u sastav Srpske arhiepiskopije. Eparhija je obuhvatala područja Gornjeg i Donjeg Debra, oko srednjeg toka Crnog Drima i Radike. Prvo središte debarskih episkopa bilo je nedaleko od srednjovekovnog grada Debra, u mestu prozvanom Piškopeja, na području današnje Albanije. Kasnije je sedište premešteno u Gornji Debar, u mesto zvano Piskupština, ispod planine Jablanice u oblasti Drimkol. Postojala je sve do 1873. godine, kada je spojena sa susednom Veleškom eparhijom u jedinstvenu Debarsko-velešku eparhiju.[1][2][3]
Istorija uredi
Od osnivanja, područje Debarske episkopije bilo je pod vizantijskom vlašću sve do kraja 12. veka, kada je nastupio period učestalih promena državne vlasti (Vizantija, Bugarsko carstvo, Solunska kraljevina, Epirska država). Sredinom 13. veka, onovljena je vlast Vizantije, a čitava oblast je 1282. godine trajno ušla u sastav Kraljevine Srbije. Nakon toga, Debarska episkopija je ušla u sastav Srpske arhiepiskopije, odnosno potonje Srpske patrijaršije. Iz vremena srpske vlasti očuvani natpisi u razvalinama stare vladičanske crkve u Piškopeji.[1][4][3]
Krajem 14. veka, debarsku oblast su od Srba preoteli Turci, nakon čega je i Debarska eparhija vraćena u sastav Ohridske arhiepiskopije. U gradu Debru, koji sena današnjem mestu razvio tokom razdoblja osmanske vlasti, debarski su se episkopi trajno nastanili tek u 17. i 18. veku. Ukidanjem Ohridske arhiepiskopije (1767), Debarska eparhija je ušla u sastav Carigradske patrijaršije, a debarski episkopi su dobili počasni naslov mitropolita. Pošto je novostvorena Bugarska egzarhija tokom 1872. godine uspela da prisvoji znatan deo vernika u dotadašnjim eparhijama Debarskoj i Veleškoj, Sinod Carigradske patrijaršije je 1873. godine odlučio da te dve eparhije spoji u jednu, pod nazivom: Debarsko-veleška eparhija, sa sedištem u Kičevu.[2][5]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b Grujić 1926, str. 566.
- ^ a b Αγγελόπουλος 1970, str. 272-284.
- ^ a b Kalezić 2002, str. 524.
- ^ Janković 1985.
- ^ Kiminas 2009.
Literatura uredi
- Αγγελόπουλος, Αθανάσιος Α. (1970). „Το επισκοπικό ζήτημα της επαρχίας Δεβρών και Βελισσού” (PDF). Μακεδονικά. 10 (1): 272—284.
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Grujić, Radoslav (1926). „Debarska eparhija”. Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka. 1. Zagreb: Bibliografski zavod. str. 566.
- Janković, Marija (1985). Episkopije i mitropolije Srpske crkve u srednjem veku. Beograd: Istorijski institut SANU.
- Kalezić, Dimitrije M., ur. (2002). Enciklopedija pravoslavlja. 1. Beograd: Savremena administracija.
- Kiminas, Demetrius (2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitans with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press.
- Mišić, Siniša, ur. (2010). Leksikon gradova i trgova srednjovekovnih srpskih zemalja: Prema pisanim izvorima. Beograd: Zavod za udžbenike.
- Novaković, Stojan (1908). „Ohridska arhiepiskopija u početku XI veka” (PDF). Glas SKA. 76: 1—62.
- Popović, Svetlana (2002). „The Serbian Episcopal sees in the thirteenth century”. Starinar (51: 2001): 171—184.
- Slijepčević, Đoko M. (1962). Istorija Srpske pravoslavne crkve. 1. Minhen: Iskra.
