Dragutin Ilić
Dragutin J. Ilić (2. februar[1] ili 14. februar[2] 1858 — 1. mart 1926) bio je srpski književnik, dramaturg, novinar, pravnik i političar.[3] Između ostalog, pisac je naučnofantastične drame - Posle milijon godina (1889).[4]
Dragutin Ilić | |
|---|---|
.jpg) | |
| Datum rođenja | 14. februar 1858. |
| Mesto rođenja | Beograd, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 1. mart 1926. (68 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina SHS |
Biografija uredi
Potiče iz poznate pesničke porodice Ilića iz Beograda: otac mu je bio Jovan Ilić, a brat Vojislav Ilić. Počeo je da piše još od gimnazijskih dana sarađujući u časopisima Javor i Otadžbina. Krenuo je da piše inspirisan delom velikih ruskih pisaca poput Turgenjeva, Puškina, Gogolja, Žukovskog…[5]
Najviše zanimanja u pisanju pokazao je za poeziju i dramu. U svom stvaralaštvu stalno je sledeći narodne ideale naginjao ka romantizmu. Narodno pozorište u Beogradu je 1. marta 1881. godine izvelo njegovu dramu Vukašin. Na istoj pozornici je do 1906. izvedeno desetak njegovih dramskih dela. Te 1881. godine završio je prava u Beogradu, stekavši doktorat.[6]
Tokom 1884. uređivao je list „Preodnica”, a 1885. list Balkanska vila.
Na povlačenje iz književne javnosti dobrim delom uticalo je to što ga Jovan Skerlić nije uvrstio u svoju Istoriju nove srpske književnosti. Skerlić ga nije lično trpeo i zbog toga mu je i učinio nepravdu.[6] Pred kraj života Ilić se potpuno povukao provodeći buran život i negirajući grupu okupljenu oko Srpskog književnog glasnika, što je dodatno uticalo na rani književni zaborav.
Istakao se pišući političke članke u beogradskom „Dnevnom listu”. Potpisujući se sa „Džem”, kritikovao je austrofilsku politiku kralja Milana Obrenovića.[7] Iz političkih razloga budući progonjen 1888. godine prebegao je u Rumuniju radeći tamo (u Oršavi) kao konobar i trgovački pomoćnik. Nije uspeo da u Bukureštu pokrene srpsko-bugarski politički list "Slavija". Nakon toga je otišao u Zagreb radeći u listu Srbobran, a 1889. godine se vratio u Srbiju, budući amnestiran, ali gde više nije mogao naći posao u državnoj službi. Po izbijanju u javnost bračnog razdora između srpskog kralja i kraljice, Ilić staje na stranu kraljice Natalije. Postaje za duže vreme njen pouzdanik - sekretar i savetnik. Osnovao je 1890. godine Patriotsku ligu "Velika Srbija",[8] koje je zastupalo srpske nacionalne interese do 1893. godine, sa društvenim glasilom "Velika Srbija". On je (kao vođ te patriotske lige) bio organizator velikih demonstracija omladine i građana u Beogradu, koji su hteli nasilno da spreče proterivanje kraljice iz zemlje.[6] Objavljen je 1923. godine u novinama njegov "Roman Kraljice Natalije", u kojem je opisao te burne događaje. Nedugo zatim, po drugi put je emigrirao, ovoga puta u Sremske Karlovce. Sarađivao je u časopisima Brankovo kolo, Bosanska vila, Zora, Nada, Zastava te u Letopisu Matice srpske.
Krajem 19. veka bavi se izvesno vreme u Crnoj Gori, u blizini kneza Nikole. Od 1901. godine u Bukureštu je pokrenuo list Pravoslavni istok koji je izlazio na ruskom i francuskom jeziku, a bio je namenjen ruskoj publici za obaveštavanje o propustima ruske politike na Balkanu. List je ubrzo bio zabranjen, a Ilić se vratio u Srbiju i ponovo se bavio književnim radom.
Zajedno sa istomišljenicima Starim Bardom — Kaćanskim i drugim patriotima pokreće list „Velika Srbija”. Glavni saradnik i oštri kritičar obrenovićevske spoljne politike (kao rusofil) bio je Dragutin Ilić.
Za vreme Prvog svetskog rata otišao je u Rusiju gde je vodio propagandu o borbi Srbije, a u Odesi prikupljao jugoslovenske dobrovoljce. Nakon Prvog svetskog rata postao je bibliotekar Narodne skupštine. Već zaboravljen u književnoj stvarnosti, umro je 1926. godine.
Delo uredi
Pisao je pesme, romane, pripovetke, putopise i drame. Budući da je bio jako dobar poznavalac pozorišta, pisao je referate i kritike o pojedinim predstavama, kao i pozorištu uopšte. Napisao je 13 drama, najčešće s motivima prolaznosti i tragičnosti koje su rezultat njegovog nezadovoljstva okolinom, ali i samim sobom. Njegovi likovi uglavnom su u borbi sa društvenom sredinom u kojoj se nalaze.
List „Onogošt” u 27. broju 1899. godine, navodi njegovu knjižicu „Cetinjski svatovi” koje nema u njegovoj bibliografiji.
Bibliografija uredi
,_photo_by_Milan_Jovanovic_(before_1901).jpg)
- Vukašin (1882), drama
- Jakvinta (1883), drama
- Pesme (1884)
- Pribislav i Božana (1887), drama
- Otmica (1887), jednočinska drama
- Poslednji borac (1889), spev
- Posle milijon godina (1889), drama
- Ženidba Miloša Obilića (1898), drama
- Za veru i slobodu (1890), drama
- Tri deputacije (1906), aktovka
- Novele (1892)
- Lihvarka (1895), komedija
- Poslednji prorok (1896), biografija proroka Muhameda
- Saul (igrana 1900, štampana 1906), drama
- Hadži Đera (1904), roman
- Ženik slobode (1904), drama
- Viđenje Karađorđevo (1904), drama
- Uspomene iz Rumunije (1904, 1905), memoari
- Neznani gost (1907), drama
- Hadži Diša (1908), roman
- Zaječarska buna (1909), memoari
- Osvećeno Kosovo (1913), zbirka poema
- Pesma jednog života (1916), roman, objavljeno kao Autobiografija odlazećega 1994. godine, iz rukopisa priredio i objavio Sava Damjanov
- Sekund večnosti, istočnjački roman (1921)[9]
- Roman kraljice Natalije (1923, u nastavcima)[10]
- Smrt kralja Vladimira (1925), spev
- Ženidba Šarla Šaplina (1930) komičan roman; Narodno delo, Beograd
Izvori uredi
- ^ Kovijanić, Gavrilo. Dragutin J. Ilijć: Sjaj njegovog života i stvaralaštva, Stručna knjiga, Beograd, 1991, str 64.
- ^ Volk, Petar. „Ilić, J. Dragutin”, odrednica u: Pisci nacionalnog teatra, Muzej pozorišne umetnosti Srbije, Beograd, 1995, str 458.
- ^ „Dragutin J. Ilić” (biografska odrednica) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (9. avgust 2020) u: Srpska književnost u književnoj kritici: Drama XI, priredio Raško V. Jovanović, Nolit, Beograd, 1973.
- ^ Živković, Zoran. „Dragutin J. Ilić”, Enciklopedija naučne fantastike, „Prosveta”, Beograd 1990.
- ^ „Politika”, beograd 1926. godine
- ^ a b v „Politika”, Beograd 1926. godine
- ^ „Politika”, Beograd 2. mart 1926. godine
- ^ Dragutin Ilić: "Roman Kraljice Natalije", Beograd 2016.
- ^ Milovanović, Miodrag (2016). Srpska naučna fantastika. Beograd: Everest media. str. 46.
- ^ Kraljica Natalija i njeno vreme (Vreme, 15. oktobar 2015)[mrtva veza]
Literatura uredi
- Milovanović, Miodrag (2016). Srpska naučna fantastika. Beograd: Everest media. str. 46.
- Popović, Relja Z. Dragutin J. Ilijć : 1858—1926 : život i rad, Narodna štamparija, Beograd, 1931.
- Leovac, Slavko. „Dragutin Ilić”, Portreti srpskih pisaca XIX veka, SKZ, Beograd 1978, str. 272—281
- Ilić, Dragutin. Posle milijon godina • Sekund večnosti. Priredio i pogovor napisao Sava Damjanov. Narodna biblioteka Srbije, Beograd, i Dečje novine, Gornji Milanovac, 1988.
- Kovijanić, Gavrilo. Dragutin J. Ilijć : Sjaj njegovog života i stvaralaštva, Stručna knjiga, Beograd, 1991.
- Volk, Petar. „Ilić, J. Dragutin”, odrednica i teatrografija u: Pisci nacionalnog teatra, Muzej pozorišne umetnosti Srbije, Beograd, 1995,
- Porodica Jovana Ilića u srpskoj književnosti i kulturi: zbornik radova, urednice Marta Frajnd i Vesna Matović, Institut za književnost i umetnost, Beograd, 2003.
Spoljašnje veze uredi
- Beoković, Jelena. „Gnezdo književnih orlova: Pod granjem četiri oraha” (članak o porodici Ilić), Politikin Zabavnik, br. 3035, 2010.
- Milaković, Ivana. „Posle milion godina, Dragutin Ilić (Lazar Komarčić, Beograd, 2008)”, prikaz izdanja iz 2008.
