Episkop vršački Emilijan
Emilijan (Kengelac, Velika Kikinda, 3. jun 1807. — Vršac, 25. jun 1885) je bio episkop Srpske pravoslavne crkve na prestolu vršačkih vladika.
| Emilijan Kengelac | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 3. jun 1807. |
| Mesto rođenja | Velika Kikinda, Habzburško carstvo |
| Datum smrti | 25. jun 1885. (78 god.) |
| Mesto smrti | Vršac, Austrougarska |
| Prethodnik | Stefan (Popović) |
| Naslednik | Nektarije (Dimitrijević) |
Svetovni život uredi
Episkop Emilijan je rođen u uglednoj banatskoj porodici Kengelac 3. juna 1807. godine u Velikoj Kikindi. Gimnaziju je završio u Segedinu, prava u Kežmarku, a bogosloviju u Vršcu. Po završetku školovanja tri godine je bio gimnazijski profesor.
Monaški život uredi
Pod monaškim imenom Emilijan zamonašen je u manastiru Beočinu. Episkop dalmatinski Pantelejmon (Živković) rukopoložio ga je u čin đakona, a zatim je postavljen za konzistorijalnog beležnika u Temišvaru, s tim što je u ovom gradu predavao i veronauku na tamošnjem liceju. Episkop temišvarski Pantelejmon (Živković) proizveo ga je u čin arhimandrita 9. decembra 1845. i postavio za starešinu manastira Hodoša. Objavio je kaluđer Emilijan 1839. godine "Odu" (pesmu), episkopu Temišvarskom Živkoviću.[1]
Episkopski tron uredi
Na položaju arhimandrita manastira Hodoš ostao je do 1853. godine, odnosno do hirotonije za episkopa vršačkog 12. maja 1853. Episkop Emilijan spada u red najrevnosnijih arhijereja Karlovačke mitropolije devetnaestoga veka. Energično je ustao u odbranu pravoslavlja u vreme ustanovljenja unijatske episkopije u Lugošu, zatim u očuvanju jedinstva Srpske pravoslavne crkve u Austrougarskom carstvu, „pa onda za držanje srpskih veroispovednih škola u razvojačenoj Krajini posebce, na očuvanje srpske narodne ivdividualnosti uopšte" [2].
Zapravo, u vreme vladike Emilijana vladala je velika pometnja na prostorima Banata, koji su naseljavali i pravoslavni Srbi i Rumuni, do tada pod okriljem Karlovačke mitropolije. U ovakvim okolnostima došlo je do obrazovanja rumunske unijatske episkopije u Lugošu u istočnom Banatu, što je odvelo jedan deo rumunskog pravoslavnog življa. Drugo, ovo je podstaklo jedan deo pravoslavnih Rumuna da se bore za izdvajanje zasebne rumunske pravoslavne eparhije na ovim prostorima. I pored velike borbe vladike Emilijana, političke prilike u tadašnjem Habzburškom carstvu utrle su put izdvajaju Rumuna iz Karlovačke mitropolije 24. decembra 1864. godine. Na području istočnih delova Vršačkog vladičanstva osnovana je rumunska eparhija sa sedištem u Karansebešu. Vršačka eparhija je ovim potezom bila veoma okrnjena, izgubivši veliki prostor na istoku.
Pored velikih pitanja, episkop Emilijan bavio se i pomno i drugim pitanjima eparhije. Na primer, svojim ulogom od 4.000 forinti osnovao je fond za svešteničke udove i siročad vršačke eparhije. Za života je osnovao "Kenđelčev fond" namenjen sveštenstvu sa kapitalom od 12.000 f.[3]
Episkop Emilijan umro je 25. juna 1885. godine u Vršcu i sahranjen u vršačkoj Sabornoj crkvi.
Reference uredi
Literatura uredi
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Istorija Eparhije vršačke
