Živaja
Živaja je selo koje se nalazi u Republici Hrvatskoj, u Sisačko-moslavačkoj županiji, na području opštine Dubica.
Živaja | |
|---|---|
 Selo Živaja i srušene srpske kuće | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Sisačko-moslavačka |
| Opština | Hrvatska Dubica |
| Oblast | Banija |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  309 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 14′ 45″ S; 16° 43′ 20″ I / 45.245772423679014° S; 16.722220308103107° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 98 m |
  Živaja Živaja na karti Hrvatske | |
 Živaja Živaja na karti Sisačko-moslavačke županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 44450 Hrvatska Dubica |
| Pozivni broj | +385 44 |
| Registarska oznaka | SK |
Nalazi se na pravcu između gradova Hrvatska Dubica i Sunja.
Geografske odlike uredi
Živaja je selo dugo 7 kilometara i jedno je od najdužih sela na ovoj regiji, pa i šire. Prostire se na oko 30 km². Moglo bi se reći da je svojim položajem, zajedno sa matičnom opštinom Hrvatska Dubica, smeštena u prostor između dviju reka, Save i Une, koje svojim tokom ograničavaju prostor u obliku potkovice. Selo je „ušorenog” tipa i kuće su u pravilnom nizu s obe strane ceste. Cesta je svim svojim delom gotovo ravna. Tek na nekoliko mesta se nalaze vrlo blaga, golom oku gotovo neprimetna dva, tri, moglo bi se reći „uspona”. S desne strane, paralelno s saobraćajnicom u pravcu jugoistok-severozapad (pravac Dubica-Sisak) proteže se železnička pruga, udaljena od ceste na oko 400 м. Taj deo između pruge i ceste je gotovo idealno ravan i nizinski deo. Desno od pruge u istoj ravni, nastavlja se nizijski dio oko 1,5-2 km, sve do velikog šumskog gospodarstva koje se opet proteže u istoj nizini do reke Save. Levi deo uz cestu oko 50-100 m je takođe ista ravan na koju se nadovezuju blagi brežuljci visinske razlike ne veće od 10-20 m u odnosu na selo i ovu ravan, i ne suviše strmi. Po izlasku na te brežuljke ponovo se prostire ravnica, visoravan koja se proteže oko 4-5 km i spušta u pounje.
Istorija uredi
Od pojedinih dokumenata o doseljavanju stanovništva na ovo područje, u Baniju, postoji jedan iz 1687. godine. U tom dokumentu hrvatski ban Nikola Erdedi poziva zagrebačkog biskupa Martina Borkovića da dozvoli naseljavanje Srba po Boviću i kirinu, gdje su se nalazili biskupovi posedi. Nešto kasnije petrinjski grof Franjo Erdedi, godine 1693. postavlja kneza Petara Draškovića za glavara Srbima u Slabinji i drugim okolnim mestima.
U Donjoj Baniji imala je svoje posede porodica hrvatskih velikaša Keglevića. Zbog svojih poseda oko Blinje oni su se stalno sukobljavali s Turcima. Zbog toga hrvatski plemić Petar Keglević naseljava srpske porodice oko Petrinje. Godine 1697. dovodi Srbe u Krivaju. Iste godine Srbi se naseljavaju i oko Sunje. Dvije godine kasnije, 1699. godine, naseljena je Živaja.
Poslije Drugog svjetskog rata stanovništvo se u selu bavilo uglavnom poljoprivrednom proizvodnjom i stočarstvom kao osnovnim granama. Zemlja se obrađivala na vrlo primitivan način, pomoću životinja i s mnogo ljudskog rada. Bila su to usitnjena domaćinstva, sa malim brojem stoke i sitnim zemljišnim parcelama. Zahvaljujući svom vrlo teškom radu ljudi su uspeli preživljavati i oporaviti se od velikih strahota rata. Celo selo je bilo u zgarištu i porušeno od strane ustaša i Pavelićeve NDH vlasti. Produktivnost je bila vrlo slaba, a svakodnevni rad težak i naporan. Zbog blizine gradskih centara (Sisak, Petrinja, Zagreb) i postojanja saobraćajne povezanosti sa tim gradovima, razviojom industrijalizacije, krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina prošlog veka, ljudi su sve više odlazili na rad u fabrike. Dobar deo muške populacije bio je zaposlen u gradovima. Zahvaljujući dnevnim migracijama ljudi su, pored rada u tvornicama, uspeli održati poljoprivrednu proizvodnju i čak što više podići je na nešto viši nivo. Kako je vreme odmicalo sve više je mladih ljudi odlazilo u gradove na školovanje. S obzirom na tadašnju ne popularnost života na selu i rad na poljoprivredi, posle školovanja mladi su se uglavnom zapošljavali i ostajali u gradovima. U periodu od 1975–1991. godine prosečna starost stanovništva u selu se povećavala što govori da je radno- sposobno stanovništvo uglavnom napuštalo selo. Od popisa iz 1981. godine sa 800 stanovnika zabeležen je pad na 726 na popisu 1991. godine. Živaja se od 1991. do avgusta 1995. godine nalazila u Republici Srpskoj Krajini.
Stanovništvo uredi
Na popisu stanovništva 2011. godine, Živaja je imala 309 stanovnika. Po popisu stanovništva iz 2001. godine, selo broji 484 stanovnika. Selo ima oko 290 kuća.
| Nacionalnost[1] | 1991. | 1981. | 1971. | 1961. |
| Srbi | 660 | 546 | 923 | 1.038 |
| Jugosloveni | 9 | 226 | 2 | |
| Hrvati | 14 | 8 | 17 | 17 |
| Crnogorci | 1 | |||
| Slovenci | 1 | |||
| Muslimani | 1 | |||
| ostali i nepoznato | 42 | 19 | ||
| Ukupno | 726 | 800 | 943 | 1.055 |
| Demografija[1] | ||
|---|---|---|
| Godina | Stanovnika | |
| 1961. | 1.055 | |
| 1971. | 943 | |
| 1981. | 800 | |
| 1991. | 726 | |
| 2001. | 484 | |
| 2011. | 309 | |
Popis 1991. uredi
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Živaja je imalo 726 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Saobraćajna povezanost uredi
Kroz selo Živaja prolazi saobraćajnica kategorizovana kao državna cesta i nosi oznaku D224.
Željeznička pruga koja prolazi paralelno sa selom, udaljenosti oko 300-tinjak metara od građevinske zone sela, svrstana je u kategoriju pruga od značaja za međunarodni saobraćaj. Izgrađena je još davne 1889. godine kada je građena trasa Sunja – Novska – Slavonski Brod. Kao pruga pripada dijelom željezničkom pravcu pruge na X paneuropskom koridoru službene oznake M1, a ovaj dio pruge (ogranak) nosi oznaku M104 i puni naziv joj je Zagreb Glavni kolodvor – Sisak – Novska. Dalji pravac ove pruge je: Vinkovci, državna granica, Srbija. Selo Živaja je mjesto koje ima stanicu za lokalne vozove na toj trasi.
Udaljenost sela Živaja od Auto-puta D4 je 30 km, od Dubice 6 km, Kostajnice 18 km, Siska 35 km, Zagreba 88 km, Banjaluke 92 km, Beograda 310 km, Sarajeva 326 km, Budimpešte 353 km, Beča 470 km, Rima 993 km, Pariza 1.495 km, Londona 1.746 km.
Turizam uredi
Turizam u selu Živaja je nerazvijen ili bolje reći da gotovo i ne postoji. Do 1991. godine selo je bilo prepoznatljivo po svom zaštitniku, pravoslavnom svecu sv. Iliji, koji se već tradicionalno obilježavao svakog 2. avgusta u godini u vidu praznika sela i okupljanja velikog broja ljudi. Taj dan, pa čak dan ili dva ranije, domaćinstva su primala svoje goste iz raznih krajeva. „Svetom Ilija“ kako bi oni to govorili, okupljali su se u centralnom delu sela na platou Cintor gde je nekad stajala crkva posvećena istom svecu (sagrađena 1885, srušena 1942). Novim razvojem sela postoji mogućnost ponovnog oživljavanja ovog događaja u vidu turističke manifestacije.
U sklopu turističke ponude nacionalnog parka prirode Lonjsko polje postoji isplanirana biciklistička staza pod oznakom „Sunjska ruta 4“ dugačka 50 km i prolazi kroz ovo selo, u pravcu Hrvatske Dubice i dalje. Udaljenost Lonjskog polja vazdušnom linijom je svega 6 km, tako da se veoma često i ovde vide ptice stanovnici parka, kao i gnijezdilišta roda. Drumska udaljenost do Lonjskog polja je oko 30 km.
Postojanost određenih kapaciteta kao što su blizina parka Lonjsko polje, blizina reka Une i Save, veliko lovište, razni izvori pitke vode, ljepota krajobraza, ukazuju da bi se sa razvojem ovog sela mogao razviti i seoski turizam.
Znamenite ličnosti uredi
- Petar Mećava, narodni heroj Jugoslavije
Vidi još uredi
Reference uredi
Izvori uredi
Spoljašnje veze uredi
Literatura uredi
- Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.
